Kör Ġmam Camii

Bulunduğu Yer: Vaiz Mahallesi, ĠpĢir PaĢa Caddesi‟nde yer almaktadır. Yapım Tarihi: Bilinmemektedir.

Banisi: Bilinmemektedir. Mimarı: Bilinmemektedir. Çizim No: 70

Fotoğraf No: 323-331

Mimari ve Yapım Özellikleri: Camide görev yapmıĢ bir imamın vasfından dolayı “Kör Ġmam Camii” adını aldığı tahmin edilmektedir. Cami tamamen özgünlüğünü kaybetmiĢtir. Son cemaat yeri olmayan cami dikdörtgen plan Ģemasına sahiptir (Çizim 70). Harim Mihraba paralel olarak uzanan iki sahınlıdır. Cami avlulu olup kuzeyinde hücreler yer almaktadır.

Avlunun batısındaki bir açıklıktan ibaret olan kapı ile avluya girilmektedir. Batı kanadın avlusu düzgün kesme taĢ ile örülüdür. Doğu kanadı sivil bir yapının beden duvarları tarafından oluĢmaktadır. Buraya abdest muslukları yapılmıĢtır (Fotoğraf 323).

Avlunun kuzey kanadında üç hücre yer almaktadır (Fotoğraf 324). Hücrelerin kapıları basık kemerli olup avluya açılmaktadır. Kuzeydoğudaki iki hücrenin basık kemerli, birer penceresi vardır. Diğer hücrenin ise yine basık kemerli, iki penceresi bulunmaktadır. Ġmam odası olarak kullanılan bu hücre dikdörtgen planlıdır. Tüm pencereler avluya bakmaktadır. Hücrelerin tavanı ahĢap kiriĢlidir. Kuzey duvarlarında birer niĢ mevcuttur. Kuzeybatıda yer alan iki mekan lavabo olarak kullanılmaktadır. Bu iki mekanın kapıları da basık kemerlidir. Ġki basamaklı merdiven ile kapıya çıkılmaktadır. Kuzey cephe sivil bir yapıya bitiĢiktir. Avluya bakan tarafı kesme taĢ ile yapılmıĢtır. Batı tarafında ise düzgün kesme taĢta kullanılmıĢtır.

Avlu zemini düzgün kesme taĢ ile döĢelidir. Kullanılmayan bir kuyu da avluda mevcuttur (Fotoğraf 323).

Kör Ġmam Camii‟nin güney cephesinde iki renkli, düzgün kesme taĢ bir arada kullanılmıĢtır (Fotoğraf 325). Güneydoğuda basık kemerli, üç pencere bulunmaktadır. Üst kısma bu pencerelerden daha küçük bir pencere açılmıĢtır. Caminin iki mihrabı vardır. Güneybatıdaki mihrap dıĢa taĢırılmıĢtır.

Doğu cephe sivil bir yapıya bitiĢiktir. Batı cephede tek renkli, kesme taĢ kullanılmıĢtır (Fotoğraf 326). Bu cepheye dikdörtgen Ģekilli bir pencere yerleĢtirilmiĢtir.

Caminin iki minaresi vardır. Batı duvarın üzerinde yükselen minare daha eskidir (Fotoğraf 327). Eser, batıya doğru geniĢletilince minare caminin içinde kalmıĢtır. Kaidesini, batı duvarı oluĢturmaktadır. Çatının hemen üstünde yuvarlak planlı gövde yükselmektedir. Gövdenin kuzeyinde bulunan kapı ile minareye girilmektedir. Üzerinde mazgal pencereler yer almaktadır. Demir parmaklıklarla Ģerefe korkuluğu yapılmıĢtır. Petek bölümünde dört sütun vardır. Dilimli sütunlar birbirine yuvarlak kemer ile bağlı olup üzeri kubbe ile örtülüdür. ġerefe içine yerleĢtirilen baldaken tarzdaki bu bölüm yakın tarihte yapılmıĢ olup gövde ile hiçbir uyumu yoktur. Acemi iĢi olan bu bölümün oldukça küçük yapılması anlamsızdır. Eski petek ve külah bölümü yıkılmıĢtır. Düzgün kesme taĢ ile yapılan minarenin gövdesi özgün olmadığı tahmin edilmektedir.

Ġkinci minare 1979 yılında yapılmıĢtır (Fotoğraf 328). Minare, caminin kuzeybatı köĢesine yerleĢtirilmiĢtir. Kaidenin doğu ve güney duvarı harimin içerisinde kalmaktadır. Diğer duvarları caminin batı ve kuzey cephesi ile aynı hizadadır. Kuzey tarafta yer alan basık kemerli kapı ile minareye girilmektedir. TaĢtan, iki basamaklı merdiven ile kapıya çıkılmaktadır. Kare planlı kaide caminin çatısına kadar yükselmektedir. Kaidenin köĢelerindeki üçgen yontular pabuç kısmını çokgene dönüĢtürmüĢtür. Çokgen planlı gövde üzerine mazgal pencereler yerleĢtirilmiĢtir. Alt tarafında bir bilezik mevcuttur. Gövde, Ģerefe altından oluklu, kaval ve düz silmeden oluĢan korniĢle ayrılmıĢtır. ġerefe altında ayrı ayrı süsleme programları görünmektedir. En altta palmetler bulunmaktadır. Palmetler bir ters bir düz olarak yapılmıĢtır. Ġkinci sırada baklava motifli bir kuĢak dolanmaktadır. Üçüncü bölümde yer alan kabartma tekniğinde yapılmıĢ rozetler çarkıfelek motiflidir.

Dördüncü sırada da ters-düz olarak birbirini tamamlayan palmetler ile süslüdür. Bunlarda hemen sonra mukarnaslar gelmektedir. Üzerindeki sarkıtların üzeri taranmıĢtır. Gövde gibi Ģerefe bölümü de çokgen planlıdır. Korkuluğun her bir kenarında kare Ģeklinde panolar oluĢturulmuĢtur. Panolar ajur tekniğinde yapılmıĢ süslemelerle bezenmiĢtir. Geometrik motifli bir kuĢak korkuluğun hemen altında geçmektedir. Petek yuvarlak planlı olup üzerine kaval silmelerle zikzaklar yapılmıĢtır. Konik külah, hilal motifli alem ile son bulmuĢtur. Minarede tamamen kesme taĢ kullanılmıĢtır.

Kör Ġmam Camii‟nin son cemaat yeri yoktur. Kuzey cephesinde yer alan iki kapı ile harime girilmektedir. Kuzeybatıdaki kapı daha büyük olup her iki yanında dikdörtgen Ģekilli, birer pencere bulunmaktadır. Kuzeydoğuda bulunan kapı ise çok daha küçüktür. Doğusuna basık kemerli, iki pencere yerleĢtirilmiĢtir. Cephe tamamen kesme taĢtan yapılmıĢtır (Fotoğraf 329).

Harim dikdörtgen plan Ģemasına sahiptir. Harim, kıbleye paralel olarak uzanan iki sahınlıdır. Camii batıya doğru geniĢletilmiĢtir. Bu nedenle harimi iki sahına ayıran taĢıyıcılar farklıdır. Doğu tarafta dikdörtgen planlı serbest bir ayak ile doğu duvarda gömme ayak bulunmaktadır. Ortalarındaki taĢıyıcı ise sütundur. Sütunun üzeri yivli olup sütun baĢlığı siyah renklidir (Fotoğraf 330). Buradaki taĢıyıcıların üzerine sivri kemerler oturmuĢtur. Batı bölümünde bulunan siyah taĢtan yapılan, kare planlı, iki serbest ve bir gömme ayak tarafından üst örtü taĢınmaktadır (Fotoğraf 330).

Kuzeybatı köĢesinde kare bir çıkıntı vardır. Bu çıkıntı minarenin kaidesidir. Güney ve kuzey duvarda dörder, batı duvarda bir pencere bulunmaktadır. Toplamda dokuz pencere ile harim aydınlatılmaktadır. Harimin tavanı ahĢap kiriĢlidir. Doğu ve batı tarafta oturma sekisi yer almaktadır. Kuzeydeki iki kapının arasına ahĢap müezzin mahfili yerleĢtirilmiĢtir.

Harimin iki mihrabı bulunmaktadır (Fotoğraf 331). Güneybatıdaki mihraptan buranın daha önceleri yazlık namaz kılma yeri olduğu daha sonraları harim dahil edildiği tahmin edilmektedir. Her iki mihrapta yuvarlak kemerlidir. Basit bir niĢten ibaret olan mihrapların üst köĢelerinde birer konsolları mevcuttur.

Son yıllarda klasik tarzda, ahĢap bir minber yapılmıĢtır (Fotoğraf 331). Güneybatıda yer alan minberin kapısı basık kemerlidir. Merdiven korkuluğun içi boĢtur. Yan aynalık basit geometrik motifler ile bezelidir. Süpürgelik bölüm beĢ panoya ayrılmıĢtır. Panolar sadedir. Geçit bölümünde iki uzun, dikdörtgen pano yapılmıĢtır. KöĢk korkuluğunda basık kemerli ile dikdörtgen Ģekilli iki pano bulunmaktadır. KöĢk bölümünde dört ayak bulunmaktadır. Ayaklar birbirine basık kemerler ile bağlıdır. Üzeri düz ahĢap tavandır.

Tarihlendirme: Kör Ġmam Camii‟nin inĢa kitabesi yoktur. Banisi, mimarı ve yapım yılı bilinmemektedir. Camiye ait herhangi bir belge ve bilgi de bulunmamaktadır. Günümüzdeki plan ve mimarisine bakıldığında caminin tüm özgünlüğünü kaybettiği anlaĢılmaktadır (Dündar, 1999: 266).

Ġkinci minare kapısının üzerinde bir kitabe yer almaktadır. Kitabede “Yaşar Aktürk ve Mustafa Dikicisoy hikmetiyle yapıldı. 1979” yazılıdır.

Cami 2016-17 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü‟nce restore edilmiĢtir. Avlunun kuzeyindeki hücrelerin üzerinde bulunan muhdes imam evi yıkılmıĢtır. Batı kanadındaki avlu yenilenmiĢtir. Doğu kanadına abdest muslukları yapılmıĢtır. Avlu zemini düzgün kesme taĢ ile döĢenmiĢtir. Cami ve hücrelerin üstü ahĢap kiriĢli tavan olarak değiĢtirilmiĢtir. Yeni kapı kanatları takılmıĢtır. Minareler, cami ile hücrelerin duvarları temizlenmiĢ ve yıkılan yerleri onarılmıĢtır. Lavaboların içi yenilenmiĢtir.