KOBİ’lerin niteliksel tanımı yapılmıştır. Dış kullanıcılar için genel amaçlı finansal tablolar hazırlayan ve kamuya açıklama sorumluluğu olmayan bir işletme KOBİ’ler için UFRS’yi kullanabilir. Kamusal pazarda herhangi bir senet ihraç etmek amacıyla finansal tablolarını sermaye piyasaları kuruluna ya da diğer düzenleyici kuruluşlara sunuyorsa ya da üçüncü şahıslardan geniş bir muhatap kitle için varlıkları yediemin kapsamında saklıyorsa, bu işletme “kamuya açıklama yapma (hesap verme) sorumluluğu taşıyan bir işletmedir. Bankalar, sigorta şirketleri, aracı kuruluşlar, emeklilik fonları yediemin sıfatıyla geniş bir muhatap kitle adına varlıkları muhafaza eden işletmelerdir. Eğer, bir UFRS işletmesinin bağlı ortaklığı, kapsamlı UFRS’nin kayıt ve ölçüm ilkelerini kullanıyorsa, açıklamalarında da kapsamlı UFRS’yi
48
kullanacaktır. Standarttaki küçük ve orta ölçekli işletme ifadesi, herhangi bir büyüklük kriteri ile ilgili değildir (Parlakkaya, 2010:10).
KOBİ’leri tanımlamak için nicel bir kriter belirtilmemiş veya herhangi bir “boyut testi” önerilmemiştir. Her ülke kendisi bunu belirleyebilecektir. Ayrıca ülke ekonomisi için büyük önem taşıyan KOBİ’lerin, KOBİ’ler için IFRS yerine tam set IFRS’lerin uygulanması ülke otoriteleri tarafından istenebilir (Ayanoğlu, 2008:120).
BÖLÜM 2. Kavramlar ve Genel İlkeler (Concepts and Pervasive Principles): Kaynağını UMS 1’den almaktadır. Bu bölümde; KOBİ’lerin hazırlayarak sunacakları finansal tabloların mahiyeti ile muhasebeleştirilme de esas alınacak en genel kavramların tanımları yapılmaktadır. KOBİ finansal tablolarının aynen UFRS’de olduğu gibi işletme dışına raporlama amacıyla hazırlandığı ve bu itibarla genel amaçlı olduğu ifade edilmiştir (Karacan, 2009:64)
KOBİ’ler için finansal tablolarının amacı ve niteliksel özellikleri, varlık, yükümlülük, özkaynak, gelir ve gider tanımları, finansal durum, performans, toplam kapsamlı gelir, gelir ve giderler, temel muhasebeleştirme (kayıt) kavramı, değerleme ölçüleri, kar-zarar ve toplam kapsamlı gelir kavramları, varlık-yükümlülük ile gelir-giderlerin netleştirilmesi ile ilgili açıklamalar yer almaktadır.
BÖLÜM 3. Finansal Tabloların Sunumu (Financial Statement Presentation): Kaynağını UMS 1’den almaktadır. Finansal tablolar, bir işletmenin finansal durumunu, finansal performansını ve nakit akımlarını gerçeğe uygun şekilde yansıtmalıdır. Gerçeğe uygun sunum, işlemlerin, diğer olayların ve koşulların etkilerini varlık, borç, gelir ve gider tanımlarına ve muhasebeleştirme kriterlerine uygun olarak sunumunu gerektirir. Finansal tablolar seti, KOBİ’ler için UFRS’de kapsamlı UMS/UFRS’de olduğu gibi, finansal durum tablosu (bilanço), ya tek kapsamlı gelir tablosu ya da gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu olmak üzere iki tablo, nakit akış tablosu, özkaynak değişim tablosu ve dipnotlardan oluşur. Kapsamlı UFRS dönem başı ve dönem sonu arasında öz kaynak kalemlerinin güncellenmesini sunan, öz kaynak değişim tablosunun düzenlenmesini ister. KOBİ’ler için UFRS’lerde aynı durum geçerlidir. Bununla birlikte eğer sadece, dönem süresince kar veya zararlar, temettü ödemeleri, muhasebe politikasındaki değişimler ve önceki dönem hatalarının düzeltilmesinin sonucu olarak
49
öz kaynaklarda değişme oluyorsa, kapsamlı gelir tablosu ve öz kaynaklarda değişim tablosu yerine birleşik gelir ve dağıtılmamış kazançlar tablosu sunulabilir.
BÖLÜM 4. Finansal Durum Tablosu - Bilanço (Balance Sheet or Statement of Financial Position): Kaynağını UMS 1’den almaktadır. Bu bölümde asgari bilanço kalemleri belirlenmiştir. TMS’ye benzer şekilde varlık ve yükümlülüklere ilişkin uzun/kısa vadeli ayrımına yer verilmiş, bilanço kalemlerine ilişkin dipnotların içeriği belirlenmiştir. Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını, yabancı kaynaklarını ve özkaynaklarını gösteren tablodur.
Bu standarda göre bilânçoda sunulacak bilgiler, bilânçonun yapısına uygun olarak aşağıdaki tabloda olduğu gibi gösterilebilir (Karacan, 2009:68):
Tablo 23. Bilançoda Sunulacak Bilgiler
Bilânçonun Aktifinde Sunulacak Bilgiler Bilânçonun Pasifinde Sunulacak Bilgiler
A) Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar B) Ticari ve Diğer Alacaklar
C) A,B ve H Dışındaki Diğer Finansal Varlıklar D) Stoklar
E) Maddi Duran Varlıklar F) Maddi Olmayan Varlıklar G) Canlı Varlıklar
H) Özkaynak Yöntemine Göre Muhasebeleştirilen Yatırımlar
I) Ertelenmiş Vergi Varlıkları
J) Satış Amacıyla Elde Tutulan Duran Varlıklar ile Elden Çıkartılacak Diğer Varlıklar
A) Ticari ve Diğer Borçlar
B) A ve C Dışındaki Diğer Finansal Borçlar C) Dönem Vergisi İle İlgili Yükümlülükler D) Elden Çıkartılacak Varlıklarla İlgili Borçlar E) Karşılıklar
F) Ertelenmiş Vergi Yükümlülükleri
G) Özkaynakların İçerisinde Sunulan Azınlık Payları
H) Ana Ortaklık Pay Sahiplerine İsabet Elden Çıkarılmış Sermaye ve Yedekler
Kaynak: KARACAN, Sami. “KOBİ’lerde UFRS’ye Uygun Finansal Raporlama”, Umuttepe Yayınları, Yayın No: 21, Kocaeli. 2009:68
Cari/cari olmayan yaklaşımı gerekli değildir. Eğer, likidite yaklaşımı ihtiyaca daha uygun bilgi üretecekse, cari/cari olmayan ayrımı yapılabilir. Finansal durum tablosu veya notlarda sunulması istenen bazı kalemler sıralanmıştır. Finansal durum tablosu
50
kalemlerinin yerleşim düzeni (sıralanması), şekil ve başlıklarla ilgili kesin bir hüküm yoktur.
BÖLÜM 5. Gelir Tablosu (Income Statement ): Bu bölümde gelir tablosunun asgari kalemleri ile dipnotlarda açıklanacak hususlar belirtilmiştir. Kaynağını UMS 1’den almaktadır. Gelir tablosunda; sürdürülen faaliyet sonuçlarıyla, durdurulan faaliyet sonuçları ayrı gruplar olarak raporlanmalıdır. Dönem net kar zarar tutarı ile kapsamlı gelir tablosunun sonucu olan toplam kar zarar, ana ortaklık payı ve kontrol gücü olmayan paylara paylaştırılarak raporlan-malıdır. Bu bölüm hükümlerine göre; olağandışı gelir ve karlar olağan dışı gider ve zararlar gelir tablosunda ayrı grup olarak raporlanmaz. Ancak arızi nitelik taşıyan kalemler ayrı kalem olarak diğer gelir ve karlar veya gider ve zararlar içinde raporlanır. Kapsamlı gelir tablosunun düzenleme esasları tam setteki UMS 1- Finansal tabloların sunuluşu standardı ile benzer niteliktedir. Tek tablo yaklaşımı ya da iki tablo yaklaşımı benimsenmiştir. Ya tek olarak kapsamlı gelir tablosu ya da gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu olmak üzere iki tablo düzenlenecektir. Bilindiği gibi, gelir tablosu, bir işletmenin bir döneme ilişkin gelir ve giderlerini sunar. Bir işletmenin gelir tablosunda aşağıdaki bilgiler sunulur:
a) Hâsılat,
b) Finansman maliyeti,
c) Özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilen iştirak ve ortak girişimlerdeki yatırımların kar ve zarar payları,
d) Vergi gelirleri,
e) Durdurulan faaliyetler, f) Dönem Kar ve Zararı
g) Dönem kar ve zararının dağıtımı olarak azınlık paylarına isabet eden kar ve zarar, ana ortaklık payına isabet eden kar ve zarar tutarı.
BÖLÜM 6. Özkaynak Değişim Tablosu ve Kapsamlı Gelir ve Dağıtılmamış Karlar