Kamu Kuruluşları

Türkiye’de kırsal kalkınma politikalarının oluşturulması ve uygulanmasında en önemli görevi kamu kuruluşları üstlenmektedir. Bunlardan bir kısmı üstelendikleri görevler gereği taşra teşkilatı oluşturmazken, devlete bağlı olarak çalışan birçok kamu kuruluşu ise kırsal alana hizmet götürebilmek için taşra teşkilatı oluşturmuştur.

25 1.2.3.1.1. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

Kırsal alana hizmet götüren kuruluşların başında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve bu bakanlığa bağlı olarak görev yapan Tarım Reformu Genel Müdürlüğü gelmektedir. Tarım politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasına katkı sağlayan Bakanlık, tarımsal yatırımlara destek vermekte, tarımı koruma ve geliştirmeye yönelik öneriler geliştirmekte, araştırma, yayım, küçük ölçekli sulamalar ve kırsal kalkınma uygulamaları konularında faaliyetlerde bulunmaktadır. Bakanlık bu çalışmalarını gerçekleştirirken merkez teşkilatı yanında, taşra teşkilatı ile de hizmet vermektedir.

Bakanlık merkez teşkilatı ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri, yardımcı hizmet birimleri, ilgili birimler ve bağlı birimlerden oluşmaktadır.47

Ana hizmet birimleri, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü (TÜGEM), Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü (KKGM), Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü (TEDGEM), Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ve Dış İlişkiler ve Avrupa Topluluğu Koordinasyon Dairesi Başkanlığı (DİATK)’dır.

Danışma ve denetim birimleri, Teftiş Kurulu Başkanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Bakanlık Müşavirleri ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği’dir.

Yardımcı Hizmet Birimleri, Personel Genel Müdürlüğü, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı, Yayın Dairesi Başkanlığı, Savunma Sekreterliği ve Özel Kalem Müdürlüğü’dür.

İlgili birimler Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğü, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) ve Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAYKUR)’dür.

26 Bakanlığa bağlı kuruluşlar ise, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü ve kapatılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nden oluşmaktadır.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı taşra teşkilatı ise, İl ve İlçe Müdürlükleri, Köy Grubu Tarım Merkezleri, Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri, Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri, Üretme İstasyon Müdürlükleri, Su Ürünleri Üretim ve Geliştirme Merkezi Müdürlüğü, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tarım Alet ve Makineleri Test Merkezi Müdürlüğü, Ders Araç ve Gereçleri Makine Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Zirai Üretim İşletmesi ve Personel Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü, Tohum Sertifikasyon Test Müdürlüğü, Zirai Karantina Müdürlükleri, İl Kontrol Laboratuar Müdürlükleri, Tahaffuzhane ve Gümrük Veteriner Müdürlükleri, Hayvan Pazar ve Park Kurumu Müdürlükleri ve El Sanatları Eğitim Merkezi Müdürlükleri’nden oluşmaktadır.

Ayrıca il ve ilçelerde İl ve İlçe Genel İdare Kurulları, yerel konulardaki uygulamaları yürütmekte ve kararlar almakta, Bakanlık İl ve İlçe Müdürleri ise bu kurullarda Bakanlık ve mahalli idareler arasındaki koordinasyonu sağlamaktadırlar. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı taşrada gerektiği durumlarda ayrı birimler halinde de teşkilatlanabilmektedir.

1.2.3.1.2. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve bu Bakanlığa bağlı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, su kaynaklarının geliştirilmesi, sosyal ve ekonomik kalkınma politikasına ve kamu yararına yönelik yer altı ve yerüstü suların değerlendirilmesini ve korunmasını amaçlamaktadır. DSİ bu amaçlarla 6200 sayılı yasa hükümleri gereği sulama, taşkın, koruma, bataklıkların ıslahı, enerji, içme ve kullanma suyu tesisleri

27 inşa etmekte ve bunların bir bölümünün işletme ve bakım hizmetlerini yerine getirmektedir.48

1.2.3.1.3. Çevre ve Orman Bakanlığı

Çevrenin korunması, iyileştirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması esaslarını düzenleyen, çevre planlarını hazırlayarak uygulanmasını sağlayan, orman varlığını korumayı ve geliştirmeyi, halkın orman ürünlerine ve rekreasyonel gereksinimlerine cevap vermeyi amaçlayan Çevre ve Orman Bakanlığı da kırsal kalkınma çalışmalarına katılabilmek ve özellikle orman köylerinin kalkındırılmasını sağlamak amacıyla merkez, bölge ve il müdürlükleri şeklinde taşra teşkilatı oluşturmuştur.

1.2.3.1.4. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı

Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ise taşra teşkilatı aracılığı ile özellikle ilçe ve köy mücavir alanları dışında kalan bölgelerdeki imar çalışmaları ile kırsal kalkınma çalışmalarında görev almaktadır.

1.2.3.1.5. İl Özel İdareleri

Kırsal alana hizmet götüren en önemli kuruluşlardan birisi de İl Özel İdare Müdürlükleridir. İl Özel İdare Müdürlükleri, kırsal alanda altyapı çalışmalarına katılmakta, sosyal amaçlı tesisler kurma, özellikle köy yolu, içme suyu, iskân, kanalizasyon, arazi toplulaştırma ve sulama hizmetlerini yürütmektedirler.

Geçmişte kırsal kalkınma konusunda önemli görevler görmüş olan Toprak ve İskân İşleri Genel Müdürlüğü, TOPRAKSU Genel Müdürlüğü ve YSE Genel Müdürlüğü kapatılarak, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde birleştirilmişlerdir. 2005 yılında Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü de kapatılarak, görev ve yetkileri İl Özel İdare Müdürlüklerine devredilmiştir.

28 1.2.3.1.6. Diğer Kuruluşlar

Bakanlar Kurulu kırsal kesimle ilgili olarak, tarımsal ürünlerden desteklemeye tabi olacakların seçimi, fiyatların saptanması, tarım için gerekli finansmanın sağlanması ve kredi borçlarının ertelenmesi gibi kararlar alarak süreci yönlendirmektedir.

Yüksek Planlama Kurulu da aynı şekilde desteklenecek ürünlerin belirlenmesi ve fiyatların saptanması, hayvancılığı desteklemeye yönelik önlemlerin Bakanlar Kurulu’na önerilmesi, Tarım Satış Kooperatifleri’ne destekleme alım yetkisi verilmesi gibi görevler üstlenmektedir.

Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu, para ve krediler konusunda öneriler geliştirmekte, girdi ve kredi sübvansiyonlarını kararlaştırmakta, ihracat teşvik primlerini belirlemekte ve Bakanlar Kurulu’na sunmaktadır.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tarım Satış Kooperatifleri’nin kimi işlevlerinin düzenlenmesi ve TŞFAŞ faaliyetlerini yürütmektedir.

Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlıkları, tarım sektörüne yönelik yardımlar ve tarım ürünleri iç ve dış ticaretini düzenlemektedirler.

Bunun yanında T.C. Ziraat Bankası ise, tarımsal müdahale alımı yapan KİT’lere Destekleme Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklarını kullandırmakta ve çiftçilere tarımsal amaçlı işletme ve yatırım kredileri vermektedir. İller Bankası ise, özellikle yerel yönetimlerin imar planları ve altyapı yatırımları için finansman sağlamakla görevlidir.

Bunların dışında ileride Türkiye için müdahale ve ödeme kuruluşu olarak görev yapması muhtemel kuruluşlar arasında olan Tütün ve Tütün Mamullerini ve Alkollü İçkiler Piyasasını Düzenleme Kurulu, Şeker Kurulu, Tarım Satış Kooperatifleri Birliklerini Yeniden Yapılandırma Kurulu gibi kurullar ile TMO, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş., TEKEL ve ÇAYKUR gibi tarımsal kamu iktisadi

29 teşekkülleri ulusal gelirin paylaşımını etkilemekte, böylece kırsal kalkınma politikalarına dolaylı olarak da olsa katılmaktadırlar.49