KOBİ’lerin Avantajları ve Dezavantajları

1.3.3.3. KOSGEB Tanımı

3634 sayılı 12.04.1990 tarihli resmi gazetede yayınlanan küçük ve orta ölçekli sanayi geliştirme ve destekleme idaresi başkanlığı kurulaması hakkındaki kanunun 2. maddesinde 1 ile 50 kişi çalıştıran sanayi işletmeleri küçük ölçekli, 51 ile 150 işçi arasında işçi çalıştıran sanayi işletmeleri ise orta ölçekli sanayi işletmeleri olarak tanımlanır. Aynı kanunun 3. maddesinde ise 2. maddede tanımı yapılan işletmeleri büyüklük ve mahiyetine göre günün ekonomik ve sosyal şartlarına göre Bakanlar Kurulu değiştirmeye yetkili kılınmıştır (Gonca Büyür Atıcı; 2006:42). KOSGEB tanımında çalışan işçi sayısının geleneksel ölçüt olarak ele alındığı görülmektedir. Ancak KOSGEB İcra Komitesinin 31.07.2002 tarihli ve 2002-16 sayılı kararı ile yürürlüğe giren KOSGEB İstihdam Desteği Tebliğinde KOSGEB’in KOBİ tanımından farklı olarak KOBİ’lerin sermaye desteğinden bahsedilmiştir. Buna göre; İmalat Sanayi Sektörü’nde (meslekler sözlüğünde, mesleki kodlama sisteminde 30 ana faaliyet grubunda yer alan ve bu grupta iş yeri açan) faaliyet gösteren 1-150 işçi çalıştıran; sermayesinin % 25’ten fazlası büyük ölçekli işletmelere ve/veya sermayesinin %50’den fazlası Belediye veya İl Özel İdaresine ait olmayan, herhangi bir vakıf veya holding bünyesinde yer almayan küçük ve orta ölçekli sanayi işletmeleri KOBİ olarak tanımlanmaktadır.

1.3.3.4. TOSYÖV Tanımı

Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticiler Vakfı (TOSYEV), KOBİ’lere hizmet vermek amacıyla 1989 yılında Ankara’da kurulmuştur. TOSYÖV Vakfı üyeleri serbest meslek mensupları, küçük ve orta ölçekli işletmelerin sahiplerinden oluşmaktadır. Bu kurum yaptığı tanımda;

• 1-50 arasında işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli, • 51-250 arasında işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli,

• 251 ve daha fazla işçi çalıştıran işletmeler büyük ölçekli işletmelerdir.

1.4. KOBİ’lerin Avantajları ve Dezavantajları

KOBİ’lerin diğer işletme türlerine göre birçok avantaj ve dezavantajları vardır. KOBİ’lerin avantajları ve dezavantajları aşağıda gibidir.

36

1.4.1. KOBİ’lerin Avantajları

Özellikle büyük sanayi işletmelerinin destekleyicisi ve tamamlayıcısı olan KOBİ’lerin, genellikle esnek yapısından kaynaklanan üstünlükleri, aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Daha az sermaye ile kuruldukları için kuruluşları kolaydır ve dolaylı olarak bireysel tasarrufları teşvik ederler,

• Daha az yatırımla daha çok üretim ve üretim çeşitliliği yaratırlar, dolayısıyla tekelciliğin kırılmasında bir araç olurlar,

• Daha düşük yatırım maliyetleri ile istihdam imkânı sağlarlar,

• Esnek içyapıları sayesinde ekonomik dalgalanmalardan daha az etkilenir ve krizlerin etkisinden daha hızlı ve kolay kurtulurlar,

• Yeni teknolojik gelişmelere ve buluşlara daha çabuk adapte olup girişimci ruhun ve kültürün geliştirilmesine uygun ortam sağlarlar,

• KOBİ’ler orta düzeydeki gelir sınıfını oluşturan yegâne faktör olup, gelir dağılımındaki dengesizlikleri azaltırlar,

• Emek yoğun teknolojilerle çalışarak genellikle düşük vasıflı eleman istihdam ederek işsizliğin aşağı çekilmesine katkıda bulunurlar,

• Talep değişikliklerine ve çeşitlerine daha kolay uyum gösterirler,

• Bölgeler arası kalkınma farklılığının ortadan kalkmasına yardımcı olurlar,

Kısacası, KOBİ’ler ekonomik ve sosyal sistemlerin denge unsuru olup, yeni iş sahalarının oluşmasında, pazardaki rekabet gücünün artmasında ve istikrarlı ekonomik büyümede jeneratör vazifesi görürler.

KOBİ’lerin değişime karşı gösterdikleri reaksiyon ve esnekliğin yüksek olması, onları yeniliklere daha yatkın kılmaktadır; konjonktürel dalgalanmalardan, ekonomik krizlerden, siyasi dengesizliklerden büyük işletmelere göre daha az etkilenmektedirler. KOBİ’lerin büyük işletmelerin şiddetle rekabetine karşı varlıklarının sürdürmelerinin nedeni budur. 1985 yılında İngiliz Endüstri Konfederasyonu tarafından yapılan bir araştırma, küçük işletmelerin ekonomik iyileşmeye daha erken cevap verirken, değişen

37

iş şartlarına hızla uyum gösterdiklerini, kapasitelerini daha etkin biçimde kullandıklarını göstermektedir (Yılmaz, 2003:3).

1.4.2. KOBİ’lerin Dezavantajları KOBİ’lerin: (Yelkikalan ve diğ.,2001):

• Çok küçük ölçekli ve dağınık yapıda olmalarından dolayı verimlilikleri düşüktür,

• Kaynak yetersizliği ve finansman sıkıntısı nedeniyle, rekabet güçleri düşüktür,

• Pazar, sektör ve teknik bilgileri yetersizdir,

• Teknolojik düzeyleri, ürettikleri ürün ve hizmetlerin kalitesi genellikle düşüktür, • Yönetim-organizasyonda zaafiyetleri vardır,

• Pazarlama ve tanıtım konularında alt yapı ve bilgi eksiklikleri vardır, • Standartlara uygun üretim yapmadıklarından ihracat potansiyeli düşüktür,

• Yeterince kurumsallaşmamaları, sermaye piyasalarından kaynak temin etmelerine imkân vermemektedir,

• Devlet teşviklerinden ve diğer finansman araçlarından yeterli ölçüde yararlanamazlar,

• İşçi ödemeleri büyük işletmelere göre daha düşük olduğu için kalifiye eleman sıkıntısı çekerler,

• Yurt içi ve yurt dışı teknik ve ticari gelişmeleri izleyemezler,

• Vergi ve sosyal güvenlik primlerinden kaçınmak için kayıt dışı çalışmakta ve hasız rekabete yol açmaktadırlar,

• KOBİ’lere hizmet veren kurumlarla koordineli çalışmazlar, bu nedenle girişimci desteklerinden nasıl faydalanacaklarını bilmezler.

38

Kısaca, kaynak ve kalifiye eleman yetersizliği, bilgi ve iletişim araçlarından yeterli ölçüde faydalanamama, sanayi ve bölgesel örgütlenmenin zayıflığı, bürokratik ve diğer engeller, KOBİ’lerin lehinde olan durumları, aleyhe konuma getirmektedir. Mesela, yapıları teknolojik yeniliklerin uygulanmasına müsait olmasına rağmen, finansman sıkıntısı nedeniyle teknolojik düzeylerinin düşüklüğü; teşviklerin genellikle bunlara yönelik olmasına rağmen, bürokratik engeller ve iletişimsizlik nedeniyle kullanmamaları; ürün çeşitliliğine rağmen, kalite problemi nedeniyle pazarda etkin olamamaları; krizleri daha kolay atlatmalarına rağmen, bu durumdan karlı çıkmamaları gibi birçok çelişkili durum konuya örnektir. Dolayısıyla, bu işletmelerin kısmen de olsa büyük şirketlerle ilişkili ve koordinasyon içerisinde olmaları faydalı olacaktır. Çünkü günümüzde küçük işletmeler büyük işletmelerin rakibi değil, esas itibariyle onların tanımlayıcısıdır (Bayrak, 2005:2).