Kredilerin Aktiflere Oranı

Türk bankacılık sektöründe 2001 – 2011 arası döneme ait kredi/aktif oranı aşağıda Tablo-12 ve Grafik-5’te yer almaktadır.

Tablo: 12- Türk Bankacılık Sektörü Kredi/Aktif Oranının Gelişimi

(Milyon TL) Yılı Toplam Krediler Toplam Aktifler Toplam Kredi / Toplam Aktifler (%) 2011 647.837 1.161.547 55,7 2010 508.862 961.876 52,9 2009 381.013 798.533 47,7 2008 366.901 705.871 52,0 2007 280.453 561.172 50,0 2006 218.064 484.857 45,0 2005 153.059 396.970 38,6 2004 103.241 306.452 33,7 2003 69.990 249.750 28,0 2002 56.370 212.675 26,5 2001 57.341 216.508 26,4

Kaynak: Tablo-8 ve Tablo-10’dan yararlanılarak tarafımızdan hazırlanmıştır.

Türk bankacılık sektörünün çalışma konusu yapılan dönemine ilişkin rakamlar incelendiğinde, kredilerin aktiflere oranının da tıpkı toplam kredi hacminin gelişiminde

olduğu gibi, 2008 yılında başlayan küresel ekonomik krizin etkisinin önemli ölçüde hissedildiği 2009 yılsonu hariç, diğer tüm dönemlerde bir önceki yılsonuna göre artış gösterdiği görülmektedir. Türk bankacılık sektöründe kredi/aktif oranı 2001 yılsonunda %26,4 iken 2011 yılsonunda %55,7’e yükselmiştir.

Grafik: 5 - Türk Bankacılık Sektörü Kredi/Aktif Oranının Gelişimi

28 33,7 38,6 45 47,7 55,7 26,4 26,5 52,9 52 50 0 200000 400000 600000 800000 1000000 1200000 1400000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 0 10 20 30 40 50 60 Toplam Krediler Toplam Aktifler

Toplam Kredi / Toplam Aktifler (%)

Kaynak: Tablo-12’den yararlanılarak tarafımızca üretilmiştir.

a. Banka Grupları Bazında Kredi Aktif Oranı

Türk bankacılık sektörünün 2001 – 2010 dönemine ait banka grupları bazında kredi aktif oranı aşağıda Tablo-13 ve Grafik-6’da yer almaktadır.

Tablo: 13- Türk Bankacılık Sektörü Banka Grupları Bazında Kredi/Aktif Oranı

Toplam Krediler/Toplam Aktifler

2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001

Kamu Sermayeli MB 49,2 41,5 42,0 38,6 32,8 25,3 20,1 15,3 13,8 14,8

Özel Sermayeli MB 52,7 47,6 54,1 52,1 48,1 43,6 39,6 33,0 30,8 22,8

Yabancı Sermayeli MB 60,1 59,8 61,8 62,6 56,3 50,6 46,3 39,9 33,9 26,0

Kalkınma ve Yatırım B 61,3 61,0 65,3 60,5 64,5 60,0 64,1 64,4 64,3 66,3

Kaynak: TBB, Banka ve Sektör Bilgileri, Tüm Raporlar, Seçilmiş Rasyolar,

(http://www.tbb.org.tr/tr/Banka_ve_Sektor_Bilgileri/Tum_Raporlar.aspx) (Aralık 2011).

Banka grupları bazında Türk bankacılık sektörünün 2001 – 2010 arası dönem içerisindeki toplam nakdi kredilerinin toplam aktiflere oranını gösteren tablo analiz edildiğinde, kalkınma ve yatırım bankaları hariç genel olarak tüm banka grupları bazında belirtilen dönem içerisinde kredi/aktif oranında istikrarlı bir yükseliş olduğu görülmektedir. Ancak, 2008 yılında başlayan ve etkisini 2009 yılında da sürdüren küresel ekonomik kriz nedeniyle tüm banka grupları bazında kredi/aktif oranları, sadece 2009 yılsonunda yükseliş trendini bozarak düşüşle kapatmıştır.

Son 10 yıllık döneme yönelik banka grupları bazında kredi/aktif oranının gelişimine bakıldığında, birinci sırada oransal olarak en yüksek artışın kamu bankalarında olduğu ve bu bankalardaki kredi aktif oranının 2001 yılsonunda %14,8 iken, 2010 yılsonunda %49,2 oranına yükseldiği görülmektedir. Kredi aktif oranında ikinci sırada en yüksek artış ise yabancı sermayeli banka gruplarında olmuş ve bu bankalarda kredi aktif oranı 2001 yılsonunda %26 iken, 2010 yılsonunda %60,1’e yükselmiştir. Üçüncü sırada yer alan özel bankalarda ise 2001 yılında %22,8 olan kredi aktif oranı, 2010 yılsonunda %52,7 olmuştur. Kalkınma ve yatırım bankalarında ise belirtilen dönem içerisinde kredi aktif oranında düşüş yaşanmış ve 2001 yılsonunda %66,3 olan bu oran 2010 yılsonunda %61,3’e gerilemiştir.

Grafik: 6- Türk Bankacılık Sektörü Banka Grupları Bazında Kredi/Aktif Oranı -5 5 15 25 35 45 55 65 75 85 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kamu Sermayeli MB Özel Sermayeli MB

Yabancı Sermayeli MB Kalkınma ve Yatırım B

Kaynak: Tablo-13’den yararlanılarak tarafımızca üretilmiştir. b. Banka Grupları Bazında Kredi Mevduat Oranı

Türk bankacılık sektörünün 2001 – 2010 dönemine ait banka grupları bazında kredi mevduat oranı aşağıda Tablo-14 ve Grafik-7’de yer almaktadır. Bilindiği üzere, kalkınma ve yatırım bankalarının tasarruf mevduatı toplama yetkisi bulunmadığından tabloda bu bankalara ait kısım boş bırakılmıştır.

Tablo: 14- Türk Bankacılık Sektörü Banka Grupları Bazında Kredi/Mevduat Oranı

Toplam Krediler/Toplam Mevduat

2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001

Kamu Sermayeli MB 64,2 55,4 54,1 49,4 42,1 33,0 26,1 21,1 19,1 21,2

Özel Sermayeli MB 85,0 77,1 86,2 86,2 78,0 70,9 64,1 51,0 44,2 30,7

Yabancı Sermayeli MB 103,9 98,3 107,5 102,5 89,2 85,5 77,2 78,2 65,0 55,9

Kalkınma ve Yatırım B - - - -

Kaynak: TBB, Banka ve Sektör Bilgileri, Tüm Raporlar, Seçilmiş Rasyolar,

(http://www.tbb.org.tr/tr/Banka_ve_Sektor_Bilgileri/Tum_Raporlar.aspx) (Aralık 2011).

Toplam krediler / toplam mevduat veya mevduatın krediye dönüşüm oranı hem kredilerin hem de aracılık işlevinin önemli bir göstergesi olup, toplanan mevduatın ne kadarının bankalar tarafından kredi olarak verildiğini göstermektedir.170

Banka grupları bazında Türk bankacılık sektörünün 2001 – 2010 arası dönem içerisindeki toplam nakdi kredilerin toplam mevduatlara oranını gösteren tablo analiz edildiğinde, üç banka grubu bazında da 2002 yılsonundan itibaren belirtilen dönem içerisinde mevduatın krediye dönüşüm oranında ciddi bir yükseliş olduğu görülmektedir. Bunun tek istinası 2009 yılı olup, bir önceki yılsonuna göre mevduatın krediye dönüşüm oranında kamu bankalarında ufak tutarlı da olsa bir artış olmakla birlikte, özel ve yabancı sermayeli bankalarda ise düşüş yaşanmıştır. Diğer bazı verilerde olduğu gibi bunun sebebi de yaşanan son küresel ekonomik krizdir.

Son 10 yıllık sürece bakıldığında, oransal bazda mevduatın krediye dönüşüm oranındaki artış sıralaması kamu, özel ve yabancı sermayeli bankalar şeklinde olmasına karşın, 2010 yılsonu itibariyle sonuç rakamlarına bakıldığında, mevduatın krediye dönüşüm oranının %103,9 ile en yüksek şekilde yabancı sermayeli bankalarda olduğu, bu grubu %85 ile özel sermayeli ve daha sonra da %64,2 ile kamu sermayeli bankaların takip ettiği görülmektedir. Katılım bankaları dahil tüm sektör genelinde mevduatın krediye dönüşüm oranı %82,6 düzeyindedir.

Bankacılık sektörünün temel fonksiyonu olan ve kredi imkanlarına erişim kapasitesini ifade eden aracılık fonksiyonu, kredi/aktif ve kredi/mevduat rasyoları ile değerlendirildiğinde, 2009 yılı istisna olmak üzere, söz konusu rasyoların 2002 – 2010 döneminde olumlu gelişme içerisinde olduğu görülmektedir.171

Bankacılık sektörünün ekonomik koşullar karşısındaki kredi verme davranışları incelendiğinde, sektörün ekonomide yaşanan dalgalanmalara paralel bir kredi verme eğilimi içinde olduğu görülmektedir. Nitekim ekonomide daralma yaşandığı

170 _{Sedat Yetim, Ozan Gülhan, Avrupa Birliği Tam Üyelik Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü,}

BDDK, ARD Çalışma Raporları, 2005/7, Eylül 2005, Ankara, s.76.

dönemlerde, bankalar verdikleri kredi miktarını azaltmakta, ekonomide canlanma yaşandığı dönemlerde ise, bankalar verdikleri kredi miktarlarını arttırmaktadırlar. Ancak, bankaların kredi verme konusunda sergilemiş oldukları bu eğilim, daralma yaşayan ekonomiyi daha da kötüleştirirken büyüme konjoktüründeki bir ekonominin ise aşırı ısınmasına neden olabilmektedir.172

Türk bankacılık sektörünün 2002 – 2010 arası dönemine ilişkin nakdi kredileri ile kredi/aktif ve kredi/mevduat oranlarının gelişimi incelendiğinde, söz konusu davranış şekli, genel olarak Türk bankacılık sektöründe de gözlemlenmekle beraber, ülkemizde özellikle son dönemlerde kamu bankaları aracılığıyla yürütülen politikalar sayesinde, bankaların bu davranışları sonucu ekonomide ortaya çıkabilecek olumsuzlukların önüne büyük ölçüde geçildiği görülmektedir.

Grafik: 7- Türk Bankacılık Sektörü Banka Grupları Bazında Kredi/Mevduat Oranı

-5 5 15 25 35 45 55 65 75 85 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kamu Sermayeli MB Özel Sermayeli MB

Yabancı Sermayeli MB Kalkınma ve Yatırım B

Kaynak: Tablo-14’ten yararlanılarak tarafımızca üretilmiştir.