İstihdam Sağlama Bakımından KOBİ’lerin Önemi

1.2.2. İstihdam Sağlama Bakımından KOBİ’lerin Önemi

KOBİ’lerin istihdama katkısı da önemlidir Tablo 2’de ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, istihdamın % 40-80’i KOBİ’lerden oluşmaktadır (Tuncel, 1996:112).

Tablo 2. Ülkeler İtibarıyla İmalat Sanayindeki İşletmelerin Ve İstihdamın İşletme Büyüklüğüne Göre Dağılımı (2002)

Ülkeler İşletme Büyüklüğü (Personel Sayısı) 1-9 10-49 50-249 250+ İşletme Sayısı (Yüzde) İstihdam (Yüzde) İşletme Sayısı (Yüzde) İstihdam (Yüzde) İşletme Sayısı (Yüzde) İstihdam (Yüzde) İşletme Sayısı (Yüzde) İstihdam (Yüzde) Türkiye 90,3 27,6 7,8 20,9 9,1 34,9 0,4 30,5 Avustralya 72,6 14,1 21,8 20,5 4,1 17,8 1,5 47,7 Avusturya 71,0 10,3 21,8 18,9 5,5 26,9 1,6 43,8 Belçika 79,4 11,6 15,5 18,9 4,1 23,8 1,0 45,8 Çek Cumhuriyeti 89,2 14,2 7,6 15,6 2,6 25,5 0,7 44,7 Danimarka 71,4 7,4 21,1 18,9 6,0 26,3 1,5 47,4 Finlandiya 84,0 9,0 11,4 14,8 3,6 22,5 1,0 53,7 Fransa 81,6 12,0 14,0 19,0 3,4 22,3 0,9 46,7 Almanya 62,1 6,7 27,3 14,5 8,4 23,7 2,2 55,1 Yunanistan … … 79,4 26,6 17,1 34,0 3,5 39,5 Macaristan 87,2 16,1 9,4 16,5 2,7 23,2 0,8 44,2 İrlanda 39,0 4,4 42,0 19,2 15,2 32,3 3,8 44,2 İtalya 83,4 25,5 14,4 31,0 1,9 20,8 0,3 22,8 Japonya 50,9 10,8 39,2 28,4 8,5 29,9 1,4 30,9 Kore 88,6 42,9 8,3 20,7 2,9 23,2 0,2 13,3 Hollanda 74,7 9,9 18,9 23,3 5,2 30,6 1,2 36,2 Norveç 60,6 8,7 29,4 22,9 7,6 28,3 1,7 40,1 Polonya 89,7 19,4 6,5 12,8 3,0 27,9 0,8 39,9 Portekiz 78,9 18,9 16,7 28,1 3,9 29,3 0,5 23,7 İspanya 78,4 19,2 18,4 31,9 2,8 22,6 0,5 26,2 İsveç 85,4 11,1 10,8 15,2 3,0 20,7 0,8 53,0 İngiltere 71,7 10,1 21,0 18,8 5,9 25,8 1,5 45,3

Kaynak: TÜİK, Türkiye İstatistik Yıllığı, 2003, OECD 2005.

KOBİ’ler işletmeler içerisinde en önemli istihdam oluşturucularının başında gelmektedir. Yapılan incelemeler de, KOBİ’lerin yeni kurulmuş şirketlerden daha fazla istihdam oluşturduklarını ortaya çıkarmıştır. Zira KOBİ’lerin % 5’i hızlı büyüyen

şirketler statüsündedir. İşletme büyüklüğünün yenilik yapmada her zaman için bir üstünlük sağlamadığı ve küçük işletmelerin yaptıkları her harcama birimi karşılığında daha fazla sonuç elde ettikleri görüşü, yaygın olarak ileri sürülmektedir. Büyük

17

işletmelerin genellikle belirli ürünü geliştirmek için, küçük işletmelerden üç ile on kat daha fazla harcama yapmaktadırlar. Dünya Bankası’nın bir raporuna göre, küçük işletmelerde bir kişiyi istihdam etmek için, büyük işletmelere göre 1/3 oranı kadar az sermaye yatırımı gerekmektedir. Sermayenin kıt olduğu Türkiye açısından söz konusu durum, küçük işletmelerin önemini artıran bir başka faktördür (Küçük, 2005:199). Dünya literatüründe KOBİ’lerin önemine ilişkin çok sayıda yapılmış çalışma vardır.

İtalya’da KOBİ’lerin istihdam yaratma, teknoloji, değişim, verimlilik ve katma değer gibi özellikleri bakımından büyük şirketlerden daha iyi durumda oldukları görülmektedir. Japonya’nın rekabet gücünün gerisinde sözleşmeli çalışan bu işletmelerin oluşturduğu bir ağın bulunduğunu ortaya koymaktadır. California’da ise KOBİ’lerin canlılığına ve ekonomide oynadıkları kritik role dikkat çekilmektedir. Dolayısıyla KOBİ’lerin ekonominin esnek üretim sistemine gayet iyi ayak uydurmuş örgütleme biçimleri olarak görüldüğünün doğruluğu kanıtlanmış olmakla beraber yenilenmiş dinamizmlerin ekonomik güç yapılanmasının merkezinde yer alan büyük

şirketlerin denetiminde olduğu da doğrulanmaktadır (Cansız, 2008:4).

1.2.3. KOBİ’lerin Esnek Yapıları ve Değişime Yatkınlıkları Açısından Önemi “Değişmeyen tek şey değişimdir”. Yüzyıllar önce Herakleitos tarafından söylenen bu söz günümüzde sürekli ve yoğun şekilde esen değişim rüzgarlarını ekonomik sistemlerden, işletmelerin iş görme yöntem ve yaklaşımlarına kadar pek çok alanda kuşkusuz son derece belirleyici unsuru olan değişimi çok güzel anlatmaktadır. Boyutu ne olursa olsun, tüm işletmeler değişime ayak uydurabilme ve yönetebilme zorunluluğunu her zamankinden daha çok hissediyorlar (İSO, 2007:9).

Esnek talep ve esnek arz modeline büyük işletmelere göre daha iyi cevap verebilen Küçük ve Orta Ölçekli işletmelerin (KOBİ'lerin) krizlere karşı da kolay uyum sağladıkları tespit edilmiştir. Meselâ, 1930’lu yıllarda yaşanan ABD merkezli “Büyük Buhran” zamanında o zamana kadar daima büyük işletmeler öne çıkarılmış, desteklenmiştir.1930’lu yıllardaki gelişmeler göstermiştir ki, büyük işletmelerin krizden çok daha fazla etkilendikleri ve birer birer krize dayanamayıp battıkları gözlemlenmiştir. Oysa KOBİ boyutundaki işletmeler esnek yapılarından dolayı o günün

şartlarını hemen benimsemişler, kabullenmişler ve o şartlara hızla uyum sağlamışlardır. Krizin etkilerinin atlatılmasında çok önemli role sahip olmuşlardır. Bu deneyim ABD

18

ve dünya da ciddî fikir değişikliklerine sebep olmuştur.1970’li yıllardaki kriz sonrasında yapılan bilimsel çalışmalar ABD'nin büyük krizlerden en az etkilenen ülke olma sebebinin altında ticaret ve sanayisinde küçük ve orta boy örgütlenmeye verdiği önemin yattığını ortaya koymuştur (YKU Semineri, 1993, s.11). II. Dünya Savaşından sonra Japonya'da başlayan hızlı ekonomik kalkınma hareketinin motor gücünü de KOBİ'ler oluşturmaktadır. Özellikle mamul çeşitlendirmedeki başarısı ve büyük sanayinin yan sanayi olarak faaliyet göstermesiyle KOBİ'lerin Japon ekonomik kalkınmasındaki rolü dört kaplan olarak bilinen Güney Kore, Hong Kong, Taiwan ve Singapur'un dikkatini KOBİ'ler üzerine çekmiştir. 1980'li yıllardan sonra ise artık dünyada "Küçük Güzeldir" görüşü hâkim olmaya başlamıştır (KOSGEB, 1993:l).

KOBİ’ler dünya ekonomisinin dinamosu olarak tanımlanıyor. Bunun en önemli nedeni, değişime büyük işletmelere göre çok daha hızlı adapte olabilmeleri, daha az yatırımla daha çok üretim, ürün çeşitliliği ve istihdam oluşturmalarıdır. Yapıları itibarîyle ekonomik dalgalanmalardan daha az etkileniyor, talep değişiklikleri ve çeşitliliğine daha kolay uyum gösterebiliyorlar. Teknolojik yeniliklere daha yatkınlar; bölgeler arası kalkınmanın dengeli bir yapıda sürmesini sağlıyorlar. Gelir dağılımındaki çarpıklıkları asgarîye indirirken, ferdi tasarrufları teşvik ediyor, yönlendiriyor ve hareketlendiriyorlar

( ATO, 2007:40).

Globalleşmenin yaşandığı dünyamızda KOBİ'lerin önemi gittikçe artmaktadır. Sürekli kendini yenileme gereği duyan endüstri içerisinde KOBİ'ler esnek yapıları sebebiyle adaptasyonu daha rahat sağlayan stratejik bir öneme sahiptir. Tüketici taleplerindeki değişmelere, teknik yeniliklere konjonktürel dalgalanmalara, krizlere, büyük işletmelere göre daha rahat uyum sağlayabilen KOBİ'ler ayrıca, üretim ve talep boşluklarını doldurmakta, büyük işletmelere yan sanayi olarak katkı sağlamakta, rekabeti teşvik etmekte ve istihdam imkânları oluşturmaktadır. KOBİ’ler büyük işletmelerin çekirdeğini oluşturarak, pek çok ülke ekonomisi için hayati bir öneme sahip, ekonomiye dinamizm kazandıran ve o ekonominin ölçütü olan işletmelerdir. KOBİ’ler büyük işletmelerin ürettiği mal ve hizmeti üreterek onları rekabet ortamına çekmekte, aynı zamanda büyük işletmelerin kullandıkları mamul ve yarı mamul girdileri üreterek onların girişimini tamamlamaktadır. Bu sayede KOBİ’ler ekonomide bir yan sanayi

19

oluşturarak büyük işletmelerle iş bölümü, zaman zamanda işbirliği yaparak ortak bir hayat kurmaktadırlar (Aypek; 2001:145).

1.2.4. Bölgeler Arası Ekonomik ve Sosyal Yapıya Katkıları Açısından Önemi