Kutu Yapma ve Kapama Operasyonu

7.5.1. Azaltmadan önceki iş (Tanım)

İşçiler her ürün için özel kutular yapmak ve ürünleri paketlendikten sonra kapaklarını zımbalamak zorundaydılar. Uzunluğunu kesmek için bir kesici ve genişliğini kesmek için bir dilimleyici kullanılmaktaydı. Boyutlandırmak için büyük bir oluklu mukavva levha kesirlirdi. Sonra katlanması gereken yerden mukavvayı katlayıcıyla katlamak zorundaydılar. İşçiler mukavvanın katlanmış köşeleri haricindeki köşeleri köşe kesiciyle kesmek zorundaydılar. Bu görevler beş ayrı yerde yapılmaktaydı. Montaj, mukavvanın kenarlarına ulaşabilmek için örslü bir tabanca ve mukavvanın yüzeyi boyunca zımbalamak için kör bir zımba olmak üzere iki çeşit hava basınçlı zımba tabancası kullanan montaj masasında yapılmaktaydı. Kutu kapama işlemindeki

işçiler kutuları katlayıp, kapakları yerine taktıktan sonra kutuların kapaklarını zımbalamak zorundaydılar.

1. İş yeri: Uzunluğu kesici ile kesme işlemi 2. İş yeri: Genişliği dilimleyici ile kesme işlemi

3. İş yeri: Oluklu mukavva levha kullanarak boyutlandırma işlemi 4. İş yeri: Katlayıcıyla katlama işlemi

5. İş yeri: Katlanmış köşe harici köşeleri, köşe kesiciyle kesme işlemi

6. İş yeri: (montaj masası) Mukavva kenarlarını örslü bir tabancayla mukavva yüzeyi boyunca kör zımba ile (zımbalar hava basınçlı) zımbalama işlemi 7. İş yeri: Ürünleri paketleme, kapakları zımbalama işlemi

7.5.2. Azaltmadan önceki iş (Tehlikeyi tanımlayan yöntem)

Nakliye Bölümünde CTD „nin üst seviyesinde iki tıbbi vakayla karşılaşıldı.

7.5.3. Ergonomik risk faktörü (Kuvvet)

 Mukavvanın dikey ve yatay olarak taşınması için yüksek kuvvetli tutma kulpları

ve güç kulplarına ihtiyaç duyulmaktaydı.

 Dikey zımbalama esnasında kör zımbanın etkisine karşı kutuyu dengede tutmak

için yüksek sol el tutma kulpu kuvvetine ihtiyaç duyulmaktaydı.

 Dilimleyici siperini kullanırken yüksek çekme kuvvetine ihtiyaç duyulmaktaydı.

 Gereğinden fazla işyeri olması ve buna bağlı olarak taşıma işlemi kas

yorgunluğuna sebep oluyor. Mukavvaları taşımak için tutma kulplarına yüksek kuvvet uygulanması ve güç kulplarının kullanılması kaslarda zorlamaya, buna bağlı olarak da performans düşüklüğü ve kasların aşırı zorlanması halinde de kasların görev yapamaması durumu ortaya çıkıyor. Dikey zımbalama esnasında kutuyu dengede tutmak için ve dilimleyici siperini çekmek için de yüksek kuvvet kullanılması gerekiyor ve yine kas yorgunluğu durumu ortaya çıkıyor.

 Mukavvaları taşıma esnasında sırt pozisyonu da be rahatsızlıkları için önem arz

eder. İşçinin mukavvaları transferini sağlarken sırtının düz pozisyonda olması, kütlenin omurlar arasındaki disklere uyguladığı moment kuvvetini azaltması ve kol

127

kaslarında oluşturduğu yorgunluğu azaltması için mümkün olduğunda vücuda dayanmış pozisyonda tutulması gerekiyor. Bunun yanı sıra kütleyi indirip kaldırırken sırtının düz ve dizlerinin bükülmüş pozisyonda olması gerekiyor. Ancak; tezgâh boyları ayarlanabilirse kütleyi indirip kaldırma sorunu azaltılabilir. Bunun yanı sıra taşıma sonucu ortaya çıkan yorgunluğun azaltılabilmesi açısından iş akışı veya kutu dizaynları gözden geçirilebilir.

Kas Yorgunluğu: Belirgin ölçüde zor bir işi yapmak üzere, yineleyici ve zorunlu biçimde kasılan bir kas grubunda, özellikle oksijen yetersizliğinden dolayı ortaya çıkan durum.

7.5.4. Ergonomik risk faktör (Durum)

İşçiler kör zımbanın etkisine karşı kutuyu dengede tutarken dikey zımbalamayı gerçekleştirmek için aşırı kol pronasyonu (içeri döndürülme), supinasyonu ( dışarı döndürülme) ve bilek gerilmesini kapsayan ters duruşlar kullanırlardı.

Şekil 7.16. Bileğin pronasyon, supinasyon ve fleksiyon pozisyonları [18]

Kol ve bileğin yorulup zorlanmaması için el ile kullanılan bazı aletlerin tasarımında değişikliğe gidilebilir. Bunun için kullanılan aletin sapı, işe özgül yapılan harekete uygun olmalıdır. Bu uyumu sağlayabilmek için aşağıdaki kriterler dikkate alınır.

 Alet sapının hareketinin işlem yönü,

 İş görenin bedeninin işlemi yönüne göre konumu,

 Bedenin, el-kol ve bacakların hareketi,

 Eklemlerin hareket alanı,

 Bedende kuvvet akış istikameti ile tutamağın işlem yönü,

7.5.5. Ergonomik çözüm (Mühendislik kontrolleri)

 Kol pronasyonu ve supinasyonu, inceleme yapılıp yeni alet geliştirilmesiyle

değil, karmaşık tasarımların daha basitleştirilmesiyle azaltılmıştır. Karmaşık tasarımlar kesim ve montajdaki tüm proses adımlarında baskı oluşturduğu için de basitleştirme yolu seçilmiştir.

o Şekil 7.17. Kolay kutu tasarımı [19]

 Kol pronasyonu ve supinasyonu meydana getirdiği zorlukların önüne

geçebilmek için zımbalama yerine bantlama işlemi tercih edilmiştir. Bu değişiklik işi kolaylaştırdığı gibi görüntü estetiğini de bozabilir. Ancak; görüntünün önemi, işin zorluğu ve işçi üzerinde oluşturduğu baskının yanında etkin olarak değerlendirilmemiştir.

129

 Görevi yerine getirirken ihtiyaç duyulan en uygun pozisyon için kutu

yapma/kapama masası yerine bir ayarlanabilir makaslar kaldırma masası temin edilmiştir.

Şekil 7.19. Makaslı kaldırma masası [21]

 İlave hava hortumlarının kurulması zımba tabancalarının kullanımını

rahatlatmıştır.

Şekil 7.20. Havalı zımba tabancası [22]

 Yarı otomatik etkinleştirme ve daha kolay malzeme kullanımı sağlamak için

kesici/katlayıcı değiştirilmiştir.

 İş akışını geliştirmek için montaj masasının üzerine yeni bir testere kurulması

planlandı.

7.5.6. Ergonomik çözüm (Faydalar)

Görevleri yerine getiren bütün işçilerin Kümülatif Travma Bozukluklarına (CTD) üst seviyede maruz kalmaları artık azalmıştır.

İşçilerin tazmin bedellerinde azalma.

Statik kas işlerinden elden geldiğince kaçınılmalı ve tutma kuvvetini azami kas gücünün %15‟inden küçük tutulmalıdır. Görevlerini yerine getiren bütün isçilerde (CTD) vakalarında üst seviyede maruz kalmaları artık azalmıştır.

7.5.7. Ergonomik çözüm (Verimliliği gerçekleştiren yöntem)

Asıl iş yerlerindeki baskıyı azaltmak.

İş yerleri değiştirildikten sonra hiçbir yeni yaralanma olayı rapor edilmemiştir.

7.5.8. Yorumlar

Bütün problemler tamamen çözülmemesine ve bütün sebepler tümüyle belirlenmemesine rağmen mevcut kaynaklar izin verdiğince asıl iş yerindeki baskılar azaltıldı ve gelişmeler en büyük büyümeyi yaptı.

7.6. Fren Grubu Montaj Operasyonu (Küçük-Orta Boy Arabalarda Kasnak