Kış ayları soğuk, kar ve karla karışık yağmur yağışlı; yazları kurak, gündüzleri sıcak, geceleri biraz serin olur. Yıllık yağış miktarı 1150 mm.dir En yağışlı ay 195 mm. İle ocak, en yağışsız ay 0,0 mm ile Ağustos aylarıdır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 78,5 gündür.
Bölge iklimi olarak sınırlarında bulunduğu Doğu Anadolu ve Güneydoğu bir geçiş özel-liği taşır. (3)
44TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Kulp İlçesi Nüfus Listesi:
Yıllar 2011 2009 2008 2007 2000 1990 1985 1980 1975 1970 1965 Toplam: 37.615 36.415 36.588 35.464 40.454 50.482 46.977 42.047 36.705 35.761 29.181
Erkek: 19.132 18.237 18.512 17.891 20.734 25.252 23.589 21.692 19.028 18.504 15.101 Kadın: 18.483 18.178 18.076 17.573 19.720 25.230 23.388 20.355 17.677 17.257 14.080
İlçe
Merkezi: 11.004 9.858 10.616 11.474 15.825 7.472 6.679 5.619 4.474 6.346 3.375 Köy: 26.611 26.557 25.972 23.990 24.629 43.010 40.298 36.428 32.231 29.415 25.806
Diyarbakır çevre ve şehircilik müdürlüğü 2011 raporuna göre
KULP İLÇESİ COĞRAFYASI 45
İlçe merkezinin denizden yüksekliği 1132 m olup bu özelliğiyle Türkiye ortalamasına yakındır. İlçenin en yüksek yerini Kulp’un kuzeydoğusunda, Kulp ile Muş arasındaki Andok Dağı (2840 m) oluştururken, diğer önemli yükseltiler Sipan Dağı (2478 m), Kendal Dağı (2123 m) ve Ömer Dağı’dır (2018 m). En alçak kısmına ise ilçenin güne-yinde Silvan sınırına yakın tektonik bir çukurluk olan Kulp Çayı vadisinde rastlanır. Bu-ranın denizden yüksekliği 850 m.’nin altına düşer.
Andok Dağından Bir Görünüm
Yükselti değerlerinden de anlaşılacağı gibi kısa bir mesafede 2000 m.’ye yakın bir yük-selti farkı söz konusudur. Bu durum ilçe arazisinin dik eğimli ve oldukça engebeli olma-sını beraberinde getirmiştir. Dağların yüksek kısımlarından kaynağını alan akarsular eğimin fazla olmasıyla yataklarını derine aşındırarak araziyi parçalamışlardır. İlçe arazi-lerinin büyük çoğunluğunu dağlık alanlar oluşturmaktadır. Genel olarak “Güneydoğu Toroslar” adını alan bu dağlar sıradağlar şeklinde uzanarak bölgede İnceburun ve Bingöl Dağları adını alırlar. Sıra şeklinde kıvrım dağları olan bu dağlar, 3. jeolojik zamanda (Neozoik) meydana gelen Alp-Himalaya orojenik hareketleri sırasında oluşarak bugünkü görünümüne kavuşmuşlardır. Bu nedenle oldukça genç sıradağlardır. Temelinde paleo-zoik yaşlı kuvarsit şist ve kalderler yer alırken çevresinde Pliosen’e ait Flişler ve kalkerler yer alır. Ancak morfolojik olarak oldukça genç sayılabilecek dağlardır. Bu nedenle tek-tonik ve sismik açıdan oldukça hareketli bir yapı üzerinde yükselmişlerdir. Doğu Ana-dolu Fayı’nın Lice’nin 23 Km, Kulp’un ise 60 Km yakınında geçmesi ilçenin tektonik açıdan ne kadar hareketli olduğunun en büyük kanıtıdır. Nitekim tarih boyunca birçok depreme sahne olan bölge en son, 1975 Lice Depremiyle 6.8 şiddetinde sallanmış ve 10.000’in üzerinde insan hayatını kaybetmiştir.
46TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Akarsuları
Sarum Çayı: Bingöl ilinin Genç ilçesinden kaynağını alan Sarum Çayı, Diyarbakır sınırları içerisinde Kulp ile Lice ilçeleri arasında sınır oluşturarak akış göstermektedir.
Kaynağını Bingöl dağlarından aldığı için debisi yüksektir. Lice ve Kulp ilçelerinden aldığı değişik kollarla akış gösterir.
Çemigeldano: Kaynağını tamamıyla Kulp ilçesi sınırları içerisindeki İslamköy ile Ağıllı köyüne bağlı Geli (vadi) mezrasından alır. Kulp’un 6 km kadar güneyinde Kulp Çayına karışır. Kaynak noktasına doğru Çemigeldano ismini alan çay, aşağı kısımlarda Narlıca köyünden itibaren Şekran Çayı olarak adlandırılır. Özellikle Narlıca köyü ya-kınlarında vadi tabanı genişler ve buralarda tarım arazileri sıklaşır. Aşağı kısımlarda tekrar eğimin artmasıyla vadi daralarak kertik vadi şeklini alır.
Kulp Çayı: Kulp’un en büyük akarsularından biridir. Vadisi oldukça derin kazılmış kertik vadi şeklinde gelişmiştir. Akarsu kaynağını Kulp-Muş sınırlarındaki Andok Da-ğı’ndan alır. Alaca ve Yaylak köylerinden çeşitli kollarla beslenir. Akarsu üzerinde Silvan Barajı yapılmıştır. Çayda lezzetli balıklar yetişir.
Uzunova ve Özbek köylerinde inşa edilen iki gölet dışında tabii göl yoktur. Bu göletler tarımsal üretime çok önemli katkılar sunmaktadır. Ayrıca Özbek köyünde bulunan gö-lette sazan balıkçılığı da yapılmaktadır. (4)
KULP İLÇESİ COĞRAFYASI 47
Yıl Toplam Şehir Kır
1965 29.181 3.375 25.806
1970 35.761 6.346 29.415
1975 36.705 4.474 32.231
1980 42.047 5.619 36.428
1985 46.977 6.679 40.298
1990 50.482 7.472 43.010
2000 40.454 15.825 24.629
2007 35.464 11.474 23.990
2008 36.588 10.616 25.972
2009 36.415 9.858 26.557
2010 36.939 10.119 26.820
2011 37.615 11.004 26.611
Jeoloji Kulp ilçesine jeolojik olarak bakacak olursak;
Kulp yöresi, Fermiyen öncesi temel ve Permiyen metamorfitleri ile Tersiyer tortul ve mağmatik kayaçlarını içerir, Permlyen kayaçları, Fermiyen öncesi temel üzerine açısal bir uyumsuzlukla gelmektedir.
Temel kayaçları en az iki kez metamorfizmaya uğramış ve yöre tümüyle pöüfäz de-formasyon geçirmiştir.
Permiyen* den daha yaşlı olan birinci deformasyon evresi (D^) sırasında, temel kayaç-larında izlenen belirgin yapraklanma (klivaj) yapısı gelîşmiş ve anılan bu kayaçlar amfibolit fasiyesinde metamorfize olmuşlardır, Yöredeki temel metamorfitleri ve Miyosen (Tersiyer) tortullarında belirgin olarak, KB ve KB dalımlı kıvrımlar içermektedir. Bu kıvrımlar olasılı olarak farklı iki deformasyon evresine bağlı olarak oluşmuş ve böylece Miyosen sonrası devirlerde temel kayaçları içinde antiform ve senformi Miyosen tortularında ise antiklinal ve senklinal yapıları gelişmiştir. Daha sonra bölgede ikinci bir mêtamotorfik etkenlik (ye-şilfist fasiyesi metamorfizma) ve faylanma meydana gelmiş ve bu düşük dereceli meta-morfîzma nedeniyle temel kayaçları geniş ölçüde bozuşmuşlardır. (5)
Mazı
Kulp tarihte hammadde üretiminde de söz sahibiydi. Sanayide ön planda olan mazı 1938 yılında üretim olarak
Kırmızı mazı: 80 ton (Kulp İlçesi) Sarı mazı: 30 ton (Kulp ve Çermik ilçesi) Açık yeşil: 50 ton (Kulp, Çermik ve Lice ilçesi) Koyu yeşil: 10 ton (Kulp Çermik ve Lice ilçesi) (11)
Madenler
Çermik-Kulp-Palu arasında önemli altın tespitleri yapılmış olup, çalışmalar devam etmektedir. Kulp-Koçkan bölgesinde 250.000 ton rezervli, %33-52 tonerli demir ya-takları saptanmıştır. Kuvars madeni Kulp ilçesinde bulunmaktadır.
1989-1992 yılları arısında İslamköy köyü civarında krom madeni çıkartılmış, terör olayları nedeniyle üretim durmuştur. 1911-1912 yıllarında Aygün köyü civarında demir madeni işletmeciliği yapıldığı bilinmektedir. İlçenin kuzeyinde Yaylak köyü ci-varında alçı taşı, Karabulak köyünde mermer yatakları bulunmaktadır.
14-1-2011 tarihli Karacadağ kalkınma ajansı raporuna göre 2008 yılında sadece mermer ocaklarının yoğun olduğu bölgelerde yapılan sınırlı bir çalışmada ilin işletile-bilir rezerv potansiyelinin; Lice, Hazro ve Kulp havzasında 15 milyon metreküp (DMMD, 2008)olduğu gözlenmiştir
48TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM
Maden Tetkik Arama (MTA) 10.Bölge Müdürü Ekrem Tosun, madencilik sektöründe bölgenin gelişme kaydettiğini, yeraltı ve yerüstü kaynakları bakımından bölge illerinde ciddi tespitler yapıldığını ifade ederek, “Kulp’ta altın yatakları tespiti yapılmıştır. Bu maden-lerin tam manası ile işletilmesi halinde bölgeye ciddi anlamda katkı sunacaktır.” dedi.
2011 Diyarbakır Çevre Ve Şehircilik Verileriyle
Kulp’ta demir üretimi Tenör Rezerv
Kulp Pasur İlçesi Köy İsimleri
Köyün Ad Kürtçe Adı
1 Ağıllı Gomak
2 Akdoruk Gagvas
3 Akbulak Kemika
4 Akçasır Akçasır
5 Alaca Nedera
6 Argün Şirnas
7 Aygün Mehmetkan
8 Ayhan Bahamdan
9 Ağaçkorur Beyrok 10 Bağcılar Hacana
11 Baloğlu Dümülyan
12 Barin Barın
13 Başbuğ Reşşikan
14 Bayır Maladindere
15 Çağlayan Zara 16 Çukurca Çırrık
17 Demirli Temiran-ı Kebir
18 Düzce Malabaze
19 Dolun Arkatın
KULP İLÇESİ COĞRAFYASI 49
20 Elmalı Deyas
21 Güleç Savuşa
22 Güllük Kokan
23 Hamzalı Şexhamza 24 İslamköy Kuye
25 İnkaya Kanika
26 Narlıca Tiyaks 27 Kamaşlı Zıllek 28 Karaağaç Benin 29 Karabulak Nerçik 30 Karpuzlu Herta 31 Kara orman Kerran 32 Konuklu Duderya
33 Kaynak Xuruç
34 Kayacık İnikan 35 Kayahan Xweşşika 36 Kurudere Kerrika
37 Özbek Şexbuba
38 Saltuk Malamelke
39 Temran Temiran-ı Sağır 40 Taşköprü Goderne
41 Tuzla Xerzika
42 Uygur Havinge
43 Uzunova Cumar
44 Ünal Şerefka
45 Üçkuyu Araşka
46 Yuvacık Helin
47 Yakıt Akıka
48 Yayık Havre
49 Yaylak Eskar
50 Zeyrek Seyrek
51 Salkımlı Fırke
52 Koçkar Totana
50TÜM YÖNLERİYLE DİYARBAKIR KULP İLÇESİ VE TURİZM