Literatürden Seçilmiş Rekabet Gücü Ölçümünün Yapıldığı Çalışmalar

Uluslararası ölçekte rekabet gücünün argümanları ilk olarak Smith ve Ricardo tarafından literatüre katılan teorilerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Smith tarafından ortaya atılan mutlak üstünlük teorisinde bir ülke hangi malları daha düşük bir maliyetle üretiyorsa o ülke söz konusu mallarda uzmanlaşarak bunları ihraç etmeli, pahalıya üretebildiklerini ise yurtdışından ithal etmelidir. Böylece bir malda maliyeti diğerinden düşük olan ülke o malın ihracatçısı, yüksek olan ise ithalatçısı olacaktır.254

Ricardo tarafından literatüre kazandırılan karşılaştırmalı üstünlük teorisine göre ise, diğerlerine göre bütün sektörlerde mutlak üstülüğe sahip olan bir ülkenin sadece karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu ürünlerde uzmanlaşarak, uluslar arası

rekabette nasıl avantajlı konuma gelebileceği açıklanmaya çalışılmaktadır.255 Ricardo tarafından ortaya konulmaya çalışılan argümanların daha ileri açıklamaları, Heckser, Ohlin ve Samuelson tarafından geliştirilen faktör donatımı teorisidir.256 Teoriye göre, bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak sahip ise, üretimi o faktörü yoğun biçimde gerektiren mallarda karşılaştırmalı üstünlük elde eder. Diğer bir değişle o malları daha ucuza üretir ve o alanlarda uzmanlaşır. Bu bağlamda ülkeler arasındaki rekabet gücü farklılığını Ricardo, maliyet ve teknolojideki farlılıklarla, Heckscher, Ohlin ve Samuelson ise faktör fiyatlarındaki farklılıklarla ortaya koymaya çalışmışlardır.

İktisat teorisinde firmaların rekabet gücü, piyasa payı ya da fiyat avantajıyla ölçülmektedir. Bu bağlamda Helleiner, piyasa payını bir sonuç, maliyet avantajını ise bir neden olarak görmektedir. Piyasa payı anlamında rekabet gücü göstergesi olarak en çok dikkate alınan kriter ise, Balassa tarafından geliştirilmiş olan açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler endeksidir.257 Balassa 1965 yılında yaptığı çalışmada Belçika, Kanada, Fransa, İtalya, Japonya Lüksemburg, İsveç, İngiltere, Hollanda, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkeler bakımından imal edilen yetmiş dört çeşit malın rekabet gücü ölçümünü yapmıştır. Balassa’nın geliştirdiği endeks yardımıyla bir ülkenin belirli bir maldaki ticaret performansı ortaya konulabilmekte ve özellikle mal ticaretinde ülkelerarası farklılıkların maliyetlerden olduğu kadar fiyat dışı faktörlerden de kaynaklandığı varsayılmaktadır.258 Balassa’nın açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yaklaşımı 1990 yılında Vollrath’ın, 1992 yılında ise Lafay’ın yaptığı çalışmalarca geliştirilmeye çalışılmıştır.

Porter, 1990 yılında rekabet gücü yüksek on ülkenin (ABD, Almanya, Japonya, İtalya, Danimarka, İsviçre, İsveç, İngiltere, Güney Kore ve Singapur)

255 _{Kibritçioğlu, 1996, s.12}

256 _{Zeynel Dinler, İktisada Giriş, Ekin Kitapevi, Bursa, 1996, s. 465}

257_{Eckhard Siggel, John Cockburn, Massaoly Coulibaly, Sylvain Vézina ,”Measuring Competitiveness}

and its Sources: The Case of Mali's Manufacturing Sector”, Canadian Journal of Development

Studies, vol.20, no 3, 1999, s. 494

258 _{Bela Balassa, Revealed Comperative Advantage Revisited: An Analysis of Relative Export Shares}

of the Industriel Countries, 1953-1971, The Manchester School of Economic and Social Studies, 45(4), 1977, s.327

verilerine dayanarak, geniş bir araştırma grubu ile yapılan çalışma sonucunda “Uluslar arası Rekabet Üstünlükleri Teorisi”ni geliştirmiştir. Uluslararası rekabet gücüne farklı bir bakış açısı getiren Krugman ve Porter, ülkelerden çok endüstrilerin rekabet gücünün önemine işaret etmektedirler. Krugman, sadece ulusal ekonomiler dikkate alınarak rekabet gücünü açıklamanın yetersiz kalacağını ve sadece dış ticaretle ilgili faktörler dikkate alınarak rekabet gücünün analiz edilmesinin de yanlış sonuçların ortaya çıkmasına neden olabileceğini ifade etmiştir.259

Tüm bu literatür tartışmalarının yanısıra rekabet gücü konusunda çeşitli etkileşimleri dikkate alan çok sayıda araştırma yapılmıştır. Dunnig tarafından yapılan bir çalışmada rekabet gücü ile verimlilik arasındaki ilişki araştırılmış ve özellikle uluslar arası rekabet gücünün ölçümünde kişi başına düşen gayri safi milli hasılanın önemine işaret edilmiştir. Bu çerçevede uluslararası rekabet gücü, ülkelerin ekonomik performanslarının karşılaştırılması olarak tanımlanmıştır.260

Ülkelerin ya da ülke gruplarının belirli ürünler ya da sektörlerdeki rekabet güçlerini ölçmek için sıklıkla kullanılan yöntemlerden biri de açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yaklaşımıdır. Bu konuda çeşitli ülkelerin çeşitli ürünlerdeki rekabet güçlerini ölçen ve diğer ülkeler ile karşılaştıran birçok akademik çalışma yapılmıştır.

Yapılan çalışmalarda rekabet üstünlüğünü belirleyen birçok faktör incelenmiştir. Davis ve Weinstein’in 1996 yılında yapmış olduğu çalışma261 Greenaway ile ve Torstensson’un 1998 yılında hazırladıkları çalışmada262 rekabet üstünlüğü belirleyenlerinden ülkeler arasındaki talep farklılıkları ile ulusal tüketici

259 _{Paul R. Krugman ve Maurice Obstfeld, International Economics: Theory and Policy, Addison-}

Wesley , 5th Edition ,1999, s. 25

260

Elias Carayannis ve John Sagi ,“‘New’ vs. ‘Old’ Economy: Insights on Competitiveness in the Global IT Industry”, Technovation, 21, 2001, s. 507

261 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. Donald Davis ve David E. Weinstein, “Does Economic Geographym}

Matter for Internatıonal Specialization?,”Nber Working Paper 5706, Cambridge, 1996

262 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. David Greenaway ve Johan Torstensson, “Demand, Comperative}

Advantage, and Economic Geography in International Trade; Evidence from the OECD”, Welt

tercihlerinin, Trefler’in 1995 yılındaki çalışmasında 263 ürün farklılaşması ile uluslar arası teknoloji farklılıklarının, Torstensson’un 1998 yılındaki çalışmasında264 ise ülkelerin pazar payı ile endüstriyel yapılarının önemi vurgulanmıştır.

Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yaklaşımının kullanıldığı çalışmalarda seçilen ülkenin belirlenen sektörde dünya pazarındaki rekabet gücü ölçülmüş ya da belirlenen iki ülke grubu arasındaki rekabet üstünlüğü karşılaştırılmıştır.

Aquino’nun 1981 yılında hazırladığı çalışma,1972-1974 yıları arasında imalat sektörünün rekabet gücündeki değişim ölçülmüştür265. Crafts ve Thomas ise 1989 yılında İngiltere’nin 1910 ile 1935 yılları arasında imalat sektöründeki rekabet gücü incelenmiştir.266

İmalat sektörü dışında sıklıkla rekabet gücü ölçümü yapılan bir diğer sektör de tarım sektörüdür. Fock ve von Ledebur267 1998 yılındaki, Frohberg ve Hortmann268 ile Eiteljörge ve Hartmann’ın 1999 yılındaki çalışmalarında269 Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinin tarım sektöründeki rekabet gücü ölçülmüştür. Bu konuda son yapılan çalışma 2001 yılında Bojnec’in hazırlamış olduğu “Trade and Revealed Comparative Advantage Measures: Regional and Central and East European Agricultural Trade” isimli çalışmadır. Çalışmada Grubel Llyod endeks yöntemi ve açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yöntemi uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre Avrupa Birliği Ülkeleri ile Asya ve NAFTA ülkeleri dünyanın

263 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. Daniel Treffler, Trade Liberalization and the Theory of Endogenous}

Protection: An Econometric Study of U.S.Import Policy," Journal of Political Economy, 101,1993

264 _{Ayrıntılı bilgi için Johan Tortensson “Country Size and Comparative Advantage: An Empirical.}

Study,” Weltwirtschaftliches Archiv, Vol: 134,1998

265 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. Antonio Aquino, “Change over time in the pattern of comperative}

advantage in manufactured goods: An empirical analysis fort he period 1972-1974” , European

Economic Review, vol. 15, 1981

266 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. N.F.R.Crafts ve Mark Thomas, “Comperative Advantage in UK}

Manufacturing Trade, 1910-1935”, Economic Journal, Vol 96, 1989

267 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. Achim Fock ve Oliver von Ledebur, “ The Structure and Potential of}

Central and East European Agricultural Foreign Trade”, Discussion Paper No: 14, Institute of

Agriculturel Development in Central and Eastren Europe, 1998

268 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. Klaus Frohberg ve Monika Hartmann, “Baltic Agricultural}

Competitiveness and prospects Under EU Accession”, In Agriculture and East- West European

Integration, UK, 1999

269 _{Ayrıntılı bilgi için bakınız. Uwe Eiteljörge ve Monika Hartmann, “Central and Eastern Europen}

Food Chains Competitivenes” In The European Agro- Food System and the Challenge of Global

başlıca tarım ihracatçısı ülkeleri iken, Asya ve Avrupa ülkeleri başlıca tarım ithalatçısı ülkeleridir. Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinden Estonya, Litvanya, Macaristan, Bulgaristan ve Polonya karşılaştırmalı ihracat avantajına sahip iken, Slovenya, Slovakya, Letonya, Çek Cumhuriyeti ve Romanya ihracat dezavantajına sahiptir.270

2002 yılında yapılan bir diğer çalışmada ise Ferto ve Hubbard tarafından Macaristan’ın tarımsal yiyecek sektöründeki karşılaştırmalı üstünlüğü ölçülmektedir. Devlet müdahalesinin rekabet gücü üzerindeki etkisinin vurgulandığı çalışmada, 1992 ile 1998 yılı arasında Macaristan’ın belirlenen sektördeki rekabet gücü ölçülmüştür. Çalışmanın sonucunda incelenen yirmi iki sektörün on birinde Macaristan’ın rekabet üstünlüğüne sahip olduğu sonucuna varılmıştır.271

İki ülke ya da ülke grubunun karşılaştırmalı güçlerinin karşılaştırıldığı çalışmalar da yapılmıştır. 2002 yılında Bender ve Li’nin çalışmasında Asya ve Latin Amerika ülkelerinin imalat sektöründeki rekabet gücü karşılaştırması yapılmıştır. Faktör verimliliği ile rekabet gücü arasında ilişki kurulan çalışmada, Latin Amerika ülkelerinin 1990’lardan sonra imalat sektöründe rekabet gücünü arttırdığı, Asya ülkelerinin ise 1997 yılındaki krizden olumsuz etkilendiği sonucuna varılmıştır.272

Amita Batra ve Zeba Khan’ın 2005 yılında birlikte hazırladıkları çalışmada, Çin ve Hindistan’ın rekabet gücü açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yöntemi ile sektör ve ürün bazında ölçülmüştür. Çalışma 2000-2003 yıllarını kapsamaktadır.Araştırma sonucuna göre, Hindistan ve Çin’in tarım endüstri ürünlerinde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu ile 2000-2003 yılları arasında Çin ve Hindistan’ın ihracat yapılarında önemli bir değişiklik meydana gelmediği sonucuna ulaşılmıştır.273

270 _{Stefan Bojnec, “Trade and Revealed Comparative Advantage Measures: Regional and Central and}

East European Agricultural Trade”, Eastern European Economics, Vol.29, 2001, ss.72-98.

271 _{Ferto, a.g.e., s. 14} 272 _{Bender ve Li, , a.g.e., s.20}

273 _{Amita Batra ve Zeba Khan, “Revealed Comparative Advantage and Competitiveness in Hungarian}

Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünün ölçülebilmesi ve Türkiye’ de rekabet üstünlüğü olan sektörlerin belirlenmesi amacıyla akademik, kurumsal ve uluslararası birçok çalışma yapılmıştır.

1985 yılında İktisadi Kalkınma Vakfı tarafından yapılan “Avrupa Topluluğu Karşısında Türk Sanayi inin Durumu” isimli çalışma Türk Sanayisi’nin AT karşısındaki rekabet gücünü araştırmaktadır. Belirli bir formül ya da modelin kullanılmadığı çalışmada, ele alınan 53 sanayi kolunda çalışan sanayicilerin kendileriyle görüşülmüş ve çeşitli yayın organları ile araştırmadaki veri ve bulgular karşılaştırılarak rekabet gücü belirlenmeye çalışılmıştır.274 Araştırmada sanayi kolları rekabet gücü yüksek, normal ve zayıf olanlar olarak ayrılmıştır.

1985 yılında İKV’nin yaptığı kurumsal araştırmanın yanı sıra Okan Aktan ve Tercan Baysan tarafından “Türk Ekonomisi’nin Dünya Ekonomisine Entegrasyonu: Liberasyon, Karşılaştırmalı Üstünlük ve Optimum Politikalar “ isimli akademik çalışma yapılmıştır. Çok sektörlü bir simülasyon Modelinden yararlanılan çalışmada simülasyon sonuçlarını elde etmek için Henderson’un (1982) geliştirmiş olduğu doğrusal olmayan bir optimasyon modeli kullanılmıştır. Çalışmanın amacı, yeni fiyatlar ve faktör arzlarına göre her ülkenin uluslar arası katma değerini maksimum yapmasına dayanmaktadır.275 Çalışmada üretim ve talep miktarı, sermaye işgücü verileri, mal ve hizmetlerin uluslar arası fiyatları, ülkelerin birbirine yakın yıllardaki girdi- çıktı tabloları gibi birçok veriden yararlanılmıştır.

Çalışma sonucunda Türkiye’de rekabet gücüne sahip endüstrilerin tarım ürünleri, maden cevheri ve balıkçılık gibi doğal kaynaklara dayalı sektörler olduğu belirlenmiştir. Tekstil, dokuma, sebze ve meyve işleme, çimento, orman ve ağaç ürünleri sanayi de bir miktar sermaye girişi ile rekabet gücü kazanabilecek sektörlerdir. Rekabet dezavantajı olan marjinal sektörler ise sermaye girişi sağlansa

274 _{Erkan, 1993, s.117}

275 _{Okan Aktan ve Tercan Baysan, “ Türk Ekonomisi’nin Dünya Ekonomisine Entegrasyonu:}

Liberasyon, Karşılaştırmalı Üstünlük ve Optimum Politikalar” , ODTÜ Gelişme Dergisi, 1984, Cilt:12, Sayı: 1-2, s. 49

bile rekabet dezavantajları bir miktar iyileşecek ancak yine de rekabet gücü kazanamayacaklardır.

Siar 1988 yılında Türk imalat sanayinin ve Türk ekonomisinin rekabet gücünü ölçen iki araştırma yapmıştır. “Türk İmalat Sanayi’nin Yapısı ve Avrupa Topluluğu’na Katılma Konusundaki Düşünce ve Beklentileri” isimli ilk çalışmada Türk imalat sanayini oluşturan küçük, orta ve büyük ölçekli firmaların Avrupa Topluluğu karşısında rekabet gücünü firma ölçeği düzeyinde incelemiştir.276 Anket yönteminin kullanıldığı çalışma, tesadüfü örnekleme ile seçilmiş 18 ildeki 25 ve daha fazla sayıda işçi çalıştıran 331 özel imalat firmasını kapsamaktadır. Anket sonucunda AT içinde serbest rekabet koşullarında rekabet edebileceklerini söyleyenlerin sayısı ortalama %45 iken, bu konuda olumsuz olanlar yaklaşık %55 oranındadır.

Siar tarafından yapılan “Prospects for Turkey’s Accession to The Community With Special Referance to Competivity” isimli ikinci çalışmada, Türk ekonomisinin alt üretim kesimleri itibariyle rekabet gücüne etkilerinin hem sanayi, hem de tarımsal ürünler açısından belirlenmesi amaçlanmıştır. Türk ekonomisinin rekabet yapısının, genel denge modelinin çözümlenmesiyle incelendiği araştırmada ticarete konu olan sektör sayısı tahminlerin güvenirliliğini arttırmak amacıyla 66’ ya çıkarılmıştır. Çalışmada rekabet gücü olan sektörler, biraz gayretle rekabet gücüne sahip olabilecek sektörler (Marjinal Sektörler) ve rekabet gücü olmayan sektörler ayrımına gidilmiştir.

Çözümün ilk dikkat çeken sonucu 66 sektörden 25’ inin serbest rekabet koşullarında rekabet edebileceği, 26’ sının edemeyeceği ve 15’ inin de marjinal grupta bulunduğudur. Rekabet edebilecek grupta basın ve yayım dışında sanayi grubu ürününün olmaması ikinci önemli noktadır. Bu gruptaki ürünlerin çoğu doğal kaynaklara dayanan ürünler ile balıkçılık, hayvancılık ve madenciliğin alt dallarıdır. Marjinal grupta ise, deri eşya, tekstil ve giyim eşyaları, orman ürünleri, mobilya, gıda ürünleri ve demiryolu malzemeleri yer almaktadır. Burada dikkat çeken bir diğer

önemli nokta da hemen hemen bütün sanayi ürünlerinin rekabet edemeyen grupta yer almasıdır.277

TÜSİAD tarafından 1991 yılında yayınlanan “ 21.Yüzyıla Doğru Türkiye: Geleceğe Dönük Bir Atılım Stratejisi” isimli raporda ise Türkiye’nin mevcut durumu incelenmiş ve geleceğe yönelik projeksiyonlar yapılarak rekabetçi stratejiler belirlenmeye çalışılmıştır. TÜSİAD’ ın 38 ana sektör üzerinde yapmış olduğu bu araştırmada sektörler lokomotif sektörler, gelişme sektörleri büyümeye açık sektörler ve etkinliği düşük sektörler olmak üzere dörde ayrılmış ve her bir alt sektör bunların içerisinde yer almıştır. Lokomotif sektörler; ekonomik gelişmenin lokomotif olan, istihdam yaratan, ihracata yönelik sektörlerdir. Gelişme sektörleri; lokomotif sektörleri ya da diğer sektörleri destekleyici niteliği bulunan ve ayrıca lokomotif sektör olma potansiyeline sahip sektörlerdir. Büyümeye açık olan sektörler; tanıtım yoluyla ya da birleşme bütünleşme sonucu rekabet üstünlüğünü kullanma olanağını bulabilecek olan sektörlerdir.278 Etkinliği düşük sektörler ise rekabet üstünlüğü elde edemeyen sektörlerdir.

TÜSİAD’ın çalışmasında başvurulan tüm firmalara göre rekabet gücünün en önemli belirleyenleri kalite, uluslar arası standartlar, teknoloji, hammadde bulunabilirliği ve işgücüdür. Ülke imajı ve benzersizlik ise rekabet gücü elde etme açısından çok önemli olmayan faktörler olmuşlardır.

TÜSİAD Raporu’ nda, belli sektörlerin rekabet üstünlüklerini belirleyebilmek için 14 tane faktör dikkate alınmıştır. Bunlar; işgücü maliyeti, işgücü verimliliği, sermaye maliyeti, kalite, özellikler, teknoloji, nitelikli işgücü, altyapı, hammadde bulunabilirliği, yurtiçi rekabet ortamı, ülke imajı, benzersizlik(benzersiz özelliklere sahip mal üretme ya da servis yaratma), dış bağlantılar(örgüt üyelikleri ile ticari ilişkilerin düzeyi) ve coğrafi konumudur. Araştırma kapsamında olan 38 ana sektörde gerçekleştirilen incelemeler sonucunda yukarıdaki rekabet ölçütlerinin rekabet

277 _{Erkan, 1995, s.135}

278 _{TÜSİAD, 21. Yüzyıla Doğru Türkiye:Geleceğe Dönük Bir Yatırım Stratejisi, Yayın No:}

gücüne ağırlıklı katkıları araştırılmış ve bulgular 1’den 10’a kadar derecelenmiştir. 10 en yüksek önemi, 1 ise en düşük önemi ifade etmektedir.279

İSO’nun 1995 yılındaki “Gümrük Birliği’nin İmalat Sanayi Sektörü Üzerindeki Etkileri ve Bu Sektörün Rekabet Gücü” isimli çalışması; Gümrük Birliği’ne giriş öncesi Türk özel imalat sanayinin rekabet gücü ve GB konusundaki düşüncelerini alınması amacıyla yapılan, İSO üyesi tüm işyerleri ile Türkiye’nin 500 büyük firması ve bu firmaları izleyen 250 firma içindeki İSO üyesi olamayan işyerlerini kapsayan bir anket çalışmasıdır. Çalışmada her sektörün rekabet gücü küçük, orta ve büyük işyerlerine göre ayrı ayrı incelenmiştir. AB ülkeleri karşısında rekabet gücünün belirlenebilmesi açısından 16 faktör seçilmiş ve işletmelerin kendi durumlarını AB ülkelerindeki rakipleri ile karşılaştırmaları istenmiştir.

Sektörlere göre bakıldığında küçük işletmelerde giyim, otomotiv ve diğer taş ve toprağa dayalı sanayinin diğer sektörlere göre rekabet gücünün daha yüksek olduğu görülmüştür. Ana kimya- ilaç, dokuma, kağıt, metal eşya, diğer imalat sanayinin de AB ülkeleri üreticileriyle eş düzeyde rekabet gücüne sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Gıda ve lastik ve plastik sektörleri ise eş düzey rekabet sınırının tabanında yer almaktadır. Cevap alınamaması nedeniyle üzerinde yorum yapma olanağı olmayan deri-ayakkabı, orman ürünleri, ana metal sanayi, makine (Elektrikli hariç) sektörlerinin ise rekabet güçlerinin olmadığı sonucu bulgular arasında yer almıştır. Faktörlere göre bakıldığında ise küçük işletmelerin finansal altyapı, ekonomik altyapı, bürokrasi, dış pazar imajı, uluslar arası ilişkiler, finansman maliyeti, ekonomik ölçek ve kullanılan teknoloji faktörleri açısından AB ülkelerine göre rekabet güçlerinin olmadığı görülmüştür. Buna karşın küçük işletmelerin, hammadde maliyeti, hammadde bulunabilirliği, ürün standartları, yan sanayi, nitelikli işgücü, enerji maliyeti, işgücü verimliliği açısından AB ülkeleriyle eşit düzeyde rekabet gücüne sahip olduklarını belirttikleri tek faktör ise işgücü maliyeti olmuştur.280

279 _{Doğan, a.g.e., s.20}

280 _{İSO, Gümrük Birliği’nin İmalat Sanayi Sektörü Üzerindeki Etkileri ve Bu Sektörün Rekabet} Gücü, Cem Ofset Matbaacılık, İstanbul, 1995, s.75

Orta boy işletmelerde, petrol ürünleri, diğer taş ve toprağa dayalı sanayi ürünleri, ana metal sanayi ve diğer imalat sanayi kesimlerinin AB ile rekabet güçlerinin diğer sektörlere göre yüksek olduğu görülmüştür. Bunların dışında başta giyim, dokuma, gıda sektörleri olmak üzere, çanak ve porselen, otomotiv endüstrisi, makineler (elektrikli hariç) ve elektrikli makineler sektörlerinin AB ülkeleri üreticileriyle eş düzeyde rekabet gücüne sahip oldukları, orman ürünleri, kağıt, lastik plastik, metal eşya sektörlerinin ise eş düzey rekabet sınırının tabanında yer aldıkları görülmüştür. Orta boy işletmelerin rekabet gücü faktörlerinden ekonomik altyapı, bürokrasi, ekonomik ölçek, finansal yapı, uluslar arası ilişkilerde AB ülkelerine göre rekabet güçlerinin zayıf olduğu bulgular arasında yer almıştır. Buna karşılık, kullanılan teknoloji, ürün standartları, yan sanayi, nitelikli işgücü, enerji maliyeti, hammadde maliyeti hammadde bulunabilirliği, ürünlerin dış pazar imajı, işgücü verimliliği, ve finansman maliyetinde AB ülkeleriyle eş düzeyde rekabet gücüne sahip oldukları sonucu ortaya çıkmıştır. Orta boy işletmelerin de yüksek rekabet gücüne sahip oldukları tek faktörün işgücü maliyeti olduğu görülmüştür.

Sektörlere göre rekabet gücü açısından büyük boy işletmelerde eş düzeyde rekabet gücüne sahip olan sektörlerin başında kağıt, giyim, dokuma, orman ürünleri ve mobilya petrol ve ürünleri, lastik ve plastik, diğer taş ve toprağa dayalı sanayi kesimi yer almıştır. Bu sektörleri gıda, metal sanayi, elektrikli makineler ve metal eşya kesimi takip etmiştir. Eş düzey rekabet sınırına çok yakın ancak rekabet gücü düşük sektörler ise diğer ana metal sanayi, otomotiv endüstrisi, diğer imalat sanayi, deri ve ayakkabı kesimi olmuştur. Büyük işyerlerinin genelinde, ekonomik altyapı, bürokrasi ve finansman maliyeti faktörleri bakımından rekabet güçlerinin bulunmadığı ortaya çıkmıştır. Buna karşılık, kullanılan teknoloji, ürün standartları, ekonomik ölçek, yan sanayi, nitelikli işgücü, hammadde maliyeti, hammadde bulunabilirliği, finansal yapı, ürünlerin dış pazar imajı, dış pazar ilişkisi, işgücü verimliliği faktörleri itibariyle eş düzeyde rekabet gücüne sahip oldukları elde edilen