KuĢakların Sınıflandırılması

KuĢakların sınıflandırılması, kuĢaklar arası görüĢ farklılıklarını ve olaylara yaklaĢımlarını anlayabilmek açısından önem taĢımaktadır (Adıgüzel, Batur ve EkĢili, 2014:170). KuĢakların sınıflandırılmasında, bireylerin yaĢlarının yanı sıra, kültürel

107

değerler, önemli tarihsel olaylar ve bu olayların yaĢandığı dönemde toplumun olaylara tepkileri gibi unsurlar da etkili olmaktadır (Zemke, Raines ve Filipczak, 2013:4). Bu unsurlar, kuĢakların isimlendirilmesinde belirleyici olmaktadır (Arsenault, 2004:127).

Ġnsanları kuĢaklara ayırma düĢüncesi ilk kez Amerika’da ortaya çıkmıĢtır (Pendergast, 2007:24). Küresel sorunların (iĢsizlik, nüfusun önemli ölçüde artması- azalması, sağlıksız beslenme ve açlık, terör, salgın hastalıklar, çevre kirliliği vb.) ortaya çıkmasında en büyük pay sahibi ülkenin Amerika olması, kuĢak sınıflandırılmalarının ilk olarak Amerika’da ortaya çıkmasında etkili olmuĢtur (Zemke vd., 2013:1-2). AraĢtırmacılar kuĢak sınıflandırmasını yaparken, farklı dönemlerde Amerika’da yaĢayan insanların birbirleriyle olan iliĢkilerini ve dönemin önemli tarihsel olaylarını incelemiĢlerdir. Amerika’da yapılan kuĢak sınıflandırılmaları aĢağıda sırayla verilmektedir.

Lancester ve Stillman (2002) bireyleri yaĢ, din, etnik köken, cinsiyet, düĢünce yapısı, eğitim durumu, sosyo-ekonomik durum ve astrolojik faktörler gibi unsurlara bağlı olarak dört farklı kuĢağa ayırmıĢlardır. Bu kuĢaklar aĢağıdaki gibidir (Lancester ve Stillman, 2002:13):

1. Gelenekselciler (1940-1945): Ġkinci Dünya SavaĢı’nın yaĢandığı yıllarda doğan gelenekselciler, otoriteye oldukça sadıktırlar ve komut beklemektedirler. Bu kuĢaktaki bireyler, disipline, istikrara ve güvene önem verirler.

2. Bebek Patlaması (1946-1964): Ġkinci Dünya SavaĢı’ndan hemen sonra çok sayıda bebeğin dünyaya gelmesi sonucu yaklaĢık 80 milyon kiĢiden oluĢan sayılarıyla Amerika BirleĢik Devletleri’nde doğmuĢ en büyük kuĢaktır. Günümüz iĢ hayatındaki sayıları her geçen gün azalmakta olan bu kuĢaktaki bireyler, teknolojiden uzak büyüdükleri için iĢlerini kendileri yapmak durumunda kalmıĢ ve bunun sonucunda üretken olmuĢlardır. Yüz yüze iletiĢimi tercih etmektedirler.

3. X KuĢağı (1965-1980): Kırk altı milyondan daha az kiĢiden oluĢan ancak oldukça etkili olan bir kuĢaktır. Bu kuĢak, bilgisayar sistemlerinin geliĢerek, kullanımının yaygınlaĢmasına tanıklık etmiĢtir. Kendilerini de bu değiĢimlere uyum sağlamaya çalıĢmıĢlardır. Otoriteye bağlı ve çalıĢkanlığa önem veren yapıları vardır.

108

4. Milenyum KuĢağı (1981-1999): Bir sonraki neslin demografik özelliklerini temsil eden kuĢak yaklaĢık yetmiĢ altı milyon kiĢiden oluĢmaktadır. Bu kuĢaktaki bireyler için bağımsızlık oldukça önemlidir ve bireyci özellikler gösterirler. Bu nedenle otoriteye bağlı olmayı sevmezler. Teknoloji ve bilgisayar hayatlarının merkezinde yer alır.

Martin ve Tulgan (2002) Amerikan toplumunda kuĢak sınıflandırmasını ve çalıĢma hayatında kuĢaklara yönelik yönetim uygulamalarını inceleyen çalıĢmasında, kuĢakları dört farklı Ģekilde sınıflandırmıĢtır (Martin ve Tulgan, 2002:72-79):

1. Schwarzkopf KuĢağı (1946 öncesi): ĠĢ etiğini gözeten, alanlarına ve örgütlerine yönelik bilgi düzeyleri yüksek, üstün yeteneklere sahip çalıĢanlardır. ÇalıĢmanın yapıldığı dönemde bu kuĢağın 2011 yılı itibariyle çalıĢma hayatında görülemeyeceği tahmin edilmiĢtir.

2. Bebek Patlaması KuĢağı (1946-1964): Kendi içerisinde iki alt sınıfa ayrılan bu kuĢak, sayıca en kalabalık kuĢaktır. 1946-1953 yılları arasında doğan bireyler woodstockers kuĢağı olarak adlandırılırken; 1954-1964 yılları arasında doğan bireyler ise, young boomers kuĢağı olarak adlandırılmaktadır.

3. X KuĢağı (1965-1977): Bu yıllarda ABD’de doğum kontrol haplarının kullanımı yoğun bir Ģekilde yaygınlaĢtığından ötürü, bu kuĢakta doğan kiĢi sayısı bir önceki kuĢak olan Bebek Patlaması kuĢağının yalnızca yarısından biraz fazlası kadar olmuĢtur. Ayrıca bu çalıĢmada, bu kuĢaktaki bireyler için “latchkey kid (kendi kendine yetebilen) ifadesi de kullanılmıĢtır. Çünkü bu kuĢaktaki çocukların ebeveynlerinin %40’ı boĢanan çiftlerden oluĢuyordu ve evlilik dıĢı doğum yapan kadın sayısı iki katına çıkmıĢtı. Bu nedenlerden ötürü, bu kuĢağın büyük bir bölümü ebeveynlerinin manevi desteklerini almadan büyümüĢtür.

4. Y KuĢağı (1978-1989): Küresel vatandaĢlar olarak adlandırılan ilk kuĢak olan Y kuĢağı, bebek patlaması kuĢağında yer alan bireylerin çocuklarından oluĢmaktadır. ÇalıĢma hayatında her anlamda esneklik isterler ve teknolojiyi en iyi kullanan kuĢaktır. DeğiĢime açıktırlar ve fark edilmek isterler.

Tapscott 1998 yılında kuĢaklar ile ilgili yaptığı çalıĢmasında, kuĢakları üç farklı Ģekilde sınıflandırmıĢ ve son kuĢağın, önceki kuĢaklardan neden farklılık

109

gösterdiğini araĢtırmıĢtır. Tapscott araĢtırması sonucunda, son kuĢağı önceki kuĢaklardan farklılaĢtıran unsurun, teknoloji olduğunu ifade etmiĢtir. Bu nedenden dolayı bu kuĢağı, “net kuĢağı” olarak tanımlamıĢtır (Tapscott, 1998: 1-2). ÇalıĢmadaki sınıflandırmalar aĢağıdaki gibidir (Tapscott, 1997: 17-18; Tapscott, 1998:19-23):

1. Bebek Patlaması KuĢağı (1946-1964): Amerika, Avustralya ve Kanada gibi birçok ülkede görülen en büyük kuĢak olup, savaĢ sonrası kuĢağı olarak adlandırılmaktadırlar. Bu kuĢağı diğer kuĢaklardan ayıran özelliklerinden biri de televizyon ile tanıĢan ilk nesil olmalarıdır.

2. The Baby Bust (1965-1976): Genellikle X kuĢağı olarak adlandırılan bu kuĢak, ismini azalan bebek doğum oranlarından almıĢtır. Yüksek eğitim düzeylerine sahip olmalarına rağmen, bu dönemde ortaya çıkan Büyük Buhran, çalıĢma hayatına katılım oranlarının düĢmesine neden olmuĢtur.

3. Baby Boom Echo (1977-1997): 1977 yılında kadınların doğurganlık oranlarının artması sonucunda, bu dönemde doğan bebek sayısından yeniden bir artıĢ yaĢanmıĢtır. Bu kuĢakta, Bebek Patlaması KuĢağına benzer Ģekilde bir nüfus artıĢı yaĢandığı için “echo (yankı) olarak adlandırılmıĢtır. Bu dönemde teknolojide yaĢanan geliĢmeler ve teknolojinin hayatın birçok alanında kullanımının yaygınlaĢması gibi nedenler, bu kuĢağın net kuĢağı olarak da adlandırılmasına neden olmuĢtur.

Zemkekilenn ve Raines (2013) ise, çalıĢmasında kuĢakları dört farklı Ģekilde sınıflandırmıĢtır (Zemkekilenn ve Raines, 2013:3):

1. Veteranlar (1922-1943): Dünyayı değiĢtiren olaylardan etkilenen bu kuĢak, II. Dünya SavaĢı’ndan önce doğan bireylerden oluĢmaktadır.

2. Bebek Patlaması (1943-1960): II. Dünya SavaĢı’nın son bulması ile artan refah seviyesi ve fırsatlar içerisinde büyüyen neslin oluĢturduğu kuĢaktır.

3. X KuĢağı (1960-1980): II. Dünya SavaĢı sonrasındaki bolluk, refah ve fırsatların yok olduğu dönemde büyüyen neslin oluĢturduğu kuĢaktır.

110

4. Sonrakiler (1980-2000): Bilim ve teknolojinin hızla geliĢtiği bir kuĢak olup, X kuĢağının ilk dönemlerindeki bireyler ile bebek patlaması kuĢağındaki bireylerin çocuklarıdır.

KuĢak sınıflandırmaları ile ilgili çalıĢmalar incelendiğinde, bireylerin doğum tarihlerinin, hangi kuĢakta olmalarını belirleyen kesin bir ölçüt olmadığı sonucuna varılabilir. Bir bireyin hangi kuĢakta olduğunu tam olarak belirleyebilmek amacıyla daha karmaĢık (yaĢadığı ve tanık olduğu olaylar, kültürel değerler, yaĢadığı ülkenin sosyo-kültürel ve ekonomik geliĢmiĢlik seviyesi vb. gibi) ölçütler bulunmaktadır (Lancaster ve Stillman, 2002:15). Ancak, kuĢak sınıflandırmalarında kullanılan tarih aralıklarının, belirlenmesinin zor ve tutarsız olmasına rağmen, biliĢsel olarak daha kolay kodlanmasından ve hatırlanabilmesinden ötürü alanyazında kuĢakların genellikle tarih aralıklarına göre sınıflandırıldığı görülmektedir. Herhangi bir sınıflandırmaya dahil edilemeyen bireylerin olması durumunda ise, yeni bir alt sınıfın oluĢturulması; genellemenin tamamen değiĢtirilmesinden daha hızlı ve kolay olmaktadır (Costanza ve Finkelstein, 2015:312-313). Alanyazında en sık kullanılan sınıflandırmanın Sessiz Kuşak (1922-1943 yılları arasında doğanlar), Bebek Patlaması Kuşağı (1943-1965 yılları arasında doğanlar), X Kuşağı (1965-1980 yılları arasında doğanlar), Y Kuşağı (1980-2000 yılları arasında doğanlar) ve Z Kuşağı (2000 yılı ve sonrası doğanlar) Ģeklinde olduğu görülmektedir. Bu kuĢakların, çalıĢma ve özel yaĢantılarındaki özellikleri 2.4.3 baĢlığı altında ayrıntılı olarak açıklanacaktır.