Kasîde-i Sûzî-i Sivasî Berây-ı Vezâret
Ahî Muhammed Paşa-yı Sivâsî31 (22a)
Fe ‘i lâ tün / Fe ‘i lâ tün / Fe ‘i lâ tün / Fe ‘i lün
1 ‘İzz ü rif‘atle kudûmında meserret buldı
Vâlih ü ‘âciz ü gam-gîn ü a’mer ü gurebâ
Ahmed Sûzî ve Dönemi • 81
2 Nûr-ı Ahmed ki gâyât-ı cebîninde anın
Rûy-ı gül cebhesi handân ferah u şâd u güşâ
3 Hâtem ü cûd-ı seha kemter-i şâyânesidir
Mîr-i erbâb-ı sühan kâmil ü ‘âkıl u dânâ
4 A’nî ol hazret-i destûr-ı mükerrem kadrin
Na’tı meddâhı olup bülbül-i hoş-gû gûyâ
5 Lerziye vardı zamânında şerîr ü kuttâ’
Her biri kaldı mezelletde be-lutf-ı Mevlâ
6 Vâlî-i belde-i Sivas ki karîn-i devlet Zîr-i ‘adlinde bulur her kim ider hayr-du’â
7 Yüri ‘izzetle seni Hakk’a emânet virdik Rehber-i cünd-i Hudâ râh-nümân Allâh ola
8 İtdi erbâb-ı sühan her biri bir hüsn-i edâ Virdiler hazretine nice tevârîh emmâ
9 Leme‘ât eyledi çün hâtır-ı Sûzî’de bu gün Dâd-ı Hak’dan ki nevîn ma’nî olupdur peydâ
10 Ya’nî cem’ olsa bu her mısra’ın evvel harfi Mısra‘ı âhir olur târîh-i rengîn zîbâ
11 Hazret-i câh-ı kerem sâye-i bî-çûn-ı kadîm Mülci-i nûr-ı ahad mazhar-ı esrâr-ı Hudâ
82 • Hakan Yekbaş
12 Dest-i ‘izzetle bu pâkîze âh-ı hâsına Bî-‘aded eyledi in‘âm-ı firâvân u ‘atâ
13 İsm-i pâkiyle muvaffak ola Mahmûd-hısâl
Şâkir-i lutf-ı musavvir ola ol kân-ı sehâ
14 Oldı itmâm-ı masâri’ idelim hamd ü sipâs
‘Avn-i Rahmânla vezîr oldı Muhammed Paşa 1130
(Başlık Yok)
Me fâ ‘î lün / Me fâ ‘î lün / Me fâ ‘î lün / Me fâ ‘î lün 26a 1 Hudâ …32 kılsun hem-renci bânîsinin her-bâr
Huzûr ile geçe ‘ömri du‘âmız bu temennâdır
2 Birâderler durur ikisi dahı nîk-hûlardır
Güler yüzli vü hem mükrim Muhammed Bekr Ağadır
3 İdüpdür yümn-i hayr ile du‘â târîhde Sûzî
Güzel kasrın mübârek-bâd bülend-eyvân bâlâdır 1135
Beyt-Nişîn li-Seyyid Şeyh Halîl Efendi İçün
İnşa Olınan Târîhdür 57a
Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lün 1 ‘Âzim-i râh-ı bekâ itdi cihânı terk idüp
Hemçü rây-ı mûnis-i hem-sohbet-i gılmân ola
2 İrci‘î emrine başı cân ile oldı mutî‘
Hem-civâr-ı rahmeti müstagrak-ı Rıdvân ola
Ahmed Sûzî ve Dönemi • 83
3 Nice yıl Şems ocağında ol beyit-nişîn oldı33
Varsa idi vüzerâda sözi makbûlân ola
4 Şeyh Şemse’d-dîn-i kutbın tekyesin ma‘mûr idüp
Hak Te‘âlâ kabrini pür-nûr idüp şâdân ola
5 Kim ki bu meyhâne-i ‘âlemde ârâm eylese
Ahiri râh-ı bekâya ol dahı revân ola
6 Yevm-i ferdâ cümle halk mahşer yirine varıcak
‘İsyânı mağfûr olup cümle işi âsân ola34
7 Sûziyâ ben târîhin didim o merhûmın temâm
Bin yüz toksan beşde vefât eyledi ‘ayân ola35
NAZIMLAR
Bir Târîh Dahı Tarh Olmışdur ki İki Gûne Târîhdir İki Mısra‘ıda Biri Bir Mısra‘da Biridir
Târîh-i Âhir Velehu 26a
Me fa ‘î lün / Me fâ ‘î lün / Fe ‘û lün
1 Bi-hamdillâh Hayy-ı Rabb-i a‘lâ
Temâm oldı bu sâl içre bu me’vâ
2 Serîr-i devlet ile dâ’im olsun Yitürsün hizmetin a‘lâ vü ednâ
33 4a’da vezin bozuk. 34 6a’da vezin bozuk. 35 7b’de vezin bozuk.
84 • Hakan Yekbaş
3 Zemîni mürtefi‘ hem kadri ‘âlî
Gözi mesken gözi cây-ı mu‘allâ
4 Müferrih hem müzeyyen hem münakkaş
Müressemdir senâbil kâkül-âsâ
5 Mutarrah goncalar her cânibinde
Eger nergis eger lâle müheyyâ
6 Şehâ revzenleri maksûresinde
Kusûr-ı beldeyi eyler temâşâ 1136
Velehu 26a
Me fa ‘î lün / Me fâ ‘î lün / Fe ‘û lün
1 Kanâdîl-i melekden rûşen olmuş a
Ana gözci terâzû ve süreyyâ
2 Olup bâd-ı sabâ firâşı anın cinân-âsâ durur bu kasr-ı bâlâ
3 Durup …36 âyîne gibi yüz ururlar
Müberrâ jengden cây-ı musaffâ
4 Gelen mihmânı gamdan olur azâd
Gönül egler olur kalbi mücellâ
5 MuǾammer olalar sâhib-i binâ
Vire maksûdlarını Hakk Te’alâ
Ahmed Sûzî ve Dönemi • 85
6 Gerekdir muhtasar mânend-i mısra’
Bu …37 târîh içre cânâ
GAZELLER
Sûzî’nin Neş’et Efendiye İrsâl İtdigi Gazeldir 63b
Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lün 1 Nûn-ı nûrı neş’etidir bu dili ra‘nâ kılan
Sanma bu bir pertev-i bî-hur durur bînâ kılan
2 Yokdur bir nokta-i vaz’a vasfa mecâlî destin38
Nev-şüküfte güldür ancak bülbüli gûyâ kılan
3 Zerreyüz nisbetle şâhım şems-i şi‘ri tab‘ına Mâ-i cârî kesretidir katreyi deryâ kılan
4 Bî-me’âlest în sühan-hâ lîk …39 nazar
Çeşm-i Mecnûnın ancak Leylîyi ra‘nâ kılan
5 Sûziyâ ‘aşk-ı mecâz ile hayâl-i yâr ider Neş’etâ irdi visâle câzibe Mevlâ kılan
Gazel-i Sûzî-i Sâlis 63b
Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lün 1 Gel gönül gözini açup perdeyi ref‘ it şehâ
Tuyuben esrârı ma‘nâ idesin seyri likâ
37 6b’deki kelime okunamadı. 38 2a’da vezin bozuk. 39 4a’daki kelime okunamadı.
86 • Hakan Yekbaş
2 Terk idüp agyârı hârı yâr ile yâr olagör Dameni hâr olan gülden ‘andelîb almaz nevâ40
3 Bir safâda bin cefâsın gözle yârın her zamân Lutfa irüp bir gün ide nîm-nigâh ile vefâ
4 İttikâ it rûz u şeb …41 bâlîn üstine
Kim …42 bir câme-h’âbda vasl-ı yâr nümâ
5 Reh-güzârın mesken eyle Sûziyâ leyl ü nehâr
Şâyed insâf eyleyüp lutf ile kıla merhabâ
MURABBA’
Murabba‘-ı Sûzî-i Sâlis 63b
Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lün
1 Şu cihânda bulamadım sâdık …43 hemân
Giceler tâ subha dek virdi bir âh ile figân İhtiyarım gitdi elden gel yetiş kaşı kemân Tut elim kaldım ayakda el-amân zâlim amân
2 Cümle ‘âlem dilber olsa yok durur bir medhalim
İki yâr olmaz gönülde bir mahabbet saklarım Ne tarafdan gele yârım diyü yollar beklerim Kalmadı sabra mecâlim kandasın şâh-ı cihân
40 2b’de vezin bozuk. 41 4a’daki kelime okunamadı. 42 4b’deki kelime okunamadı. 43 1a’daki kelime okunamadı.
Ahmed Sûzî ve Dönemi • 87
3 Yâr olup ağyâr-ı zârla bendesine sert bakar San vücûdım şehrine bir kızkın od düşmen yakar ‘Aşk ile bir âh ider kim b’illâhi ‘arşa çıkar
‘Âşık olanda gerekdir böyle bir belli nişân
4 Aldurup yârımı elden gezerim ben dört yana
Bilmeyüp derd-i derûnum tan ider halk bir yana Hâlden anlar âdem yokdur râzımı açam ana Ne bilsün ‘aşkın hâlinden har misillü her çûbân44
5 Gelmeyen başına bilmez böyle bir esrârı var
Tuyayım anı dir isen Mansûr gibi dâra var45
Sûzî nâm almak dilersen bir hakîkî bâra var Alupdur ‘aşk-ı mecâzı geçdi ‘ömrün çok zamân
BEYT
Beyt-i Sûzî-i Sâlis 63b
Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lâ tün / Fâ ‘ i lün Ma‘bûdına kıl tevekkül ‘abde itme ser-fürû Çok temennâ Sûziyâ bî-‘izzet ider âdemi
MU’AMMALAR
Mu‘ammâ-yı Sûzî-i Sâlis 66a
Kes ayağın otuzun ey cüvân
Koy iki otuz yirine bilesin adın hemân
44 4c ve 4d’de vezin bozuk. 45 5b’de vezin bozuk.
88 • Hakan Yekbaş
Velehu
Bugün râst geldim bir seyrin üstüne Yigirmi kişi binmiş bir âdemin gögsine
Velehu
Bilmek dilersen bir dilberin ismini Kes ‘Ali’nin başın koy akçenin üstine
Velehu
Sekiz kişi varınca bir mezâra Olur bir dilberin ismin nezzâre
Velehu
İrmek istersen bir ismin intihâsına Kes Tâhir’in başını koy revâk-ı bâl üstine
Velehu
Bir hayvânın adını bileyim dirsen yine Al Tâhir’in başını vir şeddeyi yirine
Velehu
İki otuzla bir otuz bir ad olur Bu mu‘ammâyı bilen üstâd olur
Ahmed Sûzî ve Dönemi • 89
Velehu
Bir hâneye varsa dede ey hümâm Bir ism zâhir anda temâm
Velehu
Seyr itdürem dirsem bir ‘acâyip dostuna Sekiz kişi binmiş senin üstine
Velehu
Bir hûyun hâmın içine otuz adem girseler Ne ad zâhir olur anda görseler