Konularına (Ġçeriklerine) Göre Dergiler

Dergiler konularına göre de farklılık gösterebilirler. Bu konuda da belirgin bir çeĢitlilik göze çarpmaktadır. Bu çeĢitlilik B2B (business to business) ve B2C (business to customer) diye ikiye ayrılır. B2B dergiler profesyonel konulara yer verir. B2C dergiler okurun ilgi alanlarını konu edinir (Erol, 2011:74).

Dergileri konularına göre ayırdığımızda, karĢımıza geniĢ bir yelpaze çıkar. Dergiler, konularına ve türlerine göre Ģu Ģekilde sıralanabilir (Oktay, 1996:73-75 ve Yapar, 2006:9-10):

 Tüketici dergileri: SatıĢ noktalarında veya bayilerde satıĢa sunulan veya abonelik sistemiyle çalıĢan, genel kamunun ilgisine sunulmuĢ dergilerdir. Bütün Dünya, Nokta, Aktüel…

Bu dergilerin amacı, dergi aracılığıyla daha fazla tüketim gerçekleĢtirilmesini sağlamaktır.

Tüketici dergilerinin belli baĢlı özelliklerini sıralamak gerekirse (Yapar, 2006:9): a- Reklam: Bir derginin tüketici dergisi olarak kabul edilebilmesi için reklam

alması gerekmektedir. b- Parayla satılması zorunludur.

86

c- Kapağı bulunmalıdır. Kapak tüketici dergilerinde satıĢ öğesi olarak önem kazanmaktadır. Dünya standartlarında bir derginin kapağına bakılma süresi üç saniyedir. O nedenle kapak son derece önemlidir, ilgi çekici olmalıdır.

d- Kategorisinde tutarlı olması gerekmektedir. e- Nüsha satıĢı + abone satıĢı + sergileme olmalıdır.

 Ticaret dergileri: Belirli bir ticari veya endüstriyel iĢ sahasına adanmıĢ, bu konuları iĢleyen dergilerdir. PC World, Capital, Marketing Türkiye… Bu yayınlar, belirli bir iĢ dünyasının dıĢındakiler tarafından ilgi görmez fakat iĢ dünyasındaki insanlar için bu dergiler, önemli bir bilgi kaynağıdır.

Ticari dergiler bunları eğlence için değil, iĢ ve profesyonel sebeplerden okuyacak kiĢiler için dizayn edilir. Gerçekte halk tarafından bilinmese de bu yayınlar çeĢitli sanayi ve mesleklerde önemli iletiĢim kaynaklarıdır. Onların sayfalarında okuyucular, rakiplerinin aktivitelerini, yeni ürünleri ve iĢ alanlarındaki trendleri ve birisinin bir iĢten diğerine geçtiğini öğrenebilirler.

Bazen ticari dergiler, haftalık dergilerin toplumdaki samimiyetine kendi alanlarında sahip olurlar. Bazı ticari dergilerin içeriklerinde son derece uzmanlaĢılmıĢtır. Bu dergilere örnek olarak; American Christmas Tree Journal, Mini Micro Systems, Fleet Owner, The Indian Trader, Insulation Outlook, Progressive Grocer ve Wide Journal International örnek olarak verilebilir.

Ticari dergilerin maliyetlerinin karĢılanabilmesi birçok halkla iliĢkiler temsilcisinin esas görevidir. Yeni bir ürün hakkındaki hikâyenin uygun bir ticari dergide yayınlanması üretici için büyük bir gazetede yayınlanmasından daha değerli olabilir. Çünkü bilgi doğru hedef kitleye ve potansiyel alıcılara bu Ģekilde kolaylıkla ulaĢır (Wilcox vd., 2001:208-209).

Ticari dergilerin birçoğu dernek üretimi olsa da, diğer dernek yayınlarından farklılık gösterirler. Ticari dergilerin okurları daha hırslıdır ve kendilerini iĢlerine adamıĢlardır. Ticari bir dergi yayınında çalıĢıyorsanız, küçük bir hatanın editöre sayısız telefon, faks ve mektup Ģikayeti olarak geri döneceğini görebilirsiniz. Yani her Ģekilde fark edilirsiniz. Fark edilmek güzeldir fakat hata yerine yaratıcı ve teĢvik edici Ģekilde fark edilmek daha güzeldir (Newsom ve Carrell, 1997:372)

87

 Sponsor destekli dergiler: ÇeĢitli örgütlerin, Ģirketlerin, sendikaların, partilerin, üniversitelerin vb. kendi iç yapısı veya dıĢ çevresine yönelik olarak yayınladıkları dergilerdir. Selçuk BakıĢ gibi…

 Tarımsal dergiler: Tarımsal konulara yönelik yayınlanan ve çiftçilere yol gösterme ve onları eğitme amacını güden ve Batılı ülkelerde örnekleri görülen yayınlardır.

 Haber dergileri: Yüksek tirajlı haftalık haber dergileri, haberleri sunar ve yorumlar, günlük gazetelerin yapmaya zaman bulamadığı arka planı eklerler (Wilcox vd.,2001:208). TIME, Newsweek, Nokta, Der Spiegel, Le Point vb. gibi araĢtırma-haber ağırlıklı dergilerdir.

Bir baĢka tanımda, haber dergileri, bir hafta boyunca geliĢen olayları, geçmiĢleri ve muhtemel gelecekleriyle, en renkli biçimde ele alan ve kolay okunabilen kısa fakat ilginç yazılarla okurlarına sunan yayınlar olarak tanımlanmıĢtır (Suiçmez, 2009:10).

Haber dergisi yayın biçimi, dar alandaki kısa paslaĢmalara inat kendi tarzını konuĢturan oyuncuya benzer. Topa basar, etraf Ģöyle bir süzer, sonra sonuca götürücü en kestirme ve en Ģık hamleyi yapar. Onda yetenek, onda zarafet, onda estetik vardır (Dumanlı, 2005).

Bu tanımlamalar ıĢığında haber dergiciliğinin özellikleri Ģu Ģekilde sıralanabilir (Yıldırım, 2006:63-65):

 Haber dergilerinin diğer haftalık dergilerden ayrılan en belirgin özelliği „haber‟e öncelik vermeleridir. „AraĢtırmacı gazeteciliğin‟ ön planda olduğu haber dergilerinde yaĢanmıĢ olaylara farklı açılarından yaklaĢılarak ayrıntılı „dosya haberciliği‟ yapılır.

 Haber dergilerinin en kalıcı özelliklerinden biri de, hiç gündeme gelmemiĢ olayları yeni bilgilerle sunarak gündem oluĢturmaktır.

 Haber dergileri oluĢturdukları haberi, yorumlar, söyleĢiler, makaleler, uzman görüĢleri, resmi yazılar, karikatürler, harita, grafik ve fotoğraflarla desteklerler.

 Haftalık haber dergilerinde konular, politika, aktüalite, sağlık, ekonomi, sanat, magazin, söyleĢi, kapak haber, gibi bölüm baĢlıklarına ayrılarak sunulur.

88

 Haber dergileri de diğer yayın organlarında olduğu gibi, kendi yayın ilkeleri ve hedef kitle özelliklerine göre hafta boyunca gündeme gelen haberler arasından bir eleme yaparak seçtikleri haberleri ön plana çıkarırlar.

 Haber dergilerinde „kapağın pazarlanması‟ özel bir yer tutar. Kapak seçimi ve iĢlenen ana konu haber dergilerinde satın alınma olasılığını arttırır.

 Haber dergisini satın alma ve okuma „bilinçlilik düzeyi yüksek bir seçimdir‟. Haber dergilerinin hedef kitlesi verileni alan değil aksine, etrafını saran onca kitle iletiĢim aracına rağmen aktif olarak istediğini seçen bir kitledir.

 Haber dergiciliği ülke içi ve dıĢında uzmanlaĢmıĢ bir haber kadrosu gerektirir. UzmanlaĢmada, sahip olunan zamanın diğer kitle iletiĢim araçlarına göre daha fazla olması etkilidir. UzmanlaĢma, servis sayısının azalmasına ve yazı iĢleri kadrosunun tek elde toplanmasına olanak verir. Böylelikle biçim, içerik ve kullanılan dilde bütünlük sağlanır.

 Haber dergiciliği diğer medya organlarına kıyasla sosyal, ekonomik ve teknolojik değiĢmelerden en hızla etkilenen yayın türüdür. Yatırımcılar, kısa zamanda toplumdaki yeni taleplere ayak uydurmak ister. Haber dergiciliği bu anlamda en hızlı değiĢim yaĢayan yapılardan biridir.

 Kent dergileri: Bunlar New York, Ġstanbul, Boston, Paris vb. gibi kentlerde yaĢayan insanlara, kentin sosyal aktivitelerine ve çeĢitli olaylarına iliĢkin haberler veren haftalık veya aylık dergilerdir. Bazıları özel giriĢimciler, bazıları ise yerel yönetimler tarafından yayınlanır.

 Spor dergileri: Bu dergiler, haftalık maç programlarını, sonuçları, çeĢitli spor haberlerini ve dedikoduları içeren yayınlardır. Son yıllarda Türkiye‟de, bu konuda, dergicilikten günlük spor gazeteciliğine bir geçiĢ yaĢanmıĢtır.

 Erotik dergiler: Çoğunlukla erkek nüfusa hitap eden ve yazıdan ziyade fotoğrafların geniĢ bir yer kapladığı, Playboy, Penthouse gibi dergilerdir. Cinsel sorunlarını henüz yeterince halledememiĢ geliĢmekte olan ülkelerde, önemli bir sosyal ihtiyaca cevap veren ve yoğun talep gören yayınlardandır.

 Fikir dergileri: Bu dergiler, çeĢitli fikir yazıların ve makaleleri içeren ve sosyoloji, tarih, siyaset bilimi, ekonomi, kültür vb. gibi konularda yoğunlaĢan,

89

ilgili bir azınlığa hitap eden dergilerdir. Tarih ve Toplum, Sosyoloji Yazıları, Edebiyat Dünyası, Teori, Felsefe bunlardan bazılardır.

 Entelektüel dergiler: Bunlar da tıpkı fikir dergileri gibi belirli ve genellikle iyi eğitilmiĢ bir okuyucu kitlesine hitap ederler. Ġki kategori arasındaki ayrım oldukça belirsizdir.

 Bilimsel dergiler: Bilimsel konuları ele alan ve akademik çevrelerce yayımlanan dergilerdir. Bilimsel dergilerin reklam gelirleri genelde yoktur ve yine akademik çevrelerce okunmaktadırlar (Yıldırım, 2006:56). Bilim dergilerinin en temel özelliği evrenselliği bünyelerinde barındırmalarıdır (Yapar, 2006:10). Selçuk ĠletiĢim dergisi bilimsel dergilere en güzel örneklerdendir.

 Kalite dergileri: Bu dergiler de fikir dergileri ve entelektüel dergilere benzese de onlardan daha fazla tiraja sahiptirler. Harper‟s, National Geographic gibi…  Erkek dergileri: Erkeklere hitap eden yazılar ve resimler ihtiva eden dergilerdir.

Eskiden yayınlanan Erkekçe dergisi, bunun iyi bir örneğidir.

 Kadın dergileri: Bunlar ise kadınların ilgi alanlarına giren konuları iĢleyen ve bazıları, kadının toplumdaki yeri ve yaĢantısı hakkında alternatif yaĢam biçimlerini gösteren feminist bir yaklaĢımla hazırlanmıĢ dergilerdir. Marie Claire, Elele gibi… Kadın dergileri, en baĢarılı ve ilgi çeken tüketici dergisi gruplarından biridir (Jefkins, 1994:225)

 Mizah dergileri: Penguen, Leman, Uykusuz gibi, fıkralar ve karikatürlerden oluĢan ve bir kısmı güldürürken düĢündürmeyi de amaçlayan dergilerdir.

 ĠĢ dünyası, para piyasası ve ekonomi dergileri: Bu dergiler, sermaye piyasası, Ģirketler, yeni iĢ alanları, yeni ürünler, iĢ dedikoduları, ekonomik kararlar ve sonuçları, ülke ekonomisi vb. gibi konularda, ilgilenen kiĢilere, haberler ve yorumlar aktarır. Ekonomist, Forbes, Capital, Platin bunlardan bazılarıdır.  Marjinal dergiler: Biçimi, yayını, ulaĢtırılması, yönetimi kendine özgü olan

dergilerdir (Yapar, 2006:10). Bu dergiler genellikle mevkute beyannamesi vermeden ISBN numarası almadan ve isim tescili kendinde olmadan çıkan yayınlardır. Bu dergilere üniversite öğrencileri tarafından çıkarılan „bireysel‟ dergiler, yasadıĢı örgütlerin propaganda amaçlı çıkardıkları dergiler örnek verilebilir (Yıldırım, 2006:56).

90

 Diğer özel alanlara iliĢkin dergiler: ÇeĢitli iĢ kollarında çalıĢanlara veya belirli konularla ilgilenenlere yönelik çeĢitli dergiler yayınlanmaktadır. Media Cat, Photoshop Magazin gibi…