Üye işyeri sözleşmesinde taraf sıfatı ile yer alan kart çıkaran kuruluş, kredi kartı sistemini kurup bu organizasyonu sağlayan bir kartlı sistem kuruluşu olabileceği gibi (Visa, Mastercard gib i) bir banka ya da finans kurumu da olabilir.173
Kartlı sistem kuruluşları, kurdukları sisteme dâhil olmak isteyen ticari işletmeler ile üye işyerleri anlaşması yapan veya kart çıkaran kuruluşlarla yapılan sözleşmeler aracılığıyla üye işyeri anlaşması yapılm ası veya kart çıkarılması yetkisini veren kuruluşlardır.174 Ülkemizde kredi kartlarının çoğu kartlı sistem kuruluşlarından alınan bu yetki çerçevesinde bankalar tarafından çıkartılmaktadır. Ancak kredi kartı çıkarma yetkisi bankalarla sınırlı değildir. Kart çıkaran kuruluşlar BKKKK’nın tanımlar başlıklı 3. maddesinde, banka kartı veya kredi kartı çıkarma yetkisine sahip bankalar veya diğer kuruluşlar olarak belirlenmektedir.
Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ise aynı kanunda, banka kartı veya kredi kartı kabulünü sağlamak amacıyla işyerleri ile anlaşma yapan kuruluşlar olarak tanımlanmıştır.175 Bu tanım çerçevesinde üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar, kartlı sistemi kuran kuruluştan yetki almak sureti ile üye işyerleri ile anlaşma yapan ve bu işyerlerinde kartlı sistem dâhilinde ödeme yapılmasını sağlayan bankalar veya kuruluşlardır. Bu kuruluşlar bankalar, sadece bu alanda faaliyet gösteren şirketler
170
SAYIN, s. 34; BUHUR, s. 57; ATEŞ, s. 60; TEOMAN, s. 62 -vd.
171
BUHUR, s. 54; ATEŞ, s. 58; ÇEKER, s. 52; TEOMAN, s. 61; AÇIKGÜL, s. 53.
172
BUHUR, s. 54; ÇEKER, s. 52.
173
BUHUR, s. 54; ÇEKER, s. 52.
174
Bkz, BKKKK ‘nın tanımlar başlıklı 3. maddesi ve BKKKK madde gerekçeleri, MALKOÇ, s.11.
175
olabileceği gibi, aynı zamanda kart çıkaran veya kartlı sistemi kuran kuruluşlarda olabilmektedir.176
Görüldüğü gibi üye işyeri sözleşmesi her zaman kredi kartını çıkaran kuruluş tarafından yapılmamaktadır. Ancak genişletilmiş kredi kartı sistemi olarak adlandırdığımız sistem içerisinde incelenmesi gereken , kart çıkaran kuruluşla üye işyeri sözleşmesini imzalay an kuruluşun farklı olması hali inceleme konumuz dışında kaldığından, çalışmamızın bundan sonraki kısmına ilişkin açıklamalar kart çıkaran kuruluşla üye işyeri sözleşmesi imzalayan kuruluşun aynı olduğu varsayılarak, üç taraflı kredi kartı sistemine göre yapıldı.
BKKKK’nın 4. maddesine göre, “Kartlı sistem kurma, kart çıkarma, üye işyerleri ile anlaşma yapma, bilgi alışverişi, takas ve mahsuplaşma faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşların kuruldan177 izin almaları şarttır
Bu kuruluşların;
a) Anonim şirket şeklinde kurulması,
b) Kurucularının gerekli malî güç ve itibara sahip bulunması, işin gerektirdiği dürüstlük ve yeterliliğe sahip olması ve banka ortaklarında aranan diğer nitelikleri haiz olması,
c) Hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamı nın nama yazılı olması, tüzel kişi kurucuların yönetim ve denetimine sahip gerçek kişilerin kim olduğunun belgelenmesi,
d) Nakden ve her türlü muvazaadan arî olarak ödenmiş olan sermayesinin altı milyon Yeni Türk Lirasından az olmaması,
e) Ana sözleşmesinin bu Kanun hükümlerine uygun olması,
f) Bu Kanun kapsamındaki işlemleri gerçekleştirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donanıma sahip olması, şikâyet ve itirazlarla ilgili birimleri oluşturması,
g) (d) bendinde belirtilen sermayenin yüzde beşi tutarındaki sisteme giriş payının Kurum hesabına yatırıldığına dair belgenin ibraz edilmesi,
Şarttır.
176
BKKKK madde gerekçeleri, MALKOÇ, s. 11.
177
Madde metninde geçen kurul, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Kurum ise, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’dur.
Kuruluşların bu Kanun kapsamındaki faaliyetlerinin kurumsal yönetim hükümlerine uygunluğunu sağlaması zorunludur.
Merkezi yurt dışında bulunan kartlı si stem kuruluşlarının Türkiye'de şube ya da kredi kartı sistemi kurmamak, kart çıkarmamak ve üye işyeri anlaşması yapmamak kaydıyla temsilcilik açmaları Kurulun iznine tâbidir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar Kurumca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”178
Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğin 5. maddesinde de kart kuruluşlarına faaliyet izni verilebilmesi için gerekli bilgi ve belgeler belirtilmiştir. Buna göre: “(1) Türkiye'de kart kuruluşu faaliyetinde bulunmak üzere Kuru ma verilecek başvuru dilekçelerine;
a) Kurucuların Yönetmelik ekindeki örneklere (ek -1 ve ek-2) uygun şekilde düzenleyip noter huzurunda imza edecekleri birer beyannamenin,
b) Kurucuların beyannamelerinde belirtilen mevduat ve kredi hesaplarına ilişkin bilgilerin tevsiki amacıyla, ilgili bankalarca Kuruma hitaben düzenlenecek her biri aynı tarihi taşıyan belgelerin,
c) Ortaklık ana sözleşmesinin,
ç) Bu kuruluşların faaliyetinden beklenen faydayı analiz eden detaylı fizibilite raporu ile kuruluştan itibar en üç yıllık hedeflerin ortaya konulduğu tahmini bilânço ile kâr ve zarar cetvellerinin,
d) Kurucuların müflis olmadıklarına, haklarında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş bulunmadığına, tüzel kişilerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma başvurularının tasdik edilmiş olmadığına ilişkin Asliye Ticaret Mahkemelerinden, konkordato ilan etmiş olmadıklarına ilişkin yetkili İcra Mahkemesinden alınacak belgelerin,
e) Gerçek kişi kurucularca arşiv kaydını da içeren, son altı ay içinde alınmış adli sicil belgelerinin,
f) Tüzel kişilerin kuruluşa ortak olmasına ilişkin yetkili kurulları ndan alınmış karar örneklerinin,
178
BKKKK’ nın 5, 6, 7. maddesinde de bu kuruluşların faaliyet iznini n iptali, ana sözleşme pay edinim ve devirleri, izin başvurularının değerlendirilmesi hususu düzenlenmiştir.
g) Kurucuların tasfiyeye tabi tutulan bankerler, sigorta şirketleri ve para ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren kurumlarda doğrudan veya d olaylı olarak yüzde on veya daha fazla bir oranda pay sahibi olmadıklarına ilişkin bir beyanın (ek -3),
ğ) Kurucuların tasfiyeye tabi tutulan veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen bankalarda devirden önce doğrudan veya dolaylı olarak yüzde on ve ya daha fazla pay sahibi olmadıklarını gösterir bir beyanın (ek -3),
h) Tüzel kişi kurucuların kuruluşu ile ilgili Ticaret Sicili Gazetesinin, bunların ortakları, pay oranları ve tutarları ile varsa imtiyazlı payları gösteren listelerin, faaliyet konuları, yatırım ve işletme alanları hakkında ayrıntılı açıklamalar ile 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yetkili yeminli mali müşavirlerce onaylanmış son üç yıla ait bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin, varsa derecelendirme şirketlerinden biri tarafından hazırlanmış ve öngörülen dereceyi de içeren bir raporun,
ı) Tüzel kişi kurucuların dahil olduğu sermaye grubuna ait varsa uluslararası muhasebe standartlarına uygun ve uluslararası kabul gören bir bağımsız denetim şirketinin onayını taşıyan son üç yıla ait konsolide bilanço ile kâr ve zarar cetvellerinin,
i) Sermayedeki dolaylı pay sahipliklerinin tespitini teminen tüzel kişi kurucuların tüzel kişi ortaklarının ve bu or takların sermayelerinde pay sahibi tüzel kişilerin paydaşlarını ve pay oranlarını gösterir cetvellerin,
j) Kurucuların muaccel vergi ve prim borcu bulunmadığına ilişkin ilgili vergi daireleri ve Sosyal Sigortalar Kurumundan alınacak belgelerin,
k) Sermayenin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların mali durumları hakkında 3568 sayılı Kanuna göre yetkili yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek bir raporun,
l) Kurucuların ve belirlenmişse görevlendirilecek yönetim kurulu üyeleri ile genel müdürün son on yılda mali bir kurumda görev alıp almadıklarına ilişkin bilgileri de kapsayacak biçimde ayrıntılı özgeçmişlerinin,
m) Kurucuları temsile yetkili kişi veya kişilere verilmiş vekâletname örneklerinin,
n) Sermayenin yüzde on ve daha fazlasını taahhüt eden kurucuların, gerekli kaynağı kendi ticari, sınai ve sair yasal faaliyetleri sonucunda her türlü muvazaadan ari
olarak sağladıklarına dair ek -4'te yer alan örneğe uygun olarak düzenleyip imzalayacakları birer taahhütnamenin
eklenmesi gerekir.
2) Türkiye'de kart kuruluşu faaliyetinde bulunmak üzere başvuruda bulunan kuruluş ortaklarından hiçbirinin bu Yönetmelikte tanımlanan kurucu vasfını haiz olmaması halinde, en büyük paya sahip beş ortaktan bu madde çerçevesinde gerekli bilgi ve belgeler istenir.
(3) Yabancı uyruklu kişilerce temin edilecek bilgi ve belgeler hakkında bu madde hükümleri uygulanır.
(4) Kurum, bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından gerekli göreceği ilave bilgi ve belgeleri talep edebileceği gibi Kurul kararıyla, bu maddede yer alan bilg i ve belgeleri farklı kapsam ve içeriklerde talep etmeye yetkilidir. ”179şeklinde düzenlenmektedir.
Kart çıkaran kurumun üye işyeri sözleşmesi yapmaktaki amacı, piyasaya arz ettiği kredi kartının kullanımını yaygın hale getirmek ve böylece daha çok üye işyerinde kabul edilen kredi kartının kart hamilleri tarafından daha çok talep edilmesini sağlamak ve yapılan harcamalar neticesinde kazandığı gelirlerini artırmaktır.180