KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 59
Kulp’a genel bakış(11)
Kulp çayı Sarım çayı
60TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Muş ve Silvan’dan Kulp’a giriş köprüsü Şakirhan çayı
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 61
Kulp HES Kulp HES
Kulp HES
62TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp HES
Kulp HES
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 63
Kulp HES
Kulp HES
64TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp Çayı
Kulp çayı ve Kulp
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 65
Kayacık Vadisi Küçük Şelaleler
Kayacık Vadisi Küçük Şelaleler
66TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp ormanları
Kulp ormanları
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 67
Kayacık vadisi Kulp ormanları
68TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp kayacık ormanları Kayacık vadisi
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 69
Kulp kayacık ormanları Kulp kayacık ormanları
70TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kayacık Yuvacık
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 71
Geven Ceviz ağaçları
1973 yılında Silvan-Kulp arası (1973 il yıllığı)
1937 yılına ait bir kitapta Yeşil bahçeleri olan hani, ormanı bol olan Kulp görülmeğe değer denmektedir.(1)
İlçe ekonomisi coğrafyanın tarıma elverişli olmamasından ötürü hayvancılığa, arıcı-lığa, ipek böcekçiliğine dayalıdır. Bir kesim de Kulp Çayı’nda yapılan balıkçılıkla ge-çimini sağlamaktadır. Kulp balığı bölge de tatlı su balıklarından en leziz olanıdır.
Bölgenin dağlık olması büyükbaş hayvancılığı tetiklemiştir. Ayrıca ilçede dut ağaçla-rının yoğun olarak bulunması sadece dut yaprağı ile beslenebilen ipek böceklerinin yetişmesine ve Ceviz, küçük tatlı soğan, ve yerli elma, armut ve bol miktarda üzüm de ilçede yetişmektedir.(2)
72TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kefrum Dağı çevresi Kefrum Dağı çevresi
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 73
Bağlar
74TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Hatmiler Bağlar
Kulp ve doğa
1967 yılında Kulp’un Hiyan, Şeyhhamza, Cimmar, Bıhemdan, Fırke, Temiran, Çavuşan, Barın, Milikan, Gedirne, Şeyhbudan ve Hacenan köyleri bağcılık çok ile-riydi. Üzümlerin bir kısmından pekmez, pestil ve sucuk yapı-lırdı(15)
Terslale ve Kulp ilçesi
Dünyada bir benzeri daha bulunmayan ve anavatanı “Dağların Kenti” olarak ta bili-nen ilimizde yetişen Ters Lale, dünyanın en nadide çiçeklerinden biridir. Kan kırmızı, göz kamaştırıcı rengiyle kadife hassaslığındaki çiçeği ile estetik görünümlü tersliğiyle adeta bir doğa harikasıdır.
Her sabah göbeğinde su yaydığı “Ağlayan Lale”, Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği zaman Meryem ananın göz yaşlarından yere akan damlalarla yetiştiğine inanılan, adına ‘Ağlayan Gelin’ de denilen Ters Laleler, aynı zamanda Hıristiyan aleminin kutsal çiçeği olarak da kabul ediliyor.(6) Ters lale Kulp’ta Andok, Dorşin ve Hasandin dağlarında yetişmekte-dir(3)
Kulp’ta ters lale
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 75
Sebze fideleri pazarda yerini aldı
Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde çiftçiler tarafından yetiştirilen domates, biber ve patlıcan fidesi pazarda yerini aldı.
Bahar mevsiminin iyice yüzünü göstermesiyle birlikte Kulp ilçesine bağlı mahallerde çiftçiler tarafından yetiştirilen domates, biber ve patlıcan fidesi gibi onlarca çeşit sebze fidesi ucuz fiyattan alıcısını bekliyor. TUİK verileriyle sebze üretimi (Üretim alanı da) Kulp 17990 da’dır.
Seralarda üretilen sebze fideleri merkez Yenimahalle Camii yakınlarında bulunan tez-gahlarda yerini aldı. Tezgahlarını açan üreticiler, vatandaşların ayağına kadar getirdikleri fideleri satmaya başladı.
Kendi imkanları ile yetiştirdiği domates, salatalık, biber, patlıcan gibi birçok sebze fi-desini satmaya getiren bir çok üretici, yaklaşık 15 gün daha fide satışlarının devam ede-bileceğini belirterek, bahçesi olan kişilerin şimdiden fide almalarının daha faydalı olacağını söyledi. (MT-AKK-Y)www.diyarinsesi.org
Kulp’ta hayvancılık
76TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp’ta hayvancılık
Kulp ilçesi büyükbaş hayvan ve ürünleri (TUİK, 2012)
Kulp ilçesi küçükbaş hayvan ve ürünleri (TUİK, 2012)
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 77
İlçe Adı Hayvan Adı Yetişkin Genç-Yavru Toplam
Sağılan h.
sayısı (baş) Süt (Ton) Kulp Sığır (Kültür) 4.510 2.600 7.110 1.740 6.763,38
Sığır(Melez) 1.965 720 2.685 914 2.545,01
Sığır(Yerli) 10.670 4.450 15.120 6.090 7.649,04
Hayvan Adı
Yetişkin Genç-Yavru
Toplam Sağılan hayvan sayısı (baş)
Süt (Ton)
Kırkılan hayvan sayısı (baş)
Yün kıl tiftik (ton) Koyun(yerli) 15.500 9.500 25.000 9.460 775,72 25.000 43,325
Keçi(kıl) 26.910 18.050 44.960 10.038 1.053,99 26.910 16,146
Kanikan mağaraları
Kulp -Demirli (3) Kanikan mağaraları
78TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kefrun kalesi
Korukçu mağaraları
Salkımlı(3) İnkaya mağaraları(7)
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 79
İnkaya mağaraları(7)
Andok Dağı ve Çevresi
80TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 81
Andok Dağı
Diyarbakır’ın ve Muş ili sınırları içerisinde bulunan Andok 2840 m yüksekliği ile ili-mizdeki en yüksek dağdır. Andok Dağı (Resim) , oldukça etkileyici bir floraya sahip ol-makla birlikte onlarca doğal su kaynağı bulunmaktadır.
Böylesine etkileyici özellikleri olan Andok, yüksek irtifa dağcılığı için en önemli tır-manma parkurudur. Daha önceleri Türkiye Dağcılık Federasyonu faaliyet programında yer alan Andok, son yıllarda güvenlik nedeni ile tırmanışlara kapatılmış durumda. Yinede tırmanmak isteyenler için her yıl 15 Temmuz’da, zirvesinde bulunan Şeyh Muhammede Andok’un türbesine ziyaret gerçekleştiren binlerce kişiyle aynı anda çıkılabilir.
İşte böylesine güzel ve tarih kokan bu mekânları gezip yerinde görmek ve spor yaymak için, hiç durmayın hemen yola koyulun.(4)
Şenyayla
Şenyayla
Şenyaylada hayvancılık
Şenyaylada hayvancılık
82TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Şenyaylada hayvancılık
Şenyaylada arıcılık
Şenyaylada arıcılık
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 83
Şenyaylada hayvancılık
84TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Şenyaylada hayvancılık
Şenyaylada hayvancılık
Şenyaylada hayvancılık
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 85
Şenyaylada hayvancılık
86TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulpta Yayla göçü başladı
Havaların ısınmasıyla beraber şenlenen Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde 6 ay süreyle yay-lada konaklayacak yayla sakinleri, çoban ve sürüleri ile yola koyuldu. Kulp ilçesinde ha-vaların ısınmasıyla hayvancılıkla uğraşanlar, yaz boyunca konaklayacakları yaylalara göçe başladı. Küçük ve büyükbaş hayvanlarla çoğunlukla yaya yapılan yayla göçünün bir hafta sürebileceği belirtildi. Kulp ilçesinde hayvancılıkla uğraşanlar, hava şartlarına bağlı ola-rak Ekim, Kasım aylarına kadar konaklayacakları yaylalara göç ediyor. Bu yaylardan en fazla rağbet göreninin ise Şenyayla olduğu belirtildi. Besiciler, 70-80 kilometreyi bulan Şenyayla yolunda zaman zaman hayvanlarıyla uygun yerlerde konaklıyor, bir süre din-lendikten sonra tekrar yollarına devam ediyor. Yaylaya çıkan köylülerdin Hasan Yalçın
“Yeşilliklerin ve çiçeklerinin açtığı Şenyayla mevkisine gitmek için hazırlıklarımızı Nisan yanında yapmaya başlıyoruz ve Mayıs, Haziran aylarında yapılan bu çileli yolculuğu-muzu, havaların soğuduğu Ekim, Kasım aylarında otların korumasıyla geri gelerek ta-mamlıyoruz” dedi. (MT-AKK-Y) 22-5-2014.www.diyarinsesi.org
Şenyayla’da 150 kişiye Bayram yemeği Şenyayla bölgesinde yaylacılara 150 kişilik Ramazan Bayramı yemeği veren Mehmet Çelik, barış süreciyle birlikte çifte bayram yaşandığını söy-ledi.
Muş-Bingöl-Diyarbakır üçgenin-deki Şenyayla bölgesinde Badikan aşiretinden Mehmet Çelik, dedele-rinden kalan geleneği sürdürmek için yaylacılara 150 kişilik Bayram yemeği verdi. Diyarbakır’ın Başbuğ Kö-yü’nden aşiret ağası 40 yaşındaki
Mehmet Çelik, Bayram yemeği için 5 koyun kesildiğini, yemekleri 30 kadının hazırla-dığını söyledi. Bayram boyunca yaylada kurulan iki büyük çadırda yemek dağıtılacağını anlatan Mehmet Çelik, menüde kuzu ve keçi kavurması, pilav, tavuk ve hindi kızartması, güveç, ciğer kavurması ile ayran olduğunu kaydetti. Yaşlı ve hasta olan yaylacıların ye-meklerinin çadırlarına götürüldüğünü anlatan Mehmet Çelik, “Barış süreciyle birlikte yaylada çifte Bayram yaşanıyor. Süreçle birlikte Bayram yemeğine katılım daha çok arttı.
Yemek hazırlıkları 3 gün sürdü. Gelinlerim ve kızlarım da yemekleri yapanlar arasın-daydı” dedi.(5)
Yayladan köye dönüş
Baharda Amed’in Pasûr (Kulp) İlçesi’nin Eskar (Yaylak) Köyü’ndeki yaylaya hayvan-larıyla birlikte giden aileler, köylerine dönmeye başladı. Tekniğin, elektriğin ve yolların
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 87
gitmediği ya da götürülmek istenmediği yayladan dönüşler kimi zaman 4 günü buluyor.
Baharın ardından artan hava sıcaklarından hayvanlarını korumak ve daha iyi beslemek için yaylaların yolunu tutanlar, hava sıcakları yaylalarda mevsim normallerinin altına dü-şünce yavaş yavaş dönmeye başladı. Eskar Köyü’ndeki yaylada kimi aileler bulundukları mezralara döndü, kimileri de dönüş hazırlığında. Yolların olmayışından kaynaklı taşınma işlemleri kimi zaman 2 günü, kimi zaman da 4 günü bulabiliyor. Taşınmanın en kısa zaman dilimi içerisinde bitirilmesi, insan ve katır sayısının fazlalılığına bağlı. Engebeli olan yaylaya gitmek kadar dönmek de bir hayli zor. Sabah saat 04.00’da hazırlanan eşya-ların konulduğu çuvallar ilk önce birbirine bağlanır ve sonra katırlara yüklenir. Yükün belli bir kiloyu aşmaması, sağlam ve sert bağlanmasına özen gösterilir. Çünkü 20 kilo-metrelik yolun büyük kısmı uçurum kıyısında bulunuyor. Aynı saatlerde yola çıkarılan küçükbaş hayvanlar da 4-5 saatlik bir yürüyüşten sonra köye varıyor.
Uçurumun kıyısındaki yollar
Taşlı, inişli ve çıkışlı olan patika yollar ağır yükleri sırtlayan katırlar için her zaman uçuruma düşme tehlikesi barındırıyor. Yayladan dönüşler yorucu olsa da renkli görün-tülere sahne oluyor. Yine yüksek dağların sırtlarında doğa harikasını izlemek ise göz ka-maştırıyor. Her gidiş ve dönüşü kazasız geçiren yurttaşlar derin bir “oh” çekiyor.(8)
88TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp ve kış
Kulp ve kış
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 89
Berbıhiv dağı(10)
Kulp’ta kış çetin geçmektedir. Bunun için bir habere bakalım:
Köylere ulaşım sağlanamıyor
Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde etkili olan kar yağışı nedeniyle 52 köy yolunun ulaşıma kapandığı belirtildi
Kulp Kaymakamlığı’ndan yapılan açıklamada, ilçede 3 gün aralıklarla etkili olan kar yağışı nedeniyle kapanan köy yolu sayısının 46’ya ulaştığı belirtildi. Kapalı olan köy yol-larını açmak için İl Özel İdaresi’nce kaymakamlık hizmetine verilen araçlarla 6 değişik noktada yol açma çalışmalarına aralıksız devam edildiği kaydedildi. (12)
90TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp ve kış(Dağdan akan suyun donuşu)
Kulp ve kış(Dağdan akan suyun donuşu)
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 91
Suların donuşu
Dağlardaki karlar
92TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp çayı ve kış
Muş- Diyarbakır karayolunda 30 kişi mahsur kaldı
Muş Diyarbakır karayolunda çığ düşmesi sonucu mahsur kalan 30 kişinin olduğu öğrenildi.
Edinilen bilgiye göre Diyarbakır Muş karayolu Kulp ilçesi bölgesinde çığ düştü. Çığ düşmesi sonucu yolda yaklaşık 18 saattir mahsur kalan 70 kişi kurtarılırken, halen 30 ki-şinin kurtarılmayı bekliyor.(16)
Göletler
Uzunova göleti(10)
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 93
Özbek göleti(10)
Kulp ilçesi Malabadi barajına sınırdır
Malabadi barajı
94TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Baraja karışan Kulp ilçesine ait çay
1973 yılı Şekiran çayı (17)
KULP DOĞAL GÜZELLİKLER VE YAŞAM 95
YSE tarafından açılan Silvan — Kulp grup köy yolunun geçirildiği Havrı vadisi 1973 yılı(17)