Kürt Sorununda Ekonomik Faktörlerin Etkisi Dil ve

Kürt sorunu ile yakndan ilikili olan etkenlerden biri ekonomik durumdur. Fakirlik mi sorunlar dourdu? Sorunlar m fakirlie sebep oldu? Bilinmez ama hâlihazrda bölge insannn ekonomik açdan sknt yaad bir gerçektir. Aslan Deirmenci bu gerçei aratrma sonuçlarndan hareketle göstermeye çalr. Buna göre Hane gelirinde bölgeler aras farklara bakldnda en düük gelir diliminin yüzde 45’ini Güneydou Anadolu bölgesi oluturmaktadr. Yani ülkenin en yoksullarnn yaad yer Güneydou Anadolu bölgesidir. Orta Anadolu’dan itibaren tüm dou bölgelerinde eitim hala ülke ortalamalarnn çok gerisinde bulunuyor. Sadece 8 yllk temel eitim

veya daha az eitim alm olanlar güneydouda yüzde 79.45 oranndadr. (Deirmenci, 2009:12).

Kürt sorununun belki de en önemli sebeplerinden biri de dil sorunudur ve bu ‘dil’ yasa çözülmeye çallrken bile farkl siyasi partiler ideolojilerinin krmz çizgilerinde srar etmektedirler. Deirmenci, TRT e’in açlma sürecinde partilerin ve tabanlarnn görülerini anlatrken ötekiletirmedeki boyutlar da gözler önüne sermektedir. TRT e yayn hayatna baladnda uzmanlar devlet eli ile yaplan bu adm ‘kardelii güçlendirir’ eklinde deerlendirilirken; Milliyetçi Hareket Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokratik Toplum Partisi TRT e kanalnn Kürtçe yayn yapmasndan rahatsz olmulardr. Kimliklere yaklamlar açsndan çok farkl görülere sahip bu partilerin böyle bir konuda mutabk olmalar ise ilginç karlanmtr. Hatta üç partinin liderleri kürsüden tepkilerini dile getirmekten çekinmemileridir. Partilerin tavrlarnn aslnda tabanlarnda karl da vardr. (Deirmenci, 2009:13)

“A&G aratrma irketinin 33 ilde yapt aratrmann Kürtçe TV ile ilgili bölümünde hem MHP hem CHP hem DTP’li olduunu söyleyen vatandalar, Kürtçe Tv’ye iddetle kar çkyor. TRT tarafndan Kürtçe yayn yaplmasn, katlmclarn yüzde 39.9’u doru bulurken, yüzde 46.4’ü yanl bulduunu söyledi. Marmara, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde ‘yanl buluyorum’ cevaplar genel ortalamann üzerinde çkt. Ak Parti seçmeninin yüzde 58.8’i Kürtçe kanal doru bulduunu, MHP seçmeninin 70.1’i, CHP seçmeninin ise yüzde 59.1’i yanl bulduunu söyledi. DTP’lilerin de yüzde 53’üne göre Kürtçe TV yanl…” (Deirmenci, 2009:13).

Bu sonuçlara baklarak elbette çok farkl okumalar yaplabilir. Ama neredeyse ortalamas yüzde 50’nin üzerinde bir kesim tarafndan Kürt kimliinin ötekiletirildiini söylemek mümkün olacaktr. Daha önce ifade edilen ve devlet politikas olarak kabul edilen uygulamalarn bu sonuçlar dourduunu söylemek yanl olmayacaktr.

Yine “BLGESAM” tarafndan 2012 ylnda yaplan “Türkiye’de Kürtler ve Toplumsal Alglar” çalmasnda da benzer tespitler ve sonuçlar ortaya çkmtr. 192 kii ile derinlemesine mülakat yaplarak elde edilen

sonuçlar bir hayli çarpc. Bölge insannda örenim düzeyi bat illeri ile kyaslandnda oldukça düük kalmaktadr.

“PKK eylemlerinin fazla yaanmad Dou ve Güneydou Anadolu illerinde Kürt kökenli kadnlar arasnda okuma yazma bilmeyenlerin oran %13,3 (erkeklerde %3,1) iken, bu oran PKK eylemlerinin youn olarak yaand illerde %17,4’e(erkeklerde %4,9) çkmaktadr. Bu oranlar artan ya ile birlikte yükselmektedir. Eylemlerin yaand illerde 15-25 ya grubunda okuma yazma bilmeyenlerin oran %2,6(erkeklerde %1,0) iken, bu oran 56 ya ve üzerindeki grupta %77,6’ya(erkeklerde %23,3) çkmaktadr.(Bilgesam, 2009).

Bu sonuçlara bakarak, bölgedeki terör eylemlerinin eitim faaliyetlerini çok net bir ekilde etkiledii söylenebilir.

Son yllarda Okul ve derslik yapmna yönelik ciddi atlmlar olmutur ama çözüm için yeterli deildir. Bilgesam’n aratrma sonuçlarna göre bölgede derslik saylar hala yetersizdir. Snflar kalabalk, öretmen ihtiyac vekil öretmenlerle giderilmeye çallmaktadr. Bunun yannda baka önemli bir problem eitimin nitelii ile ilgilidir. Özellikle douya atanan öretmenler yeni mezun ve stajyer öretmenler olmakta ve görev süreleri 2-3 yl geçmemektedir. Zaten douya giden her öretmen bir an önce bölgeden ayrlma çabasnda olmaktadr. Okula balayan çocuklarn pek çounun Türkçeyi bilmemesi ise baka bir problemdir. Bölgede eitim ile ilgili görülen bir baka problem çocuklarn okula gelmede yaadklar skntdr. Ailelerin maddi yetersizlikleri çocuklarn da i gücü olarak görmelerine sebep olmaktadr. Çocuklar okul saatleri dnda ya sokaklarda ya da mevsimlik içi olarak çaltrlmaktadr. Bu da çocuklarn öretim ylnn tamamnda okula devamllklarn zorlatrmaktadr.(Bilgesam, 2009). Ekonomik sebepler, dil, okul ve derslik yetersizlii, eitimci azl ve sosyal yaamn gelenekleri sralanan eitim problemleri olarak gösterilmektedir. Bütün bunlarn siyasi ve ekonomik politikalarn bir yansmas olduu söylenebilir.

Bu politikalar terörün beslendii kaynaklarn neden tükenmediini, insanlarn çektikleri onca aclara ramen neden hala örgütü desteklediklerini de anlatmaktadr. Özellikle lise mezunu gençlerde fazla gözlenen ayrlkç fikir ve

görüleri sorguladklarnda, isiz olmalar, okulda ve darda yaplan propagandalarn da etkisiyle kendilerine ayrmclk yapldna inanmalar, bir gruba veya ideolojiye ait olma yönünde hissedilen açlk, gençlik ve delikanlln verdii heyecan ve muhaliflikle birletiinde bu gençler en keskin gruplarn birer parças olmaktadrlar.(Bilgesam, 2009).

Yüksekoval Kürt bir gazeteci eitimle ve belki Kürtlerin beklentileri ile ilgili u çok önemli tespiti yapmaktadr:

“Hükümet okul, yol, köprü yapmndan önce gönül köprüsünü kursun. Yaylalar serbest braklsn, insanlar dadan insin, kardelik ortam olusun, eitimi, ticareti, üretimi biz hallederiz. Yeter ki gönül köprüsü kurulsun.”(Bilgesam, 2009).

Bölgenin eitimle ilgili önemli sorunlarndan biri de kz çocuklarn okula göndermemeleridir. Bingöllü medrese mezunu bir kanaat önderi bu konudaki tespiti, sorunun da kaynan göstermesi bakmndan önemlidir. Bu kanaat önderi bir zamanlar kim kzn okula gönderirse kâfir olur düüncesi hâkimdi, hala böyle düünenler var diyerek önemli bir problemi hatrlatmaktadr.(Bilgesam, 2009). Problemin yanl dini referanslarla desteklenmesi kemiklemi daha derin problemlerin göstergesidir.

Eitimle ilgili bir dier önemli konu da hâlihazrda da çokça tartlan ve yeni yeni çözüm üretilmeye çallan dil problemidir. Bilgesam’n aratrma sonuçlar bu konuda da önemli bir tespitte bulunmaktadr. Bölgede özellikle krsalda yaayan çocuklar Türkçeyi okula baladktan sonra örenmektedirler. Bu süreç ilköretimde baz çocuklar için 2-3 yl bulmakta, bu da ana dili Türkçe olan çocuklara göre bu çocuklarn müfredattan geri kalmalarna neden olmaktadr.(Bilgesam, 2009).



Bölgenin ekonomik durumu da yine terör faaliyetlerine bal olarak ekillenmitir. Bilgesam’n aratrma sonuçlar bu tezi destekler mahiyettedir. Terör eylemlerinin etkisiyle son 25 ylda bölge ekonomisi ciddi anlamda gerilemitir. Terör nedeniyle yayla ve meralarn yasaklanmas ve yaanan göçler pek çok il ve ilçede tarm ve hayvancl bitirme noktasna getirmitir. Güvenlik problemleri ve bölgeye özel olumsuzluklarn da etkisiyle sanayi ve

ticaret yatrmlar hiçbir zaman istenilen düzeylere gelememi, teviklere ramen bölgeye batl sermaye çekilemedii gibi, bölgedeki sermaye de batya yönelmitir. Tüm bu olumsuz gelimeler ve bölgenin ekonomik geri kalml durumun örgüt tarafndan istismar edilerek bir propaganda aracna dönütürülmesine neden olmutur. Sonuç olarak rakamlarla verilen isizlik oranlar durumu anlamaya yardmc olacaktr. PKK eylemlerinin youn olarak yaand illerde kendisini isiz olarak tanmlayanlarn oran erkeklerde %19,2’dir. sizlik oran yükselen örenim düzeyi ile birlikte dümektedir. 2009 yl itibariyle isizlik oran Türkiye ortalamas %14 iken bu oran erkeklerde %13,9 ve krsalda %8,9’dur.”(Bilgesam, 2009). Hepsi birbirine organik balarla bal ve biri kötü olduunda hepsi kötü olan bir sistemdir bu. Ekonomi, eitim, dil ve din. Ulusal kimlik politikasnn geldii noktada karlalan problemler bunlardr.