Kirleticilere İlişkin Verilerin Belirlenmesi

İncelenen yapıda bulunarak kullanıcıyı etkileyen iç hava kirleticilerinin

türlerinin ve

bu türlerin

o birimin havasında, kullanıcının, birimde bulunduğu zamanda, sürede ve

sıklıkta, yakın çevresinde (kullanıcının soluma bölgesinde) ve

o etkilenimin gerçekleşmesiyle kullanıcının bünyesinde ortaya çıkan niceliklerinin / yoğunluk düzeylerinin

belirlenmesi, doğru bir değerlendirme için gerekli görülmektedir. Söz konusu belirleme eylemlerinin uygun maliyet – süre – iş gücü koşullarında yapılabilmesi ve var olan durumu doğru yansıtacak gerçekçi verilerle sonuçlanması ise, yapıda gerçekleştirilen ön araştırmada elde edilmiş kirletici – kullanıcı – ortam verilerinden ve kirleticilere – kullanıcılara yönelik saptamalardan yararlanılarak, belirleme eylemi öncesinde bazı kararların alınmasıyla olasıdır.

Öncelikle, ön araştırma sonucunda oluşturulan Çizelge A. 13’te ve Çizelge A. 14’teki kirleticilere ve kullanıcılara yönelik saptamalara göre, yapıdaki hangi birimlerin / birim bölgelerinin kirleticileri ve kullanıcıları bir araya getirerek etkilenim ortamı

164

oluşturduğuna karar verilmesi gerekli görülmektedir. Bu şekilde belirlenen her ortama bir kod verilerek, ortamın sınırları kat planları üzerine işlenebilir. Çizelge A. 13’te, iç hava kirleticisi türlerini yıl içinde düşük yoğunluk düzeyinde barındırdığı düşünülen ya da Çizelge A. 14’te, kullanıcıların çok kısa süre bulunduğu saptanmış birimlerde, yapı içi hava kirliliğinden etkilenimin gerçekleşmediği, dolayısıyla, herhangi bir belirleme eyleminin ya da değerlendirmenin yapılmasına gerek olmadığı düşünülebilir.

Ortamların belirlenmesinin ardından, kirleticilerle kullanıcıları bir araya getirdiği düşünülen bu etkilenim ortamlarında, kirletici verilerinin belirlenmesinin hangi yöntemle / yöntemlerle gerçekleştirileceğine karar verilmektedir. Bölüm 5.1.2’de değinilmiş olduğu gibi, kirletici türü ve yoğunluğu çoğunlukla ölçümle belirlenmektedir. Buna karşın, bazı durumlarda, ölçüm, hesaplamalar ve / ya da bilgisayar benzetimiyle desteklenmekte ya da veriler, ölçüm yapılmaksızın hesaplama ya da benzetimle elde edilmektedir. Uygun belirleme yöntemine / yöntemlerine,

ön araştırma aşamasında elde edilen veriler ile belirleme yöntemlerinin veri gereksinmeleri karşılaştırılarak,

araştırmanın zaman, maliyet ve iş gücü olanakları göz önüne alınarak ve

belirleme yöntemlerinin uygulanması sonucunda elde edilecek kirletici verilerinin niteliğine bakılarak

karar verilebileceği düşünülmektedir. Söz konusu kararın oluşturulmasında Çizelge 7.1, Çizelge 7.2 ve Çizelge 7.3’ten yararlanılabilir. Çizelge 7.1’de görüldüğü ve Bölüm 5.1.2.1’de ayrıntılarına değinilmiş olduğu gibi, kirletici verilerinin ölçüm yapılmaksızın belirlenebilmesi için öncelikle, ortam havasında hangi kirletici türlerinin bulunduğunun bilinmesi ve ön araştırma aşamasında ilgili kirletici - ortam verilerinin elde edilmiş olması gereklidir. Ayrıca, bu yöntemler çoğunlukla, ortamdaki kirletici yoğunluğunun türdeş ve kullanıcıların devinimsiz olduğu durumlarda kullanılabilmektedir. Buna karşın, Çizelge 7.3’te, bu yöntemlerle elde edilen kirletici verilerinin, çoğunlukla ortalama değerler olduğu ve karşılaşılan durumu doğru yansıtmayabileceği belirtilmiştir.

165

166

167

168 Belirtilen özellikler nedeniyle, birçok durumda,

ortam havasındaki kirletici tür ve yoğunluklarının o ölçümle belirlenmesinin,

o belirleme eylemlerinde zaman, maliyet vb açısından olumsuzluk düzeyinin azaltılması amacıyla, ölçümün,

 hesaplamalarla ya da  bilgisayar benzetimiyle desteklenmesi

kullanıcı bünyesindeki kirletici yoğunluklarının belirlenmesinde ise hesaplama yöntemlerinin yeğlenmesinin ve bu hesaplarda ortam havasında ölçümle elde edilen kirletici verilerinin kullanılmasının

akılcı olduğu söylenebilir.

Uygun yöntemin / yöntemlerin seçilmesinden sonra, yöntemin nasıl uygulanacağına karar verilmesinin ve uygulamanın planlanmasının, kirletici verilerinin doğru ve gerçekçi bir şekilde belirlenmesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Söz konusu kararların, Bölüm 5.1.2’de değinildiği gibi, belirleme yöntemlerinin kimya, fizik, biyoloji vb birçok bilim alanında uzmanlık gerektirmesi nedeniyle, seçilen yöntemi gerçekleştirecek ekip tarafından oluşturulması, uygulama kolaylığı ve sonuçların doğruluğu açısından yarar sağlamaktadır. Bu nedenle belirleme eylemlerinin planlanması öncesinde, belirlemeyi gerçekleştirecek ekibin oluşturulması gerekli görülmüştür.

Yapıda her etkilenim ortamındaki iç hava kirleticilerinin tür ve yoğunluk düzeyi verilerinin ölçüm yoluyla belirlenmesinde, Çizelge 5.5’te yer alan bilgiler uyarınca,

Çizelge A. 13’te, o ortamda olduğu düşünülen kirletici türlerine uygun ölçüm yöntemine ve bu yöntemin uygulanmasında kullanılacak aygıtlara, Çizelge 5.2, Çizelge 5.3 ve Çizelge 5.4’teki bilgiler;

ölçümün ortamda gerçekleştirilmesi ya da kirleticilerin ortamda örneklenmesi durumunda,

169

o ölçüm aygıtının ya da örnekleyici araçların ortamdaki konumuna, Çizelge A. 13’te kirleticilerin ve Çizelge A. 14’te kullanıcıların ortamdaki konumları bir araya getirilerek elde edilen ortamda etkilenimin gerçekleştiği konum, o ortamda gerçekleştirilen ölçümün ya da örneklemenin zamanına, süresine

ve yinelenme sıklığına, Çizelge A. 13’te kirleticilerin ve Çizelge A. 14’te kullanıcıların ortamda bulunma zamanı, süresi ve sıklığı bir araya getirilerek elde edilen ortamdaki etkilenimin zamanı, süresi ve yinelenme sıklığı

yardımıyla karar verilebilir. Ölçümün

hesaplamayla desteklenmesinde, ayrıntılarına Bölüm 5.1.2.1’in b maddesinde değinilen hesaplama yöntemlerinden (tek ve çok bölgeli kütle denkliği modelleri); benzetimle desteklenmesinde, ayrıntılarına Bölüm 5.1.2.1’in c maddesinde değinilen bilgisayarlı akışkanlar dinamiği programlarından

uygun olanları, Çizelge A. 13’teki kirleticilere yönelik saptamalar yardımıyla seçilebilir. Yapıdaki etkilenim ortamlarında bulunan kirleticilerin tür ve yoğunluk düzeyi verilerinin belirlenmesine yönelik oluşturulan kararlar Ek B’deki Çizelge B.1 kullanılarak listelenebilir. Ayrıca, bu çizelgedeki ölçüm ve örnekleme eylemlerinin kodlanarak, üzerinde ortam kodları ve sınırları yer alan kat planlarına işlenmesi yararlı görülmektedir. Böylece, oluşturulan kararlar doğrultusunda, her etkilenim ortamı için ilgili belirleme eylemleri gerçekleştirilerek, ortamlarda kullanıcıyı etkileyen kirletici türlerinin ortam havasındaki ve / ya da kullanıcının bünyesindeki yoğunluk düzeyleri elde edilebilir.