Ergonomik risk faktör (Kuvvet)

Büyük eldivenler kullanmak parçaların konumlandırılmasına engel olmaktadır.

7.7.3. Ergonomik risk faktör (Durum)

40 librelik (18.14 kg.) dökümü kutudan kaldırmak için uzanmaya gerek duyulmaktadır.

Döküm içine mil yatağını yerleştirmek için dirsek yüksekliği (omuz esnemesi), ön kol bükülmesi (ön kol pronasyonu) ve bilek esnemesi gerekmektedir ve bu, bilek dokularına baskı yapmaktadır.

Montaj hattındaki parçaları monte etmek için avuç düğmelerine ve depolama kutusuna uzanmak gerekir.

İş yüksekliği;

 İş yükseklikleri hem performans hem de zorlanmayı doğrudan etkileyebileceği gibi iş esnasındaki beden konumunu da belirler.

 Elle yapılan işlerde uygulanacak kuvvetin büyüklüğü, iş esnasında

üzerinde çalışılan parçaların büyüklüğü, küçüklüğü, dolayısıyla görüş mesafesi gibi faktörlerde iş yüksekliğinin seçiminde rol oynarlar.

Tablo 7.3. Ayakta çalışma iş yükseklikleri [3]

İşin şekli Örnekler: Özel koşullar İş Yükseklik

Bölqesı Özel işler

Duvara çivi çakma/Duvarda yazı okuma/ Duvara şekil çizme, Görme mesafesi 40 cm, bakış açısı 15°/ Görme mesafesi 20 cm, açı 45°/ Küçük

havya ile yatay yönde lehim/ Duvar boyama ^S

Hassas vizüel işler; kollar destekli, gözle kontrol gerektiren ince

işler

Yatay yönde, tornavida ile küçük cıvata montajı/Görme mesafesi 20 cm, açı

75°/ Görme mesafesi 40 cm, açı 45° ^A

Kalp seviyesinde, yüksek parmak becerisi ve gözle kontrol gerektiren işler

Dikey yönde, tornavida ile küçük cıvata montajı/Yatay masada cımbız ile çalışma/15° eğimli masada yazı yazma/ dikey yönde hafif havya ile ince lehim işleri/ Boya tabancasıyla yatay tabla boyama

B Hızlı, dinamik hareketli işler ^{Kağıt katlama/Küçük fişlerin tasnifi/Orta ağırlıkta parçaların taşınması/Yatay} _{masada şekil çizme} C Kuvvet uygulayarak hareket Çiviyi elle tutup yatay düzlemde çakma/Elle planya/Yatay düzeye tutkal

sürme ^D

Ağırlık kaldırma, en doğru tutma

yüksekliği ^{Sırtı eğmeden, aşağıya salınmış ellerle yükü tutup kaldırma E} Tüm bedenin iştirak ettiği, ağır

işler ^{Ağır yük kaldırma. Eğik konumda ağır işlerde çalışma F}

Tablo 7.4. İş bölgesi taban yüksekliği [3]

Bölgeler Taban iş yüksekliği S:özel işler 1150mm-1350mm A:hassas vizuel işler 1000mm-1150mm B:yüksek parmak becerisi 900mm-1000mm C:dinamik işler 800mm-900mm D:kuvvet uygulayarak hareket 700mm-800mm E:ağırlık kaldırma 600mm-700mm F:tüm bedenin iştirak ettiği ağır işler 500mm-700mm

Ayakta çalışma konumunda iş tablası yüksekliği;

 Ayakta çalışılan iş yerlerinde tezgâh yüksekliği dirsek yüksekliği ve üzerinde

çalışılan parçanın yüksekliğine bağlı olarak belirlenir.

 Uzun boylu erkekler için ince montaj, hassas ayar ve kontrol faaliyetleri için

önerilen 135cm masa yüksekliği ve %5 dilimdeki bayanların çalışması için çok fazladır.

137

 Yüksek kuvvet uygulanacak bir iş söz konusu ise kısa boylu hanım için 90cm

çalışma yüksekliği veya bundan parça yüksekliği çıkarılınca idealdir. Tezgâh Yüksekliği (Ayakta);

 Şekilde erkek ve bayana ait duruş örneği vardır.

 Erkekler bayanlara göre biraz daha kambur bir durumda çalışmak

zorundadırlar.

 Bayanların vücut yapılarındaki özelliklerinden dolayı dik durmaları

gerekmektedir.

Şekil 7.24. Ayakta çalışmada tezgah yüksekliği [3]

İşin ağırlığına göre iş tablası yüksekliği, soldan sağa doğru: Hassas iş, görsel kontrol; Hafif kuvvet gerektiren iş; Orta düzey kuvvet gerektiren iş ve Büyük kuvvet gerektiren iş

Bazı kurallar, öneriler aşağıda sıralanmıştır.

 Yüklere uygulanan kuvvet insan bedeni üzerinde en kısa yolu takip etmelidir.

 Yük kaldırmanın en kolay yolu çömelerek yükü tutup kaldırmaktır.

 Eğer yük ağır ve elle itmeyi gerektiriyorsa dirsek açısı 90 derece olmalıdır.

 Kolla uygulanan çeki, hem de bası kuvveti beden ekseninden geçmelidir.

Aksi halde devrilmemek için ayrı bir güç gerekir.

İş istasyonun düzenlenmesine ait prensipler aşağıda belirtilmiştir.

 İş yapımında kullanılacak araç ve malzemelerin belirli yeleri olmalıdır.

 Malzemeleri yakına getirmek için yer çekiminden yararlanılmalıdır.

 Tanımlanan işin iş masasından uzaklaştırılmasında otomatik yöntemler

kullanılmalıdır.

 Kullanılan sandalye tipi ve yüksekliği raht bir oturuş pozisyonu sağlamalı ve

iş masasının yüksekliği ile sandalye yüksekliği ayakta ve oturarak çalışmaya izin verecek şekilde düzenlenmelidir.

İşte güvenlik şu şekilde sıralanmıştır: Doğrudan güvenlik; sağlığa etki edecek önlemler; Dolaylı güvenlik; koruyucu güvenlik önlemleridir; Uyarıcı güvelik; yukarıdaki yöntemlerin uygulanamaması durumunda tehlikeyi ortadan kaldırabilmek veya minimize edebilmek için levha, işaretler vs. uyarıcı güvenlik önlemleri.

Konuyla ilgili önemli bilgiler aşağıda belirtilmiştir.

 Doğrudan güvenlik önlemlerini uygulamak mühendis açısından kolay

değildir. (Makine tasarımı ve üretimi gibi olayları yapanların dolaylı ve uyarıcı güvenlik önlemleriyle arttırılmalıdır.)

 Dolaylı güvenlik ve uyarıcı güvenlik yöntemlerini başarıyla uygulayabilmek

139

Tablo 7.5. Sabit bir sınırın ötesinde güvenlik mesafeleri [3]

Organ Konumu Güvenlik Mesafesi

Parmak kökünden kıvrılma > 130 mm

Bilekten kıvrılma > 230 mm

Dirsekten bükülme > 550 mm

Omuzdan bükülme > 850 mm

Tablo 7.6. Tehlike bölgeleri [3]

Tehlike bölgeleri

a:Tehlikeli noktanın yerden yüksekliği b: Koruyucu kafes veya duvarın yüksekliği c: Koruyucu ile tehlikeli nokta arasındaki yatay mesafe b 2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 a c mesafesi [mm] 2400 - 100 100 100 100 100 100 100 2200 - 250 350 400 500 500 600 600 2000 - - 350 500 600 700 900 1100 1800 - - - 600 900 900 1000 1100 1600 - - - 500 900 900 1000 1300 1400 - - 100 800 900 1000 1300 1200 - - - - 500 900 1000 1400 1000 - - - - 300 900 1000 1400 800 - - - - 600 900 1300 600 - - - 500 1200 400 - - - - - - 300 1200 200 - - - - - - 300 1100

7.7.4. Azaltmadan önceki iş (Resim)

Şekil 7.26. Temsili mil yatağını alma ve yerine yerleştirme [23]

7.7.5. Ergonomik çözüm (Mühendislik kontrolleri)

 Taşıyıcı döküme uzanmayı azaltmak için kutuları işçilere doğru yatırmak ve

kutuları bir asansöre koymak.

 Kolayca uzanılabilsinler ve tutulabilsinler diye taşıyıcı dökümleri bir yükün

hasara uğramaması için köpük üsütnde istiflemek.

Şekil 7.27. Temsili köpük ambalaj [24]

 Uzanmayı azaltmak için montaj hattına bir defada taşıyıcı dökümleri

dağıtmak üzere bir konveyör kullanmak.

 Dirseği alçaltmak ve bileği doğrultmak için işçileri ayarlanabilir bir

platformla yükseltmek.

 İşçi montaj hattına daha yakın durabilsin diye kullanılan kutuyu ve avuç

düğmelerini tekrar konumlandırmak.

 İşçiler istedikleri eldivenleri seçebilsinler diye eldiven tipleri ve bedenlerinin

141

7.7.6. Ergonomik çözüm (Resim)

Şekil 7.28. Ergonomik çözüm sonrası çalışma ortamı [23]