KULP İLÇESİNDE KUTSAL MEKANLAR117
Ömeriye Camii
118TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Ömeriye Kur’an kursu
Kulp İlçesi Argün Köyü Bediüzzaman Kuran Kursu (medrese) ve Camii(12)
KULP İLÇESİNDE KUTSAL MEKANLAR119
Seyda Molla YasinToprak: Seyda Molla Yasin Toprak (Yüsri) Yörede “Reis ê Alima”
(Reis ül Ülema, âlimlerin reisi) olarak anılan Üstad, Diyarbakır’ın Kulp İlçesi, Tuzla Kö-yü’nde, annesinin ifadesine göre 1906 yılında doğdu. 21 yıl medresede tahsil gördü, 50 yılı aşkın ders verdi, bine yakın öğrenciyi okuttu, 100’e yakın icazet verdi, 1000’nin üze-rinde fetva verdi, farklı İslami ilim alanlarında 6 kitap ve 1000’i aşkın şiir yazdı. Üstad 08.01.1994 tarihinde vefat etmiştir. Diyarbakır’ın Bağlar Merkez ilçesinde İskanevleri mezarlığına defin edilmiştir. Arapça, Kürtçe ve Farsça biliyordu. (10) Seyda’nın eserleri:
1. Ravdül – Hayat, 2. Tecvid ilmi hakkında bir manzume, 3. Akaidle ilgili bir manzume, 4. Şafii fıkhında “Menhec” adlı kitabı nazmetmiştir. 5. Divan(14)
Seyda Molla Musa Şerefkan :Merhum Seyda Kulp ilçesinin Şerefkan ( Ünal ) Köyü
‘nde 1891 yılında doğdu. İlköğrenimini amcası Molla Süleyman’ın yanında okumakla sürdürdü. Daha sonra Muş’un Keran köyüne giderek orada müderris olan Molla Süley-man Efendinin yanında okudu. Muş merkezi Alaaddin Bey Camii civarında bulunan medresede meşhur Âlimlerden Muhammed Arapzade’den ders okumuştur. Bir ara Bit-lis’in Nurşin Medresesi’nde okuduktan sonra Diyarbakır’ın Silvan ilçesine gitmiş, Silvan da bulunan Merheum Molla Abdurrahman’ın yanında medrese tahsilini bitirip ilmi ica-zetini ondan almıştır. Bir ara Şam ‘a gidip oranın tanınmış hocalarına da ders vermiştir.
Urfa ‘nın değişik yörelerinde ders veren Molla Musa en fazla Diyarbakır’ın merkez köyleri Sa’di, Cımıkan ve Silvan’ın Boşat, Bülbül, ve A’tşa köylerinde 92 yıllık ömrünü dini eği-time sarf etmiştir. Onun yanında okuyup mezun olan bazı talebeleri şunlardır: Barınlı Molla Abdülkerim, Hasenanlı Molla Abdülbari, Karacadağlı Molla Şeyh Musa, Sadı’lı Molla Cemil, Molla Kemal, Molla Kadri, Molla Sadık, Molla Said, Molla Abdulhadi Araşki ve daha birçokları. Merhum Seyda 1971 yılında Diyarbakır’da vefat etmiştir. Mar-din Kapı Mezarlığına defnedilmiştir.(14)
Hızır Baba Şenlikleri
Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde bulu-nan Hızır Baba Dağı bu yıl da binlerce kişiye ev sahipliği yaptı.
Gelenekselleştirilen “Hızır Baba”
şenliklerine katılan yöre halkı, kurban-lar kesip halaykurban-lar çekerek, dağın zirvesinde ibadet yapıyor.
Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde bulunan
Hızır Baba Dağı bu yıl da binlerce kişiye ev sahipliği yaptı. Gelenekselleştirilen ‘Hızır Baba’ şenliklerine katılan yöre halkı, kurbanlar kesip halaylar çekerek, dağın zirvesinde ibadet yapıyor. Kulp’un Karabulak köyü Hasandin Dağı zirvesinde İslam alimlerinden
120TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Hızır Baba’nın yaşamış olduğunu düşünen yöre halkı her yıl Temmuz ayının son hafta-sında sarp kayalıklara tırmanıyor. Gelenek, görenek ve inançları gereği 3 gün dağda kalan vatandaşlar kurbanlar kesip, halaylar çekerek inançları gereği dağın zirvesinde ibaret gerçekleştiriyor. Hızır Baba etkinliklerini şenliğe dönüştürmeyi planladık-larını ifade eden Kulp Belediye Başkanı Mahmut Zengin, eksikliklerin giderilmesi ve insanların daha da çok katılımını sağlamak için projeler üreteceklerini söyledi.
Başkan Zengin, “Yüzyıllardan beri insanlarımız buraya gelmekteler. Her yılın Tem-muz ayının son haftası buraya akın ediyorlar. Çevre köyler, Kulp merkezi ve hatta başka illerden bile gelen insanlar oluyor.”
Hızır baba kimdir?
Rivayetlere göre, yüzyıllar önce yaşamış bir İslam alimi olan Hızır Baba Kulp’taki Ha-sandin Dağı’nda konakladı. HaHa-sandin Dağı’nda kaldığı yere insanlar çok uzun yıllardan bu yana giderek, dualar ediyorlar. Bunun yanında giden herkesin kurbanlar kestiği ve halay eşliğinde bu etkinliği kutladıkları biliniyor(11)
Seydaye Mele Abdulhadi Araşki: Son dönem İslam Âlimlerinden ( D. 1926. Araşka Köyü/ Kulp / Diyarbakır- Ö. 2000, Diyarbakır ). İlk tahsilini babası mele Halid’den al-mıştır. İlk tahsilinden sonra bölgede adet olduğu üzere medreseye gitmiştir. Elde edile-bilen bilgilere göre, o Molla Şemseddin, Diyarbakır Müftüsü Salih Tanrıverdi, Seyda-ye Alipare, Molla Musa Badiki gibi âlimlerin derslerine devam etmiş, icazetini Molla Musa Badıki’den almıştır. Tahsilini tamamladıktan sonra bir süre fahri imamlık, daha sonra resmi olarak yapan hoca, müftü ile arasında çıkan bazı sorunlardan dolayı, imamlıktan istifa etmiştir. Geçimini sağlamak için Arapça kitaplarla ilgili bir kitapevi açmıştır. Ki-tapevinde bir yandan kitaplarla meşgul olurken bir yandan yanına gelenlere ya ders ver-miş veya onları dini konularda sohbet yapmıştır. Daha çok ilmi araştırmalarla meşgul olan hoca, gayet zahidane bir hayat sürdürmüş, 2000 yılında vefat etmiş, Diyarbakır ‘da Mardin Kapı mezarlığında defnedilmiştir.
Hoca imamlıktan istifa ettikten sonra en fazla ilmi araştırma ile zamanını geçirmiş ve bazı eserler yazmıştır.
Eserleri Arapça: Tefsiru sureti, Lokman (yazma) Hülasatü’l – Beyan fi Hakikati ‘l – İslam ve İnsaniyyeti ‘l – Mubin fi Tahkıkı ‘t – Tasvvufi ‘l İslammiyyi ve Turukı ‘s – Su-fiyyeti’l – Müslimin (matbu), Makasidu ‘d – Din (yazma), Mevlidun – Nebi (yazma), Usulu’l – Hadis (yazma), Fetvalar (yazma), Riyazu ‘s Salihinin Tahrici (yazma) (15)
Seydaye Mele Abdullatif (Şemamiye): Son dönem İslam Âlimlerinden ( D.
1924,Dalite Jerin Köyü /Kulp/ Diyarbakır- Ö. 25 Ekim 2012, Diyarbakır ), Nüfus kü-tüğünde adı Murat Cengiz olup halk arasında Molla Abdullatif olarak bilinmektedir.
Babasının adı Ömer, Annesinin ismi ise, Fatma’dır.
KULP İLÇESİNDE KUTSAL MEKANLAR121
Hoca medreseden mezun olduktan sonra bir yandan imamlık yapmış, bir yandan da öğrencilere ders vermiştir. 1954 yılında Diyarbakır’ın Şemamiye köyünde imamlık yap-maya başlamış ve o günden sonra 2005 yılında hastalanıncaya kadar çok düzenli bir şe-kilde o köyde ilmi tedrisatı sürdürmüştür. Disiplini, öğrencilere çok soru sormak ve sarfı öğretmekle meşhur olduğundan, özellikle öğrencilere ondan sarf dersi almaya çalışmış-lardır. Hoca, 2005 kış mevsiminde karlı kaygan yolda medreseye giderken düşer. Ondan sonra yatağa bağımlı olur. O halde bile üç yıla kadar öğrencilerini eve çağırır ve onlara ders verir. Uzun süre maalesef bilinci yerinde olmayıp yatalak halde yaşayan hoca 25.10.2012 yılında Diyarbakır ‘da vefat eder ve Şemamiye köyünde defnedilmiştir.
Yarım asır ilmi tedrisat ile uğraşan hoca birçok öğrenci yetiştirmiştir. Mele Metin, Seyyid Badin, Mele Tahir Kalıki, Mele Cemil onlardan sadece birkaç tanesidir. Bunların tümü müderristir. Hocası Molla Abdussamed Ferhandi’nin etkisi ile menzil Şeyhi Şeyh Abdulhakim’e intisap etmiş, ancak sürekli ilimle uğraşmıştır. Tasavvuf onda ferdi kal-mıştır.
Molla Abdullatif sürekli ders vermekle meşgul olduğunda pek eser yazmamıştır. Oğ-lunun anlattığına göre, kendi kişiliği ve medresedeki talebelerin uymak zorunda olduğu kuralları şiir olarak yazmıştır. Bunun dışında dağınık biçimde Kürtçe. Arapça şiirleri ve fetva için yörenin âlimleriyle mektuplaştığı yazıları vardır.
KAYNAK: Hocanın oğlu Abdulllah ve Öğrencisi Faruk Kazan (15)