Kutsal Komünyon, Şükür ve Bitiş Duası

Kâhin vaazdan sonra mezbaha döner, perde kapanır. Kâhin buhurdanlığa buhur koyar ve ekmek üzerine dua eder: “Peder, Oğul ve Kuddüs Ruhun Kuvveti bu bereketi

412 _{Bkz. Aydın, Kurobo, ss.110-116 Ayrıca bkz. St. Mary’s Jacobite Syrian Orthodox Church, a. g. e.,} ss. 65-69; The Diocese of Adıyaman, a. g. e., ss. 36-38;

üzerine insin. Rabbin rahmeti bu bereketi takdim eden, alan ve bununla iştirak eden üzerine her iki âlemde baki olsun, ebede kadar.”.

Bu esnada koro ve cemaat şu ilahiyi okur:

“Kral Mesih’in kalkışında Ruhlara af alalım.

Ve gerçek imanla Hepimiz de diyelim. Mezbahta anılsınlar Baba, kardeş, üstatlar. Azametin zuhurunda Ağ tarafta dursunlar. Haçıyla kurtaran oğul Mübarektir kurtarışın Kuddüssün ey Kuddüssün Ana, aziz anını

Yükselen Kuddüs, Kuddüs. Kral Mesih, Haleluya Haleluya, haleluya.”.

K: Mezbah önünde eğilip dua eder: “Ya Rab! Senin kutsal ten ve kanını almaya,

bizi layık kıl. İradeni tamamlayanlar ile beraber senin göklü Melekûtuna varis olalım.”.

Kâhin, ayağı kalkar ve kâse içindeki kurban ekmeğini ağzına alırken: “Her şeyi

elinde tutmaya muktedir olan seni elime alıyorum. Ey Allah seni ağzıma alıyorum. Sönmeyen ateşten vasıtanla kurtulurum. Günahkâr ve suçlu gibi ben de günahlarımın bağışlanmasına nail olayım.” der.

Kâhin, kâseden şarabı içerken: “Bizim kurtuluşumuz ve cinsimizin yenilenmesi

için gelen Allah’ın kelamı Yeşu Mesih, haçta dökülen kanın ile günahlarımızı bağışla.”

der.

Kâhin, sağ eliyle tepsiyi, sol eli ile kâseyi örtülmüş olarak alır. Elleri çapraz vaziyette: “Bağırıp diyelim.” der.

Şemmas, perdeyi açar ve: “Peder, Oğul ve Kuddüs Ruha secde kılıp hamd

ederiz. Şimdiden ebede kadar” der.

C: “Âmin!”.

Kâhin, soldan cemaate döner ve: “Senin bağışlayıcı sofrandan kullarına

bağışlama insin. Sen ki, dirilmemiz için ve cinsimizin tecdidi için geldin. Ebede kadar.” der.

C: “Âmin!”.

Kâhin, sağ kolunu uzatır ve cemaati takdis eder: “Ya Rab senin görülmeyen

sağ elini uzat ve cemaatini mübarek eyle ki, günahlarının bağışlanması için senin ten ve kanını kabul ediyor. Rabbimiz ve ilahımız. Ebede kadar.”.

C: “Âmin!”.

K: “Allah’ın rahmeti bu sırları taşıyan, veren ve onları alanların üzerine olsun.

Onlara iştirak edenlerin üzerine olsun.” der.

C: “Merhamet eyle bize, şefkat kıl hepimize, kulak ver duamıza. Allaha büyük

hamdlar, Anaya da tazimler, şehitlere de methler, ölülere rahmetler. Haleluya!” der.

Bunun yerine güne göre başka dualar da söylenebilir. Bunlar Meryem Ana, peygamberler ve elçiler, patrik ve episkoposlar ve ölülere yapılan dualardan oluşur.

Kâhin, kollarını açıp: “Mecd sana, mecd sana, Ey Rabbimiz ve ilahımız Yeşu

Mesih! Ebede kadar mecd sana. Yediğimiz kutsal tenin ve içtiğimiz bağışlayıcı kanın bizim için ölüm ve hükmümüze değil, ancak kurtuluşumuz için ve ebedi hayatımız için olsunlar. Merhamet eyle bize.” der.

Kâhin, sağdan sola döner, minbere gelir, kâse ve tepsiyi sofraya koyarken cemaat ve şemmaslarla birlikte: “Sana her dil şükreder. Dünya tapar diz çöker. Zira

cümlenin ümidi, hayatısın halaskar. Haleluya!” der.

K: “Ya Rab! Göklü sofrana katılan biz, vasıtası ile layık kıldığın büyük

merhametine şükrediyoruz. Ya Rab! Mukaddes sırlarını almada mahkûm olmayalım. Ancak, doğrular arasında Kuddüs ruhunda pay almaya layık olalım. Sana, biricik oğluna ve Kuddüs ruha mecd ve şükür sunalım. Şimdi ve ebede kadar.” der.

C: “Âmin!”.

K: “Selam cümlenize.”.

Ş: “Senin ruhun ile bu mukaddes ve ilahi sırların alınmasından sonra,

başlarımızı eğelim senin huzurunda Ey Rabbimiz ve ilahımız.” der.

Kâhin, elleri çapraz olarak: “Ey büyük ve acayip Allah! Sen ki, insan cinsinin

kurtuluşu için gökten indin. Bize şefkat ve merhamet eyle ki, sana ve Ata Allaha, Kuddüs ruha hamd ve şükür sunalım. Ebede kadar.” der.

C: “Âmin!”.

Şükür duası bittikten sonra bitiş (hutomo) duası okunarak ayin tamamlanır: K: “Takdis et hepimizi, koru sen yaratıcı bizi. Hayat yolu göstersen bize,

yardımcı, sahip ol hepimize” der.

C: “Ver bize ki görelim cennetinde duranları. İşittir bize o sedayı, gelip miras

alın cenneti” der.

Kâhin, cemaate döner ve cemaati takdis eder. Sol elini mezbaha, sağ elini kutsal ekmeğe sürer. Sonra sol eli hayat sofrasında iken, sağ eli ile cemaati takdis

ederken: “Selamet ile gidin (bir kere haç yapar) sevgili biraderler. Sizi kutsal

üçlülüğün nimet ve rahmetlerine teslim ederken Allah’ın bağışlayıcı mezbahından aldığınızı ruhi gıda ve bereketler ile uzak ve yakındakiler, canlı ve ölüler Allah’ın haçı

(bir kere haç yapar) ile kurtulan cümleniz kutsal vaftiz mührü ile resmolunarak

ölülerinize ve cümlenize bağışlasın. Ben zayıf ve günahkâr kul dualarınız vasıtası ile rahmet ve yardıma nail olayım. Huzur ve sevinç (bir kere haç yapar) ile gidiniz ve benim için dua ediniz.” der.

C: “Âmin! Rab Allah sunduğun kurbanı kabul etsin ve dualarınla bize yardım

etsin.” der.

Cemaat bundan sonra İncili öper ve kiliseden ayrılırken küçük parçalara ayrılarak uygun büyüklükte bir tabağa bırakılmış kurban ekmeğinden alır. Böylece ayin tamamlanır. Evharistiya ve ritüelinin anlamı konusu dördüncü bölümde incelenmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SÜRYANİ KADİM KİLİSESİ’NDE EVHARİSTİYA VE

RİTÜELİNİN ANLAMI

Evharistiya ve ritüelinin anlamını belirleyen temel kaynak Kutsal Kitap’tır. Yeni Ahit metinlerinde bahsi geçen İsa Mesih’in havarileriyle birlikte yediği Fısıh Yemeği’nde evharistiyanın ilk uygulamasını yaptığı kabul edilmektedir. İsa Mesih’ten sonraki dönemlerde de elçilerin bu uygulamayı sürdürdükleri yine Yeni Ahit metinlerinden anlaşılmaktadır. Bu yüzden evharistiya Kutsal Kitap’ta ritüel boyutu belirgin olan bir sakramenttir. Bunun yanında evharistiya, Pavlus’un insanlığın, evrenin, dünya ve sonsuz hayatın Mesih üzerine kurulduğunu ifade eden Mesih Sırrı öğretisinin anlamını bulduğu sakramenttir. Buna göre insan, Mesih’te bir olmakla kurtulabilir ve bunun zirvesi Mesih’i almaktır.413

Evharistiya Hıristiyan teolojisinin birçok meselesini kendisine bağlayan merkezi bir konuma sahiptir. Bu husus ayinin icra mekânı olan kilisede gözlemlenebilir vaziyettedir. Zira kilise ve kilisenin içindeki her ayrıntı gelişigüzel değil, belli bir anlam bütünlüğü oluşturacak şekilde planlanmıştır. Kilisede evharistiya odaktır. Hatta kilise esasen evharistiya mekânıdır. Süryani Kilise babası Ignatius’un deyimiyle, kilise “kurban yeri” dir.414 Kurban ise insanlığın günahları için kendisini

413 _{Seyfeli, Ermeni Kilisesi’nde Sakramentler, s. 325.} 414 _{Tarakçı, Protestanlıkta Sakramentler, s. 123.}

feda eden Tanrı’nın Oğlu İsa Mesih’tir. Kilise ve kilise içindeki bütün unsurlar da (cemaat, ayin eşyaları, tablolar vs.) kutsal kurban ayininde anlamını bulur.

Evharistiya ayininde kullanılan her objenin, okunan her duanın ve yapılan bütün eylemlerin Hıristiyan inancında bir anlamı mevcuttur. Ayrıca Hıristiyan inancında yeri olan pek çok inanışın yansımalarını evharistiya ayininde görmek mümkündür. Ayin bu yönüyle Hıristiyan teolojisinin sahneye uyarlanmış hali gibidir. Ancak bu şekilde güçlü bir tiyatral hüviyet barındırsa da, ayin esnasında yapılan tüm iş ve işlemlerin bir kurgu değil gerçek olduğuna inanılmaktadır.

Evharistiya ayininde inananlar Mesih’in bedeni olan ekmeği ve kanı olan şarabı alarak en son tekâmül mertebesine ulaşır. Bunun yanında cemaatin dünyevi ve uhrevi pek çok kazanımları elde etmesine vesile olan evharistiya, Hıristiyan yaşamının dünya ve ahiret algısını bütünüyle kuşatan geniş bir anlama sahip temel inanç öğesidir.415

Yukarıda zikredilen hususlar dikkate alındığında, Süryani Kadim Kilisesi’nde evharistiya ve ritüelinin anlamı konusunu; “Kilise ve Evharistiya”, “Evharistiya Ritüelinin Anlamı” ve “Evharistiyanın Anlamı, Hedefi ve Kazandırdıkları” başlıkları altında incelemek mümkündür.