1. BÖLÜM
1.4. Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyeti
85
üzerindedir.431 Bu sağlık heyetlerinin bölgeye ulaşması büyük bir rahatlama sağlamıştır. MHAC’nin faaliyetleri ve heyet üyelerine ilişkin veriler Bingazi Bölgesinde Sağlık Hizmetleri başlığı altında ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Mısır kamuoyunun savaşa gösterdiği yakın ilgi, Mısır’da yaşayan duyarlı bazı kimselerin Bingazi’ye yaptıkları ziyaretleri beraberinde getirmiştir. 20 Nisan 1912’de Tobruk Komutanı Nazım Bey’in çektiği telgraf ile iki misafirin Mısır Fevkalade Komiserliğinin tavsiyesiyle Defne’ye gitmek üzere yola çıkarılacakları BKGK’ya bildirilmiştir. Bu iki misafir Mısır’da yayın yapan Nil Gazetesinin sahibi Mösyö Kolera(?) ile eşidir. Bu misafirler 21 Nisan sabahı Defne’ye gitmek üzere yola çıkarılacakları Sellum Müfreze Komutanı İsmet Efendi tarafından haber verilmiştir.432
86
sağlık heyeti gönderileceği ve heyete Profesör Goebel’in başkanlık edeceği yazılmıştır.438 Özellikle ateşli silah yaralanmalarıyla ilgilenmesi planlanan heyette, dâhili hastalıklar konusunda Prof. Goebel hizmet verecektir.439
Almanya’da faaliyet gösteren bazı bankaların müdürleri Alman halkına seslenerek: Trablusgarp’ta görev alacak olan Kızılhaç Cemiyetine yardım talep etmişlerdir.440 Yine pek çok hayırsever topluluk, Alman Kızılhaç Cemiyetine yardım yapacaklarını ve para toplayacaklarını açıklamışlardır. Ayrıca yakın zamanlarda Kızılhaç işleriyle meşgul olan Mareşal Goltz başkanlığında bir yardım komitesi oluşturulması yönünde girişimlerde bulunulmuştur.441 Osmanlı Devleti ile ticari bağlantıları bulunan Krupp, Mauser, Deutsche Bank gibi firmalar da çalışmalara katılarak finansman desteği sağlamışlardır.442 6 Ocak 1912’de Berlin’deki Osmanlı Kulübünde düzenlenen yemek sonrasında yardım kampanyası düzenlenmiştir. Bu kampanyada: Deutsche Bank, 20.000 Mark; Krupp Firması, 10.000 Mark; Mauser Firması, 10.000 Mark ve Verinkt (?) Vafin (?) Fabrikası, 5.000 Mark yardımda bulunmuşlardır.443
Heyeti oluşturan personele ilişkin farklı tespitler yapılmıştır. Bunlardan birinde heyetin: Prof. Goebel’in başkanlığında iki doktor ile oniki hastabakıcıdan444 oluştuğu belirtilmiştir.445 Bir başka kaynakta ise, heyette üç de doktor adayının bulunduğu belirtilmiştir. Buna göre heyette görev alan doktorlar: Prof. Goebel, Prof.
Schutze ile Dr. Fritz’dir. Bunların yanında üç doktor adayı ile dokuz da yardımcı personel vardır.446 Heyetin mevcuduna ilişkin basında da farklı bilgiler yer almıştır.
Tercüman-ı Hakikat gazetesinde heyetin iki profesör, bir askeri tabip, oniki hastabakıcı ile iki öğrenciden oluştuğu yazılmıştır.447 Tanin gazetesinin haberinde ise
438 Tercüman-ı Hakikat, 23 Aralık 1911, s.1.
439 Tanin, 12 Ocak 1912, s.2.
440 Tercüman-ı Hakikat, 5 Ocak 1912, s.3.
441 Tanin, 2 Aralık 1911, s.1.
442 G. F. Abbott, a.g.e., s.247-249.
443 Tercüman-ı Hakikat, 7 Ocak 1912, s.1.
444 Adıgeçen 12 hastabakıcının bazı kaynaklarda hemşire olarak belirtilmiştir. Bu hemşirelerden ikisinin Tunus yoluyla ilerlerken tifodan öldükleri yazılmıştır. (B.k.z., Commodore W. H. Beehler, 1911-1912 Türk-İtalyan Savaşı Trablusgarp Savaşı’nın Tarihi, Çev: Leyla Yıldırım, İlgi Kültür Sanat Yay., İstanbul, 2014, s.83.)
445 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.81.
446 Frik, a.g.m., s.346.
447 Tercüman-ı Hakikat, 12 Mart 1912, s.3.
87
iki profesör, bir eski askeri doktor ile dördü tıp fakültesi öğrencisi olan oniki hastabakıcının bulunduğu yazılmıştır.448
Hariciye Nezareti, 21 Aralık 1911’de Harbiye Nezaretine bir tezkire göndererek Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyeti hakkında bilgi vermiş ve Trablusgarp’taki yetkililerin Heyete itibar göstermesini istemiştir. Yazıda OHAC ile birlikte çalışacak olan Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyetinin Marsilya-Tunus yoluyla seyahat edeceği ulaşım tarihinin ve yerinin daha sonra bildirileceği belirtilmiştir.449
Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa, bu tezkireyi değerlendirerek 24 Aralık 1911’de Hariciye Nezaretine cevap yazmıştır. Bu yazıda: Alman Kızılhaç Heyetinin seyahatine yönelik alınacak önlemler, hakkında bilgi verilmiştir. Nazır, heyetin güvenliğini temin için Trablusgarp Komutanlığına emir verileceğini ve bu doğrultuda Tunus sınırına bir müfreze asker gönderileceğini bildirmiştir. Gerekli hazırlıkların sağlanabilmesi için seyahat zamanının ve izlenecek güzergâhın bildirilmesi istenmiştir.450 Hariciye Nezareti, gönderilen bu tezkireye 15 Aralık 1911’de cevap vermiştir. Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyeti’nin, 21 Ocak 1912’de Tunus’a ulaşması beklenmektedir. Ayrıca seyahat güzergâhı da bildirilmiştir.451
Hazırlıklarını devam ettiren heyetin başkanı olan Prof. Goebel, Alman Kraliçesi tarafından kabul edilmiştir.452 Alman İmparatoru Wilhelm de heyeti, reisi nezdinde kabul etmiştir.453 Tunus yoluyla Trablusgarp’a gidecek olan heyetin, 10 Ocak 1912’de Hamburg’dan yola çıkacağı basına yansımıştır.454 Ayrıca hareketinden önce heyet onuruna Asplandid(?) Otelde bir ziyafet verilecektir.455 6 Ocak tarihinde Berlin’deki Osmanlı Kulübü tarafından Alman Kızılhaç Heyeti onuruna yemek verilmiş ve bu yemekte eski Bahriye Nazırı Mahmut Muhtar ve Berlin Büyükelçisi Osman Nizami Beyler hazır bulunmuşlardır.456
448 Tanin, 13 Mart 1912, s.2.
449 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.77
450 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.80.
451 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.81.
452 Tercüman-ı Hakikat, 5 Ocak 1912, s.1. ; Tanin, 8 Ocak 1912, s.2.
453 Tanin, 4 Ocak 1912, s.1.
454 Tercüman-ı Hakikat, 7 Ocak 1912. s.1. ; Tanin, 9 Ocak 1912, s.1.
455 Tercüman-ı Hakikat, 7 Ocak 1912. s.1.
456 Tanin, 9 Ocak 1912, s.1. ; Tercüman-ı Hakikat, 8 Ocak 1912, s.3.
88
Bu gelişmelerin yaşandığı günlerde Trablusgarp’ta bulunan Osmanlı ordusunun maddi kaynakları azalmış ve para sıkıntısı baş göstermiştir. 21 Aralık 1911’de Harbiye Nazırı tarafından Berlin Büyükelçiliğine gönderilen şifreli bir telgrafta bu sıkıntılar ve çözüm arayışları dile getirilmiştir. Trablusgarp’a 40.000 lira gönderilmesi planlanmaktadır fakat paranın gönderilmesi hususunda sıkıntı yaşanmaktadır. Bu paranın Trablusgarp Komutanlığı’na ulaştırılmasında akla gelen bir aracı Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyeti olmuştur. Paranın, altın olarak Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyeti vasıtasıyla gönderilebilmesi için Berlin Büyükelçisinden görüşme yapması istenmiştir. Heyetin parayı altın olarak taşımaya razı olması durumunda söz konusu para, Berlin Büyükelçisinin hesabına gönderilecektir. Alman makamlarından gizli olarak yapılması istenen bu görüşmelerden olumlu sonuç alınması durumunda mevcut sorun aşılmış olacaktır.457 27 Aralık 1911’de Harbiye Nazırı tarafından Berlin Büyükelçisine gönderilmek üzere yazılan bir başka şifreli telgrafta konu tekrar ele alınmıştır. Telgrafta Alman Kızılhaç Heyeti ile yapılacak görüşmelerde acele edilmesi, teklifin kabul ettirilmesi ve Heyetin bir an evvel yola çıkması için çaba gösterilmesi istenmektedir.458
27 Aralık 1911’de 26 Aralık 1911 tarihli telgrafa ilave olduğu anlaşılan bir telgraf Trablusgarp Komutanlığı’ndan alınmıştır. Bu telgrafta, Trablusgarp Komutanlığı’nın konuyla ilgili bir talebi dile getirilmektedir. Komutanlık, gönderilecek paranın bir an önce alınabilmesi için Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyeti’nin, Trablusgarp güzergâhıyla seyahat etmesini istemektedir. Belirtilen yolun kullanılması durumunda süreç hızlanacaktır.459 Takip edilen evrakta bu girişimin sonucu hakkında başka bilgiye ulaşılamamıştır. Ancak Trablusgarp Komutanlığı’nın daha önce çekilmiş bir telgrafa ek olarak başka bir telgraf çekerek izlenecek güzergâhı bildirmesi ve Alman Kızılhaç Cemiyeti Sağlık Heyetinin de bu yolu kullanması sürecin olumlu sonuçlandığını düşündürmüştür.
457 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.72.
458 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.74.
459 BOA., Fon Kodu: HR. SYS., Ds. 1553, Gömlek No: 1.83.
89
1.5. Hint Müslümanları’nın Girişimleri ile İngiltere’de Oluşturulan