Kimyasal Patlama:

A- Yangın alanında patlayıcı madde olması ihtimali durumuna göre patlama olabilir, bu maddelerin ısı ile teması çok şiddetli patlamalara neden olur. Örnek; Di-namitin patlaması 200.000 barlık bir basınç meydana getirir.

B- Oda Patlaması (LPG-Doğal Gaz) Yanıcı gazların lel ve ulel patlama sınır-ları vardır. Kapalı hacimde ki ve açığa çıkan gazsınır-ların konsantrasyonu alt ve üst limit değerlerinde olması durumda küçük bir kıvılcım sonucu patlama yapabilir ve ağır tahribata sebep olabilir.

C- Yangın Patlaması(Backdraft) geri tepme veya patlama olayı, içeriye oksi-jenin girmesiyle var olan kozların yangın oluşturmasıdır.

4.3.4.4. Kimyasal Tehlikeler

Yangın personelinin yangın alanlarında oluşan yanmanın nasıl olacağı belir-sizdir. Teknoloji ilerledikçe fabrikalar, iş yerleri ve konutlarda çeşitli kimyasallar kul-lanılmaktadır. Kimyasalların bazıları çok tehlikeli olmamasına rağmen, bazıları da çok tehlikelidirler. Birbirleri ile reaksiyona girenlerin yanında su ile reaksiyona giren (sülfürik asit gibi) kimyasallar da mevcuttur. Su ile reaksiyona giren sodyum, potas-yum gibi kimyasal maddeler patlayarak yanar ve yangını büyütür. Hidrojen siyanür, fosfor gibi maddeler ise zehirli gazlar çıkararak zehirlenmeye sebep olabilir.

SONUÇ

Yangın doğası itibari ile birçok maddi ve manevi zara ve yıkıma sebep ol-maktadır. İnsan malını ve canını kurtarmak ve vücut bütünlüğünü korumak için yan-gın güvenliği anlayışı en birinci amacı ve vazifesidir. Yanyan-gın güvenliği anlayışının içerisinde tahliye önlemleri ayrı bir önem içermektedir.

Tahliyeye önlemleri teknik alt yapıya bağlı olarak yangın esnasında tahliye kolaylığı sunar. Bunun için yönetmeliğin ilgili bölümlerinde ve eklerinde bir takım kanuni zorunluluklar getirmiştir. Yine bir kısım uluslararası norm kuruluşları getirdik-leri standartlarla tahliye işlemgetirdik-lerine bir çerçeve çizmişlerdir. Bütün bu normlar gelişti-rilirken tahliyeye etki eden faktör göz önüne alınmıştır.

Tahliyeye etki eden faktörlerin elbette ki en başında yangının büyüklüğü ve yangınla beraber etrafa yayılan sıcaklık ve duman gelmektedir. Yapısal ve teknik tedbirler genel itibari ile yayılan bu sıcaklık ve dumanı bastırmak ve kaçış yollarını dizayn etmek üzere kurgulanmıştır. Ancak insan tahliye işlemine etki eden ve çok çeşitli etkileri olan bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsan faktörünü de kendi içerisinde bedensel, ruhsal ve biyolojik faktörler olarak sınıflandırmak mümkündür.

Tahliye zamanlarını hesaplamak için birçok yöntem geliştirilmiştir. Bu yön-temleri kullandıkları metotlara göre sınıflandırdık. Tahliye işlemi üzerine bilimsel ça-lışmalar yazılmaya başladığında manuel yöntemler geliştirilmiştir. Manuel yöntemle-rin hem maliyeti fazla oluyordu hem de çok çeşitli değişkenleri ilave ederek yeni de-neyler yapmak güç oluyor ve daha çok zaman alıyordu. İlerleyen teknolojiye bağlı olarak bilgisayar destekli birçok program geliştirildi. Geliştirilen bu programlar yardı-mıyla bilim insanları tahliye zamanları onu etkileyen bütün faktörleri ekleyerek he-saplama olanağı bulmuşlardır.

Yüksek binalar içinde yangın merdivenlerinin kesinlikle ek olarak yapılma-ması ve bina içerisinde olyapılma-ması gerekmektedir. Yangın merdivenleri tezimin içeriğin-de bahsettiğim gibi kesinlikle çelik ve içeriğin-demir yapılardan oluşmamasına özen göste-rilmelidir. Oluşacak yangınlar sebebiyle ısınan demir ya da çelik yapılar kaçış zorlaş-tıracak hatta engelleyecektir.

Elektrik sebepli yangınların oluşması sonucu çelik veya demirin iletkenliğin-den dolayı yangınların önü alınamayacak boyuta gelmektedir.

Binaların yangından korunması hakkındaki yönetmelik, içerik bakımından ge-lişen teknoloji ve kentsel dönüşümlere geniş bir alanda yer ayırmalı ve yüksek

bina-larda oluşacak yangınlar hakkında yangın, acil çıkış yolları, sığınaklar konusunda çoklu yapılarda noktasal olarak değerlendirmelidir.

Yönetmelikte belirtilmesi veya araştırma yapılması net bir sonuç oluşturma-maktadır. Yapılan çalışmaların netice vermesi denetimler ile olmalı ve caydırıcı ce-zalar ile kesin çözüme kavuşmalıdır. Aksi taktirde yapılan bütün uğraşlar sadece yazılı olarak kalır ve bir adım ilerleme kat edemeyiz.

Yüksek binalarda yangına sebep olan en önemli faktör elektriktir. Binanın temel aşamasından bitiş aşamasına kadar bütün kontrollerin yetkili kişi veya kuruş-larca yapılması gerekmektedir. Kullanılan malzemelerin kalitesine özen gösterilmeli ve bu malzemelerin belirli süreler için yangına karşı direnç gösterebilecek güçte ol-ması gerekmektedir.

Dış kaplama işlemlerinde artık bütün yapılar için uygulanabilmektedir. Manto-lama işlemleri elektrik tesisatlarından olabildiğince ilişkisi olmayacak şekilde yapıl-malıdır. Mantolama malzemesinde yangın oluşursa yapılacak tek bir işlem kalmak-tadır o da tahliyedir. Tez içeriğinde bahsettiğimiz yangın üçgeninin bertaraf edilmesi imkansız duruma gelmekte ve önü alınamaz felaketlere sebep olmaktadır.

Mantolama kısmına yangın ulaştığında, iç tarafında korlaşma meydana gel-mekte ve açık alanda olduğundan daima oksijene maruz kaldığı için itfaiyelerin sön-dürme imkanını en minimum duruma düşürmektedir.

Yüksek binalardan olabildiğince kaçınılmalı ve yatay yerleşim hızlandırılma-lıdır. Çünkü yüksek binalarda oluşacak acil durumlar için kurtarılma oldukça güçtür. Dikey alanlarda yapılan yangın söndürme, yatay alanlarda oluşacak yangın sön-dürme durumuna göre çok zordur.

Kentsel dönüşüm uygulanan alanlarda maalesef kentsel dönüşümden uzak ve var olan binanın yenilenmesi hatta kat artışı yapılması durumuna getiriliyor. Yapı-lan bu çalışmalarda bitişik nizam ve alt yapı yetersizliği oluşacak herhangi bir yangın durumunda yetkililerin ulaşmasını zorlaştırmakta ve zamana karşı mücadele edildi-ğinden dolayı yangınlar önü alınamayan boyutlara ulaşmaktadır.

Yapılan bu çalışmamızda değindiğimiz noktaların en temel özelliği yüksek yapılarda oluşan bu durumlardır. Çarpık kentleşme, bitişik nizam, gelişigüzel kullanı-lan malzemeler, yetkisiz kişiler tarafından yapıkullanı-lan yapılar, denetim eksikliği gibi ko-nulara dikkat etmediğimiz müddetçe felaketlerin kaçmamız imkansızdır.

Yönetmelikler çerçevesinde yazılı bildirimler yapılması, yetki verildiğinde ke-sinlikle yeterlilik durumlarının sorgulanması, kullanılan malzemelerin sadece

stan-dartlara göre değil laboratuvar sonuçlarının da istenilip kullanılması olası olumsuz-lukları bir nebze azaltacaktır.

Yüksek bina yapım aşamasında elektrik topraklama tesisatı oluşturulması ve yeterliliği kontrol edilmedir. Bahçe tarafında hidrantlar yapılmalı, bina iç tesisatında sprink sistemleri yapılmalı, iç tarafta kullanılan malzemelerin yangına karşı dayanıklı olmalı, haberleşme ağı genişletilmeli, bütün bina sakinlerine en az yılda bir defa yangın tatbikatı yapılmalı, bina görevlilerine yetkili kişi veya kurumlarca yangın eği-timleri ve acil durum eğieği-timleri verilmelidir.

KAYNAKÇA

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Sisav Yangın Güvenlik Kurtarma resmi web sitesi Fire Protection Handbook, NEPA 1986

Fire Protection Handbook, NFPA, 1992.

GÜREŞ H. Yener, imsad.org/Haber/yangina-ilk-onlem-binalarin-proje-asamasinda-alinmali

HALL, R., 1998. Essentials of Fire Fighting. Fourth Edition. Stillwater, OK: Fire Pro-tection Publications. 1998

İBİK İbik,Türkiye İMSAD Yapısal Yangın Güvenliği Çalışma Grubu Başkanı https://www.imsad.org/Haber/yangina-ilk-onlem-binalarin-proje-asamasinda-alinmali

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi, Taha Toros Arşivi, Uray Basımevi, İstanbul 1935. Yayın Tarihi: 15 Ağustos 2019 Perşembe 07:00

"İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yangından Korunma Yönetmeliği", İstanbul, 1992 MÜLLER, G., 1998. Kriterien für Evakuierungsempfehlungen bei

Chemikalienfrei-setzungen, Zivilschutz-Forschung, Neue Folge Band 32, Bundesamt für Zi-vilschutz, Bonn.

"National Fire Codes ". NEPA, 1991

NFPA 10, Standart For Portable Fire Extinguishers. NFPA Standards

PRENDTETSCHENSKI, W. M. und Milinski, A. I., 1971. Personenströmein Gebäuden -Berechnungsmethoden für die Projektierung. Köln-Braunsfeld. 1971

PRENDKE, W.-D., Schröder, H., 2005. Lexikon der Feuerwehr. Kohlhammer Verlag, Stuttgart,3. Aufl.

RUHRHOFER, M. und Schweitzer, R., 2003. Beurteilung der Räumung und Eva-kuierung von Personen aus Gebäuden. In: Brandschutz Arbeitssicherheit Jahrbuch 2003, Beratungsstelle für Brand- und Umweltschutz, Verlag Druck-service Muttenthaler, Petzenkirchen/Österreich

Uz-manı

SCHNEIDER, U. und KIRCHERGER, H. 2007. Evakuierungsberechnungen bei Brandereignissen mittels Ingenieurmethoden, in:

SELAMET Serdar, https://www.imsad.org/Haber/yangina-ilk-onlem-binalarin-proje-asamasinda-alinmali

ŞENGÖZ, M.Cem, Akdeniz Ünv. Teknik Bilimler M.Y.O. Elektrik Nedenli Yangınların Araştırılması

Türk Standartları Enstitüsü, TS 4156 (Yangından Korunma-Umumi Yerlerde - Genel Kurallar), Birinci Baskı, Eylül 1989

TECHNISCHER Bericht vfdb TB 04/01 :2006-05 TS EN 2 Yangın Sınıfları Standardı

U.S. Fire Administration

WARNATZ, J., Maas, U., und Dibble , R.W., 2001. Verbrennung. Springer, Berlin. 2001