Lojistik Bilgi Sistemleri (LBS)

David J. Closs’a göre lojistik bilgi sistemleri lojistik faaliyetleri yöneten, kontrol eden ve ölçen yazılım ve donanımın birleşimidir. Donanım, bilgisayar ve sunucuları, internet teknolojilerini, girdi ve çıktı aygıtlarını, iletişim kanallarını, barkod ve radyo frekansı (RF) ile çalışan cihazları ve depolama araçlarını içerir. Yazılım ise, lojistik ve tedarik zinciri faaliyetleri için kullanılan sistem ve uygulama programlarını kapsamaktadır.91

91 _{David J. Closs, “Positioning Information in Logistics”, The Logistics Handbook, New York, The}

Karar Destek Sistemleri’nin (KDS) yapısı göz önüne alındığında; stratejik tedarik zinciri planlama sistemi (TZPS) bu anlamda önemli bir kilometre taşıdır . TZPS, iki farklı unsuru hedeflemektedir:

.

Şekil 38 KDS’lerin lojistiğin üç aşamasında uygulanması

Kaynak: Bilgili, 2005.

Karar verenler: Bu kişiler, problemler yaşayan tipik tedarik zinciri yöneticileridir. Sistemi, senaryolara göre daha iyi sonuçlar almak için kullanırlar. İlgi alanları; farklı tedarik zinciri yapılarının bir dizi potansiyel senaryo ve belirsizlik faktörleri altında potansiyel davranışını gözlemlemektir.

Teknik uzmanlar: Bu kişiler, bilgi birikimi mühendisleri ve sistem programcılarından oluşur. Uzmanlık alanlarına göre;

• Sistemi, entegrasyon için kullanan ve uygun olduğunda yeni veri ve bilgiyi test eden veri tabanı uzmanlarından,

• Sisteme yeni modelleri tanıtmak veya değiştirmek ve var olanları geliştirmek için kullanan modelleme uzmanlarından,

• Sistemi test eden veya yeni/farklı çözüm metotları kullanan çözüm uzmanlarından,

• Sistemi gerçek bilgi birikimine ulaşmak için kullanan ve uygulamaları bütünleştirmede anahtar rol oynayan sistem uzmanlarından meydana gelmektedir. TZPS, sistem platformunda modelleme ve çözüm yazılımı ile paralel tabanlarda seçenekler üretmektedir. Sistemin kullanım safhasını, alışagelmiş bir şekilde yazılım mimarisinin gözden geçirilmesi takip etmektedir. Gelişen sistemlere ve uygulanan teknolojilere paralel olarak tedarik zincirinin amacı (şekil 58); entegrasyon seviyelerine göre farklılık göstermektedir. Bununla birlikte, bilgi sistemlerinin etkinliği; işletmelerin kendi modellerine ve niteliklerini destekleyebilecek derecede kullanım sağlayan bilgi sistemleri olarak sorgulanmaktadır. Bu anlamda, organizasyonlar içinde bilgi sistemlerinin yapılanmasında göz önünde bulundurulan düşünceler şunlardır:92

• Kullanımda olan sistemler: İşletmeler farklı sektörlerde faaliyet gösterseler de, ERP (Enterprise Resources Planning; İşletme Kaynakları Planlaması – İKP) çözümlerine uyum veya tasarlanan uyuma göre kuvvetli bir benzerlik ararlar. Bunlardan birçoğu, ticari süreçlerini desteklemek için aktif olarak SAP R/335 uygulamalarını geliştirmekte; TZY’ni ayakta tutmak için, ürün uyumunu sağlayacak. Teknoloji Ritmini veya buna eşdeğer bir planlama aracını kullanmaya çalışmaktadır.

• Operasyonlar için destek: İşletme ile iç bütünleşmeyi desteklemek üzere bilgi sistemleri üzerinde kapsamlı bir tatmin tercih edilen bir durumdur. Mamafih, sistemler üzerinde tatmin; ticari ortaklarla dış entegrasyonun daha karmaşık olduğu durumları desteklemede kullanılmaktadır. Gerçekten de, daha çok işbirliği yapan işletmelerin teknolojilerini daha etkin kullandıkları görülmektedir.

• Altyapı ve stratejik destek: Genel olarak, işletmelerin teknolojik altyapısına ait tatmin beklenilenden daha fazladır. Özellikle tedarikçi yönetimli envanteri (Vendor Managed Inventory – VMI) kullanan işletmelerin transit durumdaki ürünleri de birleştirebildiği (konsolidasyon) görülmektedir.

92 _{34 Peter Edwards, Melvyn Peters ve Graham Sharman, “The Effectiveness of Information Systems in}

• Karar vermeye destek: Yönetim bilgisini sağlayacak sistemlerin yeteneği bu sistemlerin karar vermeyi destekleyip desteklemediğine bağlıdır. İşletmeler, dış merkezli yönetimsel karar verme sürecinde daha az yetenekli olduklarını belirtmektedirler.93

Gelişen olayların süratle taranmasından sonra; lojistik bilgi sistemi, planlama, uygulama ve kontrol amacıyla lojistik yöneticiye uygun olan bilginin elde edilmesini sağlayan yöntemler, ekipman ve insanların birbiriyle etkileşen bir yapısı olarak tanımlanabilir. Bu mimari, karşılıklı bilgi alışverişini veya bir başka deyişle bilgi portalları arasında değiş tokuşu gerektirmektedir. Operasyonel seviyeler açısından stratejik, taktik ve teknik bölümlere ayrılmış lojistik bilgi sistemleri bütünleşik lojistiği oluştururken, kullanılan alanların artışı ile bilgi akışının yönü dikkat çekmektedir (şekil 39).

93 _{SAP R/3 uygulamaları ve i2 Teknoloji Ritmi günümüzde birçok lojistik işletmenin küresel boyutta}

Şekil 39 Bütünleşik lojistik bilginin kullanıldığı alanlar ve bilgi akışı.

Kaynak: Bloomberg, Lemay ve Hanna, 2002, 240.

Öte yandan, bilgi birikimi ağları her işletmenin kendine özel bilgi varlıklarının bilgi birikimi merkezleri/göbekleri (hub) etrafında halkalar şeklinde yer almıştır. Bilgi birikimi merkezlerinin birleşimi internet teknolojileri vasıtasıyla iletişim ve iş akışlarını mümkün kılmaktadır.

Ağ bağlantılı kazanımları somutlaştırmak için internet sistemlerinin işletmelere sunduğu özellikleri irdelemek yerinde olacaktır (şekil 40):94

Şekil 40 İnternetin bilgi birikimi bağlantısı.

• İşletme içi sınırları kaldırarak küresel alandaki kanal oyuncularına erişim sağlamaktadır.

• Uydu, geniş banttaki telsiz gibi cihazlardan oluşan iletişim teknolojileriyle aynı zamanda her yerde bulunabilmektedir.

• Dağınık açık sistemlere tanınan özellikler sayesinde tescilli işletim sistem mimarisi içinde bedelsiz olarak “konuşabilmek”tedirler.

• Birbiriyle ilintili veri tabanı teknolojileriyle saydam ortamda bilgi işlem uygulamalarına dayanmaktadırlar.

• Bilgi paylaşımını, yeni yollarla (kablolu modemlerle, sayısal abone hatları – DSL; Digital Subscriber Lines – ve kablosuz cihazlarla), sürekli bir şekilde ve görsel olarak sunmaktadır.

omurgasını oluşturmaktadır. 1950’lerden itibaren ve öncelikle üretim odaklı sistemler ile başlayan bu gelişim, şekil 41’de görüldüğü gibi iki asıl öğeden oluşmaktadır: Sistem mimarisi ve 8 adet birbirine sıkı sıkıya bağlı entegre işletme modülü.

Şekil 41 Ticari işletme sistemleri omurgası.

Sistemin mimarisi, donanım konfigürasyonu, programlama dilleri, grafik sunumlar, doküman sağlama yetenekleri ve veri tabanı tasarımlarını sunarken; sistemin sekiz olası işletme uygulamaları sırasıyla müşteri yönetimi, üretim, tedarik, lojistik, ürün verileri, finans, varlık yönetimi ve insan kaynaklarından istifade etmektedir.