Kredi Teminat Đlişkisine Yönelik Literatürde Yer Alan Çalışmalar

Kredi teminat ilişkisine yönelik yapılan çalışmalara ilişkin uluslararası literatür tarafımızca taranmış ve literatürde yer alan çalışmalardan önemli gördüklerimize dair özet açıklamalar aşağıda yer almıştır.

Menkhoff, Neuberger ve Suwanaporn tarafından yapılan çalışmada; daha

olgun bir piyasa ile karşılaştırıldığında yükselen piyasalarda teminatların rolü ve bileşenleri araştırılmış, bu kapsamda Tayland ticari bankacılık sektörüne ait 560 kredi dosyasından meydana gelen bir veri setin analiz edilerek, gelişmiş piyasalara oranla bu piyasada hem teminat düzeyinin hem de oranlarının daha yüksek olduğunu belirlenmiştir. Çalışmada, Tayland bankalarının, nispeten küçük ve genç firmaların yüksek olan kredi risklerini azaltmak için teminat kullandıkları, uzun süreli kredi ilişkileri olan müşterilerinde ise bilgi orantısızlıkları (information asymmetry) düştüğünden teminat koşullarını da azatlıklarını ve piyasa kusurlarının yabancı

bankalara oranla daha fazla teminat talep eden yerel bankalardan ileri geldiğini, belirlemişlerdir.182

Niinimaki tarafından yazılan makalede ise; teminat değeri ve projenin başarı

olasılığı dalgalandığında, oluşan orantısız bilgilenmeye dayalı kredi piyasasındaki teminatlardan doğan maliyet ve kazançlar araştırılmıştır. Niinimaki’nin bulgularına göre borçlular şu üç nedenle teminat sunmaya isteklidir: (i) kendi gelecek değeri ile projenin başarı olasılığı ilişkili olduğunda, (ii) kendi değeri güçlü şekilde dalgalanma gösterdiğinde, (iii) kendi sermayesi ile fonlama yaptığında. Bu koşullardan bir tanesi gerçekleştiğinde, yüksek riskli bir borçlu düşük riskli bir borçluya oranla teminat vermeye daha gönüllü olabilmektedir.183

Voordeckers ve Steijvers tarafından yapılan çalışmada; kişisel teminatların

bileşenleri ile eşanlı olarak ticari teminatların bileşenlerinin açıklanarak, teminatların bileşenleri üzerine deneysel bir ispat yapılması hedeflenmiştir. Elde ettikleri bulgular, firma ve ilişkili özelliklerin kredi ve kredi verenin özelliklerine göre teminatın daha önemli bileşenleri olduklarını ortaya koymaktadır. Akraba firmalar büyük olasılıkla daha yüksek teminatlar sunmaktadır. Teminat koşulları banka-borçlu ilişkileri uzadıkça düşmektedir. Dahası, ticari kredilerin sinyal veren etkileri vardır. Elde edilen sonuçlar riske dayalı argümanların ötesinde, ticari argümanların da teminat verme davranışını açıkladığını göstermektedir. Süreklilik oranına dayanan logit modeli kullanılarak, teminat kararlarının bileşenleri ile teminat türünün bileşenleri arasındaki farklar belirlenmiştir.184

Koetter ve Poghosyan tarafından yapılan çalışmada; emlak fiyatlarındaki

artışların teminat değerini ve borçluların net servetlerini arttırdığı, böylece kredi geri ödememe olasılıklarını düşürdüğü belirlenmiştir. Aksine, gerçek emlak fiyatlarından

182 _{Lukas Menkhoff, Doris Neuberger, Chodechai Suwanaporn, “Collateral - Based Lending in}

Emerging Markets: Evidence from Thailand”, Journal of Banking & Finance, Volume 30, Issue 1, January2006, ss.1-21.

183

J.-P. Niinimäki, “Nominal and True Cost of Loan Collateral”, Journal of Banking & Finance, Volume 35, Issue 10, October 2011, ss. 2782-2790.

184 _{Wim Voordeckers, Tensie Steijvers, “ Business Collateral and Personal Commitments in SME}

sürekli sapmaların yanlış kişilere kredi kullandırılmasına, bankaların zarar olasılıklarının artmasına neden olduğu gözlenmiştir. Emlak piyasaları ve Almanya’daki bankalar üzerine yapılan deneysel çalışmanın sonucunda, emlak fiyatlarındaki dalgalanmaların bankaları istikrarsızlıklaştırdığı görülmüştür. Emlak gerçek değerinden sapmaların, fiyat düzeyindeki değişmelere oranla daha önemli olduğu tespit edilmiştir.185

Chen ve Kao tarafından yapılan çalışmada; Tayvan yasalarının, bankalara

kendi hisselerini teminat olarak gösteren firmaların idareci listelerinin ifşa edilmesini zorunlu kıldığı, bu uygulamanın amacının ise teminat olarak verilen hisselerin özelliklerinin ve banka performansı üzerindeki etkilerinin belirlenmesi olanağını sunmasından kaynaklandığı belirtilmiştir. Chen ve Kao, teminat olarak sunulan hisselerin riskinin banka etkinliğini arttırdığını, ancak banka karlılığını düşürdüğünü ortaya koymuştur. Kamu bankaları özel bankalara oranla kredilerin şüpheli hale gelmesinden korunmak için daha yüksek teminat almakta, dahası bankalar bu riske karşı daha yüksek faiz oranları uygulamaktadır. Fon yetersizliği olan şirket yöneticileri, yüksek devir hızı olan hisseleri ellerinde tutmakta ve/veya kendi bankaları ile ilişkileri zayıf olduğunda özel bankalarda kendi hisselerini teminat olarak vermeyi tercih etmektedirler.186

Berger, Frame ve Ioannidou tarafından yapılan çalışmada; Teminatın, borç

sözleşmelerinin yaygın olarak kullanılan fakat iyi anlaşılmamış olan bir özelliği olduğu, teorik literatürde teminatı açıklamaya yönelik iki geniş alanın, borçlular ve kredi verenler arasındaki ex ante özel iletişim veya ex post dürtüsel sorunlar olduğu, bununla birlikte, deneysel literatürde bu etkileri birbirlerinden izole etmenin mümkün olmadığı belirtilmiştir. Berger ve arkadaşları, bunu yapabilmek için, kredi sicilini kredi verenin gözlemleyemediği borçlunun riski hakkında özel bilgilerin kaynağı olarak kullanmışlardır. Bu veri, ayrıca borçlunun riski, kredi sözleşme koşulları ve hem

185 _{Michael Koetter, Tigran Poghosyan, “Real Estate Prices and Bank Stability”, Journal of Banking}

&Finance, Volume 34, Issue 6, June 2010, ss. 1129-1138.

186 _{Anlin Chen, Lanfeng Kao, “Effect of Collateral Characteristics on Bank Performance: Evidence}

from Collateralized Stocks in Taiwan”, Journal of Banking & Finance, Volume 35, Issue 2, February 2011, ss. 300-309.

güvenli hem de güvensiz krediler hakkındaki kamusal (kamuya açık) bilgilerin de kaynağıdır. Elde edilen bulgular, ex post teminat teorilerinin ex ante teorilere baskın olduğunu, çünkü kısa süreli borçlu-banka ilişkilerinin bankaca daha az bilindiğini ortaya koymaktadır.187

Berger, Vega, Frame ve Miller tarafından yapılan çalışmada; teorik

literatürde teminat alınmasını motive eden önemli bir husus, borçluların ex ante özel bilgilere sahip olmasından kaynaklanan, yanlış seçim (adverse selection), kredi tayınlaması (credit rationing) ve diğer etkinsizlikleri azaltan bir mekanizma olmasıdır. Ama bu literatürün merkezi etkileri veya yansımaları bakımından açık deneysel kanıtları bulunmamış, yani teminatların yanlış seçimi veya diğer etkinsizlikleri engellediği açıkça ispatlanmamıştır. Berger ve arkadaşları, kredi verenin bilgisinin benimsenen enformansyon teknolojisine göre dışsal olarak değiştiğini kabul etmiş ve bu teknoloji öncesi ve sonrası teminatların etkilerini karşılaştırmışlardır. Elde ettikleri sonuçlar, özel bilgi modellerinin merkezi önermeleri ile tutarlıdır ve bu teorinin ekonomik önemini desteklemektedir.188

Chen tarafından yapılan çalışmada; teminat verildiğinde zamanlamanın

finansal sıkıntıyı çözmek için kredi verenin dürtülerini etkileyeceği ileri sürülmüş, buna göre, şayet teminat miktarı kredi sözleşmesindeki kritik bir değeri aşarsa, borçlunun projesi etkin bir şekilde likiditeye çevrilemeyeceğinden finansal sıkıntıya düşeceği ileri sürülmüştür. Üçüncü bir tarafça sağlanan doğru fiyatlanmış bir kredi garantisinin likidite sıkıntısını kısmen çözebildiğinin de görüldüğü ve daha riskli borçluların daha fazla teminat vermeye istekli oldukları belirtilmiştir. Bu sonucun, Berger ve Udell (1990), Leeth ve Scott (1989) gibi araştırmacıların deneysel bulguları ile de tutarlı olduğu ifade edilmiştir.189

187 _{Allen N. Berger, W. Scott Frame, Vasso Ioannidou, “Tests of Ex ante Versus Ex post Theories of}

Collateral Using Private and Public Đnformation”, Journal of Financial Economics, Volume 100, Issue 1, April 2011, ss. 85-97.

188 _{Allen N. Berger, Marco A. Espinosa-Vega, W. Scott Frame, Nathan H. Miller, “Why Do Borrowers}

Pledge Collateral? New Empirical Evidence on the Role of Asymmetric Đnformation”, Journal of Financial Intermediation, Volume 20, Issue 1, January 2011, ss. 55-70.

189 _{Yehning Chen, “Collateral, Loan Guarantees, and The Lenders’ Đncentives to Resolve Financial}

Distress”, The Quarterly Review of Economics and Finance, Volume 46, Issue 1, February 2006, ss. 1- 15.