İnsanların Medikal Turizme Katılma Nedenleri

Yıllardır insanlar tedavi için yurt dışına seyahat etmişlerdir (Smith vd., 2011: 277). Dünya nüfusunun artması, çeşitli ülkelerde sağlık maliyetlerinin artması, yaşam kalitesinin yükselmesi, tedavilerin daha kaliteli ve ekonomik olduğu ülkelerin ortaya çıkması medikal turizm sektörünün oluşmasına neden olmuştur. Ayrıca dünyadaki yaşlı nüfusunun artması da bu sektörü tetikleyen önemli bir faktördür. Medikal turizmin artmasına neden olan unsurlar şu şekilde açıklanabilir.

2.2.3.1. Maliyet Unsuru ve Ekonomik Faktörler

Maliyet açısından medikal turizm, birkaç noktadan ele alınabilir. Bunlardan birincisi medikal turizmin gelişmiş ülkelerdeki sağlık bakım ücretlerinin yükselmesinden dolayı ilerlemesidir (Jadhav, 2014: 110). Ülkelerin sağlık hizmetlerindeki artan maliyet (Ajmerı, 2012: 11) ve ülkelerdeki tedavilerin yüksek fiyatı medikal turizmin en önemli itici gücüdür (Chuang vd., 2014: 50).

Maliyet açısından ikinci unsur, tedavi alınan ülkelerde tedavi kalitesinin artmasının yanında uygun tıbbi hizmet fiyatlarının olmasıdır (Voigt vd., 2010: 69; Milstein ve Smith, 2006: 1639; Aydın vd., 2011: 3). Şu anda, medikal turizm nispeten düşük maliyet için acil olmayan tıbbi prosedürler sunan bir niş pazardır. Bu prosedürler seçmeli kosmetik ameliyatlardan acil olmayan eklem replasmanı ve kalp ameliyatları, ek olarak tüpte döllenme gibi doğurganlık bakımı gibi karmaşık ameliyatlara doğru değişmektedir. Ayrıca birçok yurtdışındaki hastane, medikal turistlere sunulan prosedürlerin sayısını artırmaktadır. Örneğin, Hindistan’daki Apollo Grup Hastaneleri, şu anda LASIK düzeltici göz ameliyatları ve kök kanalları içeren diş işlemlerini ve bunun yanında meni kanalı ameliyatı (vasectomy) gibi cinsel sağlık işlemleri hizmetlerini sunmaktadır (Burkett, 2007: 227). Sunulan bu hizmetler gelinen ülkelere göre çok önemli fiyat avantajı sağlamaktadır. Turner’e göre bu durum özellikle ‘diş turizmi’nin gelişmesindeki önemli bir sosyo-ekonomik faktördür (Turner, 2008: 553). Ayrıca, koroner arter bypass ekleme işleminin fiyatı, gelişmiş ülkelerde 33-63 bin dolar arasındayken medikal turizm hizmeti sunan ülkelerde bu fiyat 5 bin dolara kadar düşmektedir (Jacobs vd., 2013: 8). Diğer bir örnek ise; ABD’li

vatandaşların Tayland’da tedavi aramaları Amerika’dan %75’ten daha fazla kazanç sağlamaktadır (Wongkit ve McKercher, 2013: 5).

Maliyet unsuru olarak diğer bir faktör, uluslararası hava taşımacılığının uygun fiyatlı olmasıdır (Pan ve Chen, 2014: 108). Bunun yanında avatajlı kur değişimleri de diğer bir maliyet unsurudur. Ayrıca medikal turizm, gelişen ülkeler ve turizm promosyonları için yabancı döviz kazandırabilen mükemmel bir iş fırsatıdır (Yu ve Ko, 2012: 80).

2.2.3.2. Bekleme Süresi

Medikal turizmde sanayileşmiş ülkelerdeki hastaların, tedavileri için artan bekleme süreleri nedeniyle medikal turizme katılması diğer bir unsurdur (Jacobs vd., 2013: 8; Ajmeri, 2012: 11; Connell, 2006: 1094). Ayrıca bu kişiler, sürekli ilerleyen ve dejeneratif durumdan dolayı devam eden ağrıları önlemek için tedavilerini başka ülkede almak isteyebilirler (Wongkit ve McKercher, 2013: 5). Britanya ve Kanada gibi birkaç gelişmiş ülke sağlık sistemini kamulaştırmış olmasına rağmen, kesin işlem için bekleme süreleri 18 aydan daha uzun olabilmektedir. Bu yüzden, alternatif tıbbi tedavi arayan hastalar, kendi ülkelerinde teknoloji, ekipman ve tesisler yokmuş gibi deniz aşırı ülkelere seyahat edebilmektedirler (Altın vd., 2011). Örneğin İngiltere ve Yeni Zelenda gibi batılı ülkeler uzun bekleme listeleri nedeniyle, kalp cerrahisi, diz protezleri ve kalça çıkması gibi işlemler için Hindistan, Tayland ve Filipinler gibi gelişmekte olan ülkelere seyahat etmektedirler (AMA-OMSS, 2007: 1).

2.2.3.3. Sağlık Sigortası Unsuru ve Tedavilerin Kendi Ülkelerinde Mümkün Olmaması

Gelişmiş ülkelerdeki kamu veya özel sigorta kapsamının sınırlı olması, yani, sağlık sigortalarının birçok sağlık hizmetini içermemesi (Ajmeri, 2012: 11; Chuang vd., 2014: 49; Wongkit ve McKercher, 2013: 5) ya da sigortanın olmaması (Jadhav, 2014: 110), medikal turizmdeki diğer bir unsurdur. Özellikle Amerika’da bu durum çok yaygındır. Sağlık için uluslararası seyahatlere katılanlar, ya kendi ülkelerinde kullanılamayan ya da sağlık sigortası kapsamında olmayan birçok kozmetik ve diş cerrahisi gibi tedavilerde genellikle ilgilenirlerdi (AMA-OMSS, 2007: 1). Bunun

yanında, örneğin, Knight İngiltere’den 20 bin insan sigorta poliçelerinin diş tedavilerini kapsamadığı için yurt dışına diş tedavileri için gittiklerini belirtmiştir (Wongkit ve McKercher, 2013: 5).

Bazı ülkelerde, bazı sağlık hizmetleri için tedaviler mümkün olmayabilir (Smith vd., 2011: 5) veya yasal düzenlemeler nedeniyle bazı tedaviler uygulanmayabilir (Chuang vd., 2014: 49). Örneğin, kendi ülkesindeki kürtaj prosedürlerinden dolayı kürtaj yaptıramayan bir kadının uluslararası seyahate katılması gibi ya da tüp bebek tedavisi için kendi ülkesindeki prosedürlerden kurtulmak isteyen kişiler yurt dışına gidebilirler. Bunun yanında kök hücre ilaç durumunda olduğu için ülkeler kök hücre tedavisine izin vermeyebilirler (Hall, 2011: 7).

Artan bir şekilde, yurtdışı sağlayıcıları, kendi ülkelerinde mümkün olmayan bu işlemleri sunmaktadır (Wongkit ve McKercher, 2013: 5). Moghimehfar ve Nasr- Esfahani (2011: 1432) tarafından doğurganlığı olmayan İranlı çiftler üzerinde yapılan bir çalışmada; denizaşırı ülkelerde tüp bebek tedavisini arayan İranlıların önündeki kritik faktörler olarak yasal ve ahlaki kısıtlamalar ve dini düşüncelerle birlikte nasıl tedavi aldıkları, nasıl fiyat ödedikleri gösterilmektedir. Ayrıca diğer bir örnek de Hollanda ve İsviçreye ötenazi aramak için giden hastalardır (Connell, 2006: 1097).

Bu konuda medikal turizm için bir diğer unsur, medikal turistin yaşadığı ülkede nakil için bir organın bulunmamasıdır. Bu alan özellikle tartışmalıdır, çünkü organ ticareti kaygıları vardır ve tıbbi düzenleme konularıyla bağlantılıdır (Hall, 2011: 7).

2.2.3.4. Teknoloji Unsuru ve Kullanılabilir Tedavi Çeşitleri Bilgisine Erişim

Medikal turist çekmek isteyen çeşitli ülkelerde hem teknoloji hem de bakım standartlarındaki iyileşme diğer önemli bir unsurdur (Yu ve Ko, 2012: 81; Pan ve Chen, 2014: 108; Lunt vd., 2010b: 3). Medikal turistler için dünya çapında kullanılabilir çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Hastane sistemlerine internet erişiminin kolaylığı, tıbbi turları düzenlenmesi konusunda uzmanlaşmış seyahat acentaları, geçmiş hastaların bilgilerine erişimi, şimdiye kadar bilmediği yerlerde tedavi arayışı ile ilişkili olarak bilgiye ulaşım artırmıştır (Altın vd., 2011). Bu şekilde

insanlar; dünyada ‘kim ne yapar’ı öğrenir ve kendi seçimlerini yapmakta daha bilinçli davranmaya başlamışlardır. Ayrıca uygun ve doğru bilgiye erişim, insanların medikal turizme katılma isteğini artırmaktadır (Guiry vd., 2013: 434). İnternet kullanımındaki artış ve internette uygun medikal ve sağlık bilgilerin okunabilirliği yurt dışında tedavi için insanları etkilemektedir (Yu ve Ko, 2012: 81). Bu sebepten dolayı da medikal turistlerde artan bir tüketicilik isteği oluşturmaktadır.

2.2.3.5. Mahremiyet ve Gizliliği Korumak

Medikal ve cerrahi işlerin kendi ülkelerinde yapılmasında, hastaların gizlilik endişeleri vardır. Alkol yada eroin rehabilitasyonu, histerektomi, kozmetik işlemlerle gençliğin artırılması, plastik cerrahi ve cinsiyet değişimi gibi hizmetlerin gizliliği ve mahremiyetinin sağlanmasında hiçbir rapor gereksinimi olmadan seyahat etmekte ve diğer ülkelerde işlemler gerçekleştirilmektedir (Jadhav, 2014: 111; Jacobs vd., 2013: 9; Wongkit ve McKercher, 2013: 5; Cormany ve Baloglu, 2011: 710).

2.2.3.6. Nüfusun Yaşlanması ve Kişilerin Anavatanında Tedavi Olma İsteği

Medikal turizmin unsurlarından bir diğeri gelişmiş ülkelerdeki jenerasyonun hızlıca yaşlanmasıdır (Pan ve Chen, 2014: 108; Han vd., 2015: 257). Günümüzde dünya nüfusunun yaş ortalamasının giderek yükselmesi, endüstrileşmeye bağlı olarak çalışma sürelerinin kısalması ve alternatif sağlık yöntemlerinin daha fazla kabul görmesi medikal turizmine olan talebi arttırmaktadır (Özer ve Sonğur, 2012: 71). Ayrıca diasporanın kendi ülkelerinde tedaviyi tercih etmeleri diğer bir faktördür (Smith vd., 2011: 277).

2.2.3.7. Sağlık Hizmetleri İçin Aracıların Kullanılması ve Ülkelerin Birbirleriyle Bağlantısı

Yurt dışına medikal seyahat, yurt dışında tedaviyi düşünen hastalar için oldukça korkutucudur. Hastalar genellikle süreç boyunca gezinmelerine yardım etmeleri için sigorta şirketinden veya bazı kişilerden yardım alırlar (Altın vd., 2011). Ayrıca, uluslararası hasta ve hastane ağı arasında komisyoncuların çıkması da medikal turizmi etkileyen diğer bir unsurdur (Pan ve Chen, 2014: 257). Bunun yanında sigorta şirketleri ve daha düşük tedavi masrafları için hastaneler arasındaki işbirliği ve çok

sayıda ulus arasında geliştirilmiş fiziksel bağlantı medikal turizmi etkilemektedir (Yu ve Ko, 2012: 81).

2.2.3.8. Ülkelerin Medikal Turizme Önem Vermesi

Batılı ülkelerden Asya ülkelerine seyahat eden hastalar için kullanılan geleneksel medikal turizm, popüler olmaya devam etmesine rağmen, Asyalı hastaların da hem diğer Asya ülkelerine hemde diğer ülkelere seyahatlerini de kapsayan kıtalararası medikal turizm, “yeni medikal turizm”in merkezi olmuştur. Gelişmekte olan ülkelerdeki medikal endüstri, genellikle yabancı hastalar için en gelişmiş medikal tesisler ve hizmetlerde yatırım yapmaktadırlar (Pan ve Chen, 2014: 108). Buradaki en önemli faktör medikal turistlerin özenli hizmetle lüks konaklamalı ameliyat isteği için seyahat etmeleridir (Jacobs vd., 2013: 9).

Gelişmekte olan ülkelerde medikal turizmin büyümesi, sıklıkla hastanelerin fiziksel aktivitelerinde ve sunulan sağlık hizmetlerinin doğallığındaki değişimlerin sonuçlarıdır. Cohen’e göre, Tayland’daki önde hastaneler, uluslararası bir ün elde etmişlerdir ve yabancı hasta sayılarında sürekli bir büyüme vardır. Hastaneleri ünlü yapan faktörler; yüksek sınıflı otel görünümü, tedavi tesislerinden kapalı kamu alanının ayrılması, rahat bir atmosfer yaratılması, müşteri isteklerine personelin daha duyarlı olması, hasta ve doktor arasında yapıcı ilişkilerin kurulması ve modern medikal ekipman ve tekniklerle hizmetin sunulmasıdır (Cohen, 2008b: 28).

Ayrıca bu konuda önemli bir nokta; yurt dışı medikal turizm merkezleri, yüksek kaliteli tesisler ve beklentisel hizmetler için şöhretlerini artırmaktadırlar. Ramirez de Arellano “Bangkok’taki özel sağlık sektörü, İngiltere’den daha fazla gamma knife, bilgisayarlı tomografi ve mamografi kapasitesine sahip” olduğuna işaret etmektedir. Birçok özel hastane, VIP bekleme alanları, delüks hastane süitleri, havaalanından ve havaalanına ücretsiz taşıma, hastanın refakatçileri için düşük fiyatlı yiyecek planları hastane ile bağlı otellerde iskontolar sunmaktadır (Wongkit ve McKercher, 2013: 5).

Bir ülkenin medikal turizm destinasyonu olarak kazanç elde etmesinde veya çok fazla hasta vatandaşının medikal turist olarak ülkenin sağlık hizmetlerinden

faydalanmayı tercih etmesinde etkin rol oynayan faktörlerden bir tanesi; ülkenin medikal turizmde ne kadar yol aldığı ve medikal turizm geçmişidir. Buna örnek olarak Macaristan’ın dişçilikteki uzun tarihi geçmişi ve ününe bağlı olarak diş kliniklerinin hasta kabul etmek için akreditasyon alma zorunluğu olmaması gösterilebilir. Medikal turizm geçmişine bağlı olarak bir ülke kendini geliştirebilir, daha kaliteli bir hizmet sunarken de uluslararası pazarda yer edinebilir (Yirik vd., 2014: 26).

2.2.3.9. Küreselleşme ve Gelişen Ekonomi

Sağlık hizmetleri küresel pazarda bir reklamdır. Kalça ve diz protezleri, oftalmolojik işlemler, kozmetik cerrahi, kardiyak bakım, organ nakli ve kök hücre enjeksiyonları, tüm küresel sağlık hizmetleri pazarında satın alınabilir (Turner, 2010: 443). Teknolojideki ilerlemeler ve bilgi paylaşımı, değişimin doğasını ve ülkeler arasındaki haberleşme ve doğal uzmanlaşmayı da değiştirmiştir. Medikal turizm hem sağlık hizmetleri hemde turizmin küreselleşmesinin sonuçlarından birisidir (Bookman ve Bookan, 2007: 5). Bu durum gelişen ekonomi ve dünya çapında medikal teknolojinin eşit olmasını içerir (Yu vd., 2011: 858).

2.2.3.10. Tıbbi Tedavi Aramaları ve Dış Kaynak Olarak Kullanılması

Medikal turizm, uluslararası anlamda sağlık hizmetlerinin tüketilmesi ile odak noktasına gelmiştir ve genellikle tedavisel bir durumdur (Hall, 2011: 7). Medikal turistler; organ nakli, kök hücre tedavileri, üreme hizmetleri, kozmetik ameliyatı ve diş bakımı gibi acil olmayan medikal tedaviler için uluslararası seyahat eden hastalardır (Chuang vd., 2014: 49). Medikal turistler, medikal hizmetlerle birlikte bir tatili egzotik yerlerde yapabilirler (Connell, 2006: 1094).

Sağlık hizmetleri çoğu ülkede hala yerel bir endüstridir. Yerel ve ulusal hükümetler, birçok ülkede ve benzer durumlarda asıl ödeyicisi gibi ve sağlık hizmetleri merkezlerinin elemanlarını ve sağlık servislerinin ana sağlayıcısı gibi varlıklarını sürdürmektedirler (Bustamante, 2014: 47). Bu açıdan medikal turizm yerli sağlık hizmetlerinde dış kaynak aracı olarak kabul edilir (Hallem ve Barth, 2011: 122). En sık görülen dış kaynaklı medikal işlemler, kalp ameliyatları, diz ve kalça protezleri, seçmeli ve kozmetik ameliyatlar ve diğerleridir (Bies ve Zacharia, 2007: 1145).

Medikal turizm şirketleri ‘güneş ve cerrahi’ paketleri pazarlarlar ve Kosta Rika, Hindistan, Meksika, Singapur, Tayland ve diğer hedef ülkelerin uluslararası hastanelerinde hizmetleri düzenlerler. İngiltere’de olduğu gibi otomobil üretimi ve tekstil üretimi Birleşik Devletlerin dışına taşındığı gibi, Amerikan hastalar da pazarda rekabet avantajını iyi kullanabilmek için düşük işgücü maliyetleri kullanan tesislere yönlendirilmektedir. Medikal turizm savunucuları, sağlık hizmetlerinde tüketici tercihini ve hastaneler arasında koruyucu rekabeti teşvik edecek ve dünyada sağlık tesislerinde yüksek kaliteli bakım satın almak için müşteriler sağlayacak küresel bir pazarı savunuyorlar. Şüpheciler, uluslararası hastanelerde hizmet alırken hizmet kalitesi ve hasta güvenliği, hastaları bilgilendirme, hastalar zarar gördüğünde yasal tazminatları hakkında endişeleniyorlar ve hedef ülkelerdeki kamu sağlık sistemlerine zarar verdiklerini düşünüyorlar. Sağlık hizmetlerinde küresel pazarın ortaya çıkması sağlık sigortası, hasta hekim ilişkileri, kamu tarafından finanse edilen sağlık ve tıbbi tüketim yayılması için derin sonuçlar doğuracaktır (Turner, 2010: 443)