1.1.1. Karadeniz Ekonomik işbirliği (KEİ) KEİ'nin Organları
a. Dışişleri Bakanları Toplantısı:
KEİ'nin en yüksek karar alma organı Dışişleri Bakanları Toplantısıdır (DBT). KEİ'nin işleyişinden; alt organlarının kurulması, çalışmalarının yönlendirilmesi ve kararlarının değerlendirilmesinden; gözlemci statüsü tanınmasıyla ilgili kararların alınmasından; iç tüzüğün kabul ve değiştirilmesinden sorumludur. DBT'nin olağan toplantıları altı ayda en az bir kez yapılır. Üye ülkelerin istemiyle özel DBT da düzenlenebilir. Aksine karar alınmadıkça oturumlar kapalıdır. DBT başkanı, dönem başkanlığını üstlenmiş olan ülkenin Dışişleri Bakanıdır. Dönem başkanlığı İngilizce alfabetik sıraya göre alta ayda bir değişir. DBT öncesinde gerekli hazırlıkları yapmak üzere Yüksek Düzeyli Memurlar toplantısı yapılabilir.
b. Alt Organlar:
DBT'nın kararıyla kalıcı ya da geçici alt organlar kurulabilir. Bu organlar DBTna karşı sorumludur. Alt organların toplantılarının başkanlığını toplanının düzenlendiği evsahibi ülke üstlenmektedir. Halen DBT tarafından oluşturulmuş 7 adet Çalışma Grubu ve 5 adet Geçici (Ad Hoc) Çalışma Grubu bulunmaktadır:
- Çalışma Grupları:
* İstatistik Veri ve Ekonomik Bilgi Değişimi
* Banka ve Finans
* Ticari ve Sınai işbirliği
* Tarım ve Tarımsal Sanayi
* Ulaşım ve İletişim
* Çevre Korunması
* Bilim ve Teknoloji
- Geçici Çalışma Grupları:
* Örgütsel Konular
* İşadamlarına Seyahat ve Vize Kolaylıkları
* Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi
* Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması
* Mevzuata ilişkin Bilgi Değişimi KEİ Uluslararası Sekretaryası
KEİ'ne Katılan Devletler, aralarındaki işbirliğinin başlangıç aşamasında esnek bir kurumsal yapıda olması anlayışından yola çıkmışlar ve uluslararası daimi bir sekretarya kurulması yerine, sekretarya hizmetlerinin dönem başkanlığını üstlenmiş olan ülkenin Dışişleri Bakanlığı'nca yürütülmesini
yeğlemişlerdir. Bu nedenle de, KEİ'nin ilk iki döneminde sekretarya hizmetleri dönem başkanlığını üstlenmiş olan Türkiye'nin Dışişleri Bakanlığı'nca yürütülmüştür. Ancak, kısa zamanda yoğunluk kazanan KEİ faaliyetleri; bu faaliyetlerin eşgüdümünün daha etkin, ivedi, sürekli, sistemli ve uzmanlığa dayalı bir biçimde yapılması gereksinimi; KEİ çalışmalarının uluslararası bir platforma oturtulması; bu arada, KEİ ülkeleri özel sektörlerinin ve parlamentolarının uluslararası kurumsallaşmaya gitmeleri, uluslararası kalıcı bir sekretarya kurulmasını gerekli kılmıştır. Bunun üzerine, 10 Aralık 1992 tarihinde Antalya'da yapılan KEİ Dışişleri Bakanları Birinci Toplantısı'nda, Türkiye'nin önerisiyle, İstanbul'da uluslararası sekretaryanın kurulmasına karar verilmiştir. Uluslararası Sekretarya, çekirdek bir kadro ile 3 Mayıs 1993 tarihinden itibaren İstanbul'daki geçici merkezi Dolmabahçe Sarayı l.Hareket Köşkü'nde faaliyete geçirilmiştir. KEİ Uluslararası Sekretaryası'nın ilk aşamada, bir direktör, üç direktör yardımcısı, bir sayman, bir arşiv memuru, iki sekreter/daktilo, bir resepsiyon İst/santral memuru, bir şoför ve bir temizlikçi olmak üzere 11 görevliden oluşması öngörülmüştür. Uluslararası Sekretarya'nın başındaki Direktör, dönem başkanına karşı sorumludur.
Üyelik
KEİ'nin 11 kurucu üyesi bulunmaktadır. Bunlar, Arnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Romanya, Rusya Federasyonu, Türkiye, Ukrayna ve Yunanistan'dır. Ayrıca, İsrail, Mısır, Polonya, Slovak Cumhuriyeti ve Tunus ile KEİ Konseyi ve Karadeniz Kulübü gözlemci üye olmuşlardır. Üye ülkelerin görüş birliği ile alacakları karara bağlı olarak, KEİ üyeliği diğer ülkelere; gözlemci üyelik diğer ülkelerin yanısıra uluslararası kuruluşlara da açıktır.
1.1.2. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi (KEİPA)
KEİPA 26 Şubat 1993 tarihinde Bulgaristan ve Yunanistan'ın dışındaki KEİ üyesi ülkelerin İstanbul'da imzaladıkları bir deklarasyon ile oluşturulmuştur. Amaçları şunlardır:
-KEİ'ne Katılan Devletlerin tarihten gelen ortak değerlerinden ve yararlanarak bu işbirliğinin ülkü, hedef ve amaçlarını üye ülkelerin parlamenterleri aracılığıyla toplumlarına benimsetmek;
-KEİ bünyesinde ekonomik, ticari, sosyal, kültürel ye siyasal işbirliği faaliyetlerine yasal dayanaklar sağlamak ve KEİ'nin amaçlarının gerçekleşmesine katkıda bulunmak;
-KEİ'ne üye ülkelerin devlet ya da hükümet başkanları ile dışişleri bakanları toplantılarında alınan kararların uygulanması için gerekli yasal düzenlemeleri gerçekleştirmek;
-KEİPA'ne üye ülkelerin ulusal parlamentolarına, bu ülkelerdeki parlamenter demokrasinin geliştirilmesine yönelik yardımda bulunmak;
-Uluslararası ve bölgesel diğer kuruluşlar ve KEİ ülkeleri arasındaki işbirliğini geliştirmek.
KEİPA'nin Organları a. KEİPA Genel Kurulu:
KElPA'nın en yüksek karar alma organıdır. Üye ülkelerin nüfusları esas alınmak üzere hesaplanan sandalye sayısına göre belirlenen 70 temsilciden oluşur. Asambleyi oluşturan üye ülkelere ayrılan sandalye sayılan sırasıyla Arnavutluk (4), Azerbaycan (5), Bulgaristan (5), Ermenistan (4), Gürcistan (5).
Moldova (4), Romanya (7), Rusya Federasyonu (12), Türkiye (9), Ukrayna (9) ve Yunanistan (6) dır. KEİPA, yılda bir defadan az olmamak üzere 2 kez toplanır. Asamble başkanlığı, bir yıllık dönemler halinde, üye ülkelerin Parlamento Başkanları tarafından rotasyon usulüyle yürütülür. Rotasyan, ilk başkanın belirlenmesini takiben ülkelerin İngilizce alfabetik sıralamasına tabiidir Asamblenin ilk dönem başkanlığına Türkiye seçilmiştir.
b. Daimi Komite:
Daimi Komite, KEİPA'ne üye ülkelerin delegasyon başkanlarından oluşur.
Daimi Komite'ye Asamble Başkanı başkanlık eder. Bu Komite, Asamble'nin verdiği yetkiler çerçevesinde Asamble kararlarının uygulamasını izler;
komisyonların faaliyetlerinin eşgüdümünü sağlar; çalışma grupları oluşturur;
Asamble toplantılarının gündemini, takvimini ve yerlerini belirler; bütçeyi kabul edip Genel Kurulun onayına sunar ve fonları idare eder, diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliğini sağlar.
c. Alt Organlar:
Asamblenin üç ihtisas komisyonu vardır:
- Ekonomi, Ticaret, Teknoloji ve Çevre Komisyonu Hukuki ve Siyasi İşler Komisyonu
Kültür, Eğitim, Sosyal İşler Komisyonu
Komisyonlar, ihtisas konularına göre alt komisyonlar kurabilir.
KEİPA Uluslararası Sekretarvası
KEİPA'nin sekretarya hizmetlerini Uluslararası Sekretarya yürütür.
Sekretaryanın başındaki Genel Sekreter, uluslararası memur statüsünde olup, Asamble Başkanlık Divanının önerisi ve Daimi Komite'nin onayı ile üç yıllık bir görev süresi için atanır. Genel Sekreter, Başkanlık Divanı'na karşı sorumludur.
Başkanlık Divanı'nca ayrıca biri idari ve mali, diğeri teknik işlerden sorumlu olmak üzere iki genel sekreter yardımcısı atanır. Bunlar da uluslararası memur statüsünde olup, en fazla 3 yıllık bir görev süresi için atanırlar. Her komisyonun da uluslararası memur statüsünde bir sorumlusu ve bunun bir yardımcısı bulunur. KEİPA Uluslararası Sekretaryası'nın merkezi
İstanbul'dur. Sekretarya halen geçici yeri olan Dolmabahçe Sarayı 1- Hareket Köşkü'nde çalışmalarını sürdürmektedir.
Üyelik
KEİPA'nın üye ülkeleri Arnavutluk, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Moldova, Romanya, Rusya Federasyonu, Türkiye ve Ukrayna'dır. KEİ'nin kurucu üyeleri olarak Bulgaristan ve Yunanistan da üyelik için başvurabileceklerdir. KEİPA, Genel Kurul'a Daimi Komitenin önerisi ve Asamblenin onayı ile diğer ülkelerin üyeliğine ve diğer ülkelerin yanısıra, uluslararası örgütler ile hükümetdışı örgütlerin gözlemci üyeliğine açıktır.
1.1.3. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Konseyi (KElK)
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Zirve Deklarasyonu amaçları doğrultusunda oluşturulan KEİK, KEİ'ne Katılan Devletlerin iş çevrelerini temsil etmektedir 31 Ağustos 1992 tarihinde İstanbul'da yapılan toplantıda, KEİ ülkeleri özel sektörleri arasında bir mekanizmanın oluşturulması ve bu mekanizmanın merkezinin İstanbul'da olması kararlaştırılmıştır. KEİK, iş konseyi sistemi üzerinde, on bir taraf ülke arasında ticari ve sınai işbirliğini geliştirme amacına yönelik olarak çalışmaktadır. Bu yapılırken, bir yandan özel sektörün turizm, mali ve doğal kaynakların değerlendirilerek, imalat sanayi gibi alanlardaki yatırım projeleri biraraya getirilmekte ve bunların gerçekleştirilmesine katkı yapmak üzere finansman olanakları irdelenmektedir. Diğer yandan, bu projelerin başarı ile gerçekleştirilmesi için gerekli olan enerji, ulaşım ve iletişim gibi altyapı alanlarındaki yatırımların yapılabilmesi için tüm üye ülkeler kamu kuruluşlarına yardımcı olunmakta, onların İşini kolaylaştırmak üzere envanter çalışmaları yapılmaktadır. KEİK bu çalışmalarında, başta Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası olmak üzere, uluslararası finansman kuruluşları ile yakın işbirliği olanaklarını araştırmaktadır. KEİK başkanlığını, KEİ dönem başkanlığını üstlenmiş olan ülkenin temsilcisi yürütür. Başkan Yönetim Kurulunun kararlarının uygulanmasını gözetir ve KEİ amaçlarına uygun olarak KEİK politikalarının eşgüdümünü sağlar.
KEİK'nin Organları a. KEİK Yönetim Kurulu:
KEİ üye ülkelerince atanan on bir temsilciden oluşur. Altı ayda en az bir kez toplanan Yönetim Kurulu, başlıca yeni üye kabulü, gözlemcilik statüsü tanınması, yeni alt organlar kurulması, iç tüzüğün kabulü ve değişimiyle ilgili konuları ele alır.
b. Alt Organlar:
Enerji, ulaşım, iletişim, ticaret ve sanayi, bankacılık, finans ve sigortacılık, adil ticaret uygulamaları, ticari mevzuatın uyumlaştırılması, turizm, çevre, tarım, madencilik, eğitim, piyasa ile ilgili bilgi değişimi ve teknoloji alanlarında faaliyet gösterecek olan çalışma gruplarının sayısı
Yönetim Kurulu'nun kararına bağlı olarak değişebilecektir. Çalışma Grupları, ilgi alanlarında işbirliği programları ve projeleri geliştirirler
KEİKSekretarvası
KEİK Daimi Sekretaryası İstanbul'dadır. Başında uluslararası memur statüsünde üç yıl süre için atanan bir Genel Sekreter bulunur. Genel Sekreter, KEİK Dönem Başkanına karşı sorumludur. Genel Sekreterin altında iki yıl süre için atanan Genel Sekreter Yardımcıları görevlidir. Bunların dışında Uluslararası Sekretarya, İcra Sekreteri, Bilgisayar Operatörü, Sayman, Bilgisayar Analisti, Halkla İlişkiler ve Organizasyon Danışmanı, ve yardımcı hizmetlilerden oluşmaktadır. Sekretarya, Yönetim Kurulunun tevdi ettiği görevleri yerine getirir.
1.1.4. KEİ İstatistik Veri ve Ekonomik Bilgi Değişimi Eşgüdüm Merkezi KEİ çerçevesinde oluşturulmuş bulunan İstatistik Veri ve Ekonomik Bilgi Değişimi Çalışma Grubu'nun 1-2 Ekim 1992 tarihinde yapılan toplantısında alınan tavsiye kararı ve KEİ Dışişleri Bakanlarının 10 Aralık 1992 tarihinde Antalya'da yapılan Birinci Toplantısı'nda onaylanan bu karar uyarınca, üye ülkeler arasında istatistik veri ve ekonomik bilgi değişimini sağlamak ve bu yöndeki veri akımının merkezini oluşturmak üzere Türkiye Devlet İstatistik Enstitüsü bünyesinde bir birim kurulmuştur. Yedi istatistikçi ve ekonomistin görev yaptığı bu birimin lojistik ve mali desteği Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından karşılanmıştır. Merkezin programı, üye ülkeler hakkında istatistik veri toplamak, istatistik veriler için ortak bir "database" oluşturmak, istatistik verilerin uyumlaştırılması için toplantılar, eğitim programlan düzenlemek gibi faaliyetleri içermektedir.
1.1.5. KEİ Ticaret ve Kalkınma Bankası
KEİ üyesi ülkeler arasında ticaret ve yatırım projelerine finansman sağlamak üzere oluşturulacak olan KEİ Ticaret ve Kalkınma Bankası'nın kuruluş anlaşması, 15-16 Ekim 1992'de İstanbul'da, 8-9 Nisan 1993'de Atina'da, 9-11 Haziran 1993 tarihlerinde Varna'da ve 14-15 Ekim 1993 tarihlerinde Sinaya'da yapılan Banka ve Finans Çalışma Grubu toplantılarıyla tamamlanma aşamasına getirilmiştir. Bankanın merkezi Selanik olacaktır.
Banka'nın Organları a. Guvernörler Heyeti:
Bankanın en yetkili organıdır. Katılan Devletlerin tayin ettikleri birer guvernörden oluşur. Katılan Devletler ayrıca birer de Guvernör vekili atarlar.
Guvernörler Heyeti belirlenmiş olan yetkilerinin dışındaki yetkileri Yönetim Kuruluna devredebilir.
b. Yönetim Kurulu:
Katılan Devletlerce tayin edilen birer direktör bu kurulda yer alır. Kurul üyelerinin sayısı Guvernörler Heyeti'nce belirlenir.
c. Yöneticiler (Başkan ve Başkan Yardımcıları):
Başkan 4 yıllık bir süre için atanır. Başkan, Yönetim Kurulu Başkanlığını da yürütür ancak oy kullanamaz. Başkan Yardımcıları, Başkanın önerisi üzerine Yönetim Kurulunca atanır. Görev süresi de Yönetim Kurulunca belirlenir. Bankanın Başkanlığına Türkiye'nin ve Başkan Yardımcılığına Bulgaristan'ın göstereceği adayın veya adayların seçilmesi ilke olarak kabul edilmiştir.
Üyelik
Bankanın üyeleri, KEİ ülkeleri temsilcileri ile uluslararası banka ve finansman kuruluşlarından oluşur.
1.2. EKONOMİK İLİŞKİLER