Dergi ve Gazete Arasındaki Ayrım

Gazetecilik ve dergicilik birbirinden farklı yanları olmasına rağmen, birbirine çok benzer tarafları da bulunmaktadır. Ġkisinin de temel fonksiyonu okuyucusuna haber ulaĢtırmaktır. Ġkisi de yazılı basın olarak geçmektedir. Ancak, yine de gazetecilik ve dergicilik arasında ayrımlar vardır.

GeliĢim sürecine baktığımızda on yedinci yüzyılın sonlarına doğru ilk periyodik ürünlerini vermeye baĢlayan dergicilik, bu yönüyle gazetelik mesleğiyle iç içe geçmiĢ, benzer sorunlarla karĢılaĢmıĢ ve aynı değiĢim evrelerinden geçmiĢtir. Günümüzde artık görsel-iĢitsel kitle iletiĢim araçları arasında yaĢanan rekabet yazılı basının (gazete ve dergilerin) gündeme taĢınan olaylar hakkında daha ayrıntılı bilgiler sunmasını, farklı yönlerden açıklamalar getirmesini zorunlu kılmıĢtır. Bu durum ise, zaman kıskacı altında olan gazetelerden çok dergilerin talep edilmesini ve bu yayın türünün çeĢitlenmesini sağlamıĢtır. (Yıldırım, 2006:56)

Dergi okumak bir birikim meselesi olduğu gibi dergi çıkarmak da bir donanım iĢidir. Herkes dergi çıkaramaz. Masa baĢında haber (tabii ki fikir dergileri de böyledir) dergisi çıkarmak mümkün değildir. Gazetelerin günlük telaĢı bahane ederek yaptığı sığ haberciliği dergicilik kaldırmaz. Dergilerin sadık okurları „ne oldu?‟ sorusunun değil „nasıl oldu?‟ sualinin cevabını arar. Hatta „Nasıl oldu?‟ sorusunun cevabında sebep- sonuç iliĢkisi, yaĢanan hadiselerin perde arkası ve habere konu edilen olayların yarınlara yansıması da vardır. Aslında gazetelerin de benzer bir çerçeveye oturması gerekiyor. Bu çerçevenin dergi kadar geniĢ tutulamaması, güncel telaĢın gazete yayınına aksetmesi gibi sebepler dergileri pek çok açıdan önemli hale getirir (Dumanlı, 2005).

Jean Marie Charon (1999:82) dergilerin gazetelerden 6 önemli üstün özelliği olduğu gerçeğini vurgulamaktadır. Bu üstünlüklerden ikisi tür ile ilgilidir: Yayın aralığının uzun olması dergilere zaman kazandırmakta ve gündemi daha derinlemesine incelemelerini sağlamaktadır: Metnin fotoğraf ile desteklenmesi gündemin daha iyi anlaĢılmasını ve okurun hoĢuna gitmesini sağlamaktadır. Diğer iki özellik okur ile ilgilidir: Dergiler okurların uzmanlık alanlarına ya da yaĢ gruplarına göre bölünmüĢlerdir; dergi ile okur kitlesi arasındaki bağlantı çok güçlüdür. Derginin

79

gündemle ilgili bilgi vermesi zorunlu değildir, önemli olan okurun beklentilerine yanıt verebilmesidir. Diğer iki özellik dergi kuruluĢu ile ilgilidir: Dergiler içeriklerine ve ticaret kurallarına göre etkinlik göstermektedir. Ayrıca uluslararası alanda da etkinlik gösterebilirler. Bu özelliklerin hiçbiri gazetelerde bulunmamaktadır. (aktaran Karpuz, 2011:15-16)

Dergi çalıĢanlarının konularındaki uzmanlıkları gazete çalıĢanlarından daha fazla olmalıdır. Dergicilikte zaman sorunu olmadığı için doğru insan, doğru zaman ve doğru yöntemlerle içerikler hazırlanır. Örneğin bir yerde yaĢanan yüksek tahribatlı bir deprem haberini gazeteler ya o günün akĢam saatlerinde yıldırım baskılar yaparak okurlarına duyurmalı ya da yine çok detaylı bilgilere sahip olamadan ertesi güne yetiĢtirmelidir. Burada gazete çalıĢanının olayı yaĢayanların durumlarını, yetkililerin açıklamalarını, yapılan kurtarma çalıĢmalarını sunumu zamanının kısıtlı olmasından, çok yüzeysel kalacaktır. Oysaki bir dergi çalıĢanı o olayla ilgili içeriği hazırlamadan önce önünde olayla ilgili bir yığın bilgi vardır. Dergi muhabiri, bu bilgilerden hangisinin ön plana çıkarılması gerektiğini, bunun için kimlerle görüĢmeler yapılacağını, nasıl fotoğraf ve sayısal enformasyonlarla bu içeriğini zenginleĢtireceğini önceden kurgular ve teknik gereçlerini de hazırlayarak haberini oluĢturur. Bazen bu uzmanlık derginin hedef kitlesiyle ilgilidir. Örneğin, biliĢim teknolojilerini takip eden bilgisayar kullanıcılarına yönelik hazırlanan bir dergide çalıĢan kiĢi bu konularda derinlikli bilgi sahibi olmalı ve sektörde yaĢanan yenilikleri takip etmelidir. Bu da zamanla o kiĢinin alanında uzmanlaĢmasını berberinde getirir. (Yıldırım, 2006:57)

Dergilerin en kalıcı özelliklerinden biri, haberler üzerine derinlemesine analiz sunmak olduğu gibi, yeni bilgilerle gündem oluĢturmaktır. O yüzden gazeteciliğin en heybetli kaleleri dergilerdir (Dumanlı, 2005).

Temelde gazetecilik ve dergiciliğin birleĢtiği ortak nokta haber ulaĢtırmaktır. Bunun yanında bu haberin (içeriğin) hazırlanmasında sahip olunan zamanın uzunluğu- kısalığı kavramı bu iki yayın türünün farklılaĢmasında en belirgin etkendir. Buradan hareketle, bu iki yayın türü arasındaki ilk ayrım haberin (içeriğin) hazırlanıĢ safhasında yaĢanır. Gazetelerin okurlarıyla buluĢma periyodu çoğunlukla günlüktür. Sabah erken saatlerde baĢlayan gazetecilik maratonunda haberler yaĢanan gün içinde toplanıp,

80

düzenlenip akĢamki baskı yerine yetiĢtirilmek zorundadır. Aynı zamanda gazeteler, hem televizyonların canlı yayın ve görüntü egemenliği karĢısında hedef kitlesini kaybetme kaygısı yaĢamakta hem de kendileri gibi okur kitlesine hitap eden diğer gazetelerle bir yarıĢ halinde bulunmaktadırlar. Dergicilikte ise, ister aktüel haber içerikli isterse kiĢisel ihtiyaçlara seslenen yayınların (yemek, spor, magazin vb.) hazırlanması en azından bir haftalık süreye yayılır. Dergi çalıĢanları bu bir hafta, on beĢ gün veya bir aylık zaman diliminde oluĢturacakları içerikleri ayrıntılarıyla inceler, konunun ilgilileriyle söyleĢiler, röportajlar yaparak içeriği zenginleĢtirir ve görsel malzemelerle haberi sunuma hazır hale getirirler. (Yıldırım, 2006:56)

Dergilerde hata, düzelti kabul edilemez görülmektedir. Bu nedenle dergi çalıĢanlarının derinlemesine bilgiye sahip, konularında uzmanlaĢmıĢ kiĢiler olmaları önemlidir. Bir diğer önemli fark ise dergilerin ciltli olması ve kapağının bulunmasıdır. Bir dergi ilk ele alındığında en ilgi çeken yanı kapağıdır. Bu nedenle dergide kapak tasarımı son derece özen gösterilmesi gereken bir konudur.

Gazete ve dergi arasında kullanılan dil bakımından da ayrılıklar bulunmaktadır. Günlük gazetelerde yalın, kısa ve rutin bir dil gözlemlenmektedir. Oysa dergi metinleri akıcı ve sürükleyici bir dille yazılmalıdır. (Yapar, 2005:25)

Dergiler genelde kuĢe kağıda basılırlar ve kullanılan yazılar, fotoğraflar, renkler büyük bir özenle seçilir. Yine dergiler ciltli olmalarından dolayı okurları tarafından saklanabilmekte ve bazen de arĢivlenebilmektedirler (Yıldırım, 2006:58).

Dergilerin arĢivlenebilir ve indekslenebilir olması, gazetelere nazaran onlara istikrar, ulaĢılabilirlik ve eĢsizlik verir (Fox ve Levin, 1993:61).

Dergilerde gazeteye oranla daha uzun metin kullanılabilir, çünkü dergi okuyucuları dergilerine gazetelerinden daha fazla okuma süresi ayırmaktadır. Bunun sonucunda dergiler genellikle uzun bir zaman dilimi süresince saklanır ve tekrar tekrar okunabilir (Wilmhurst, 1992:152).

81