İngiloy ailesi, eskiden geniş aile tipinde ve 20-25 kişiden müteşekkil olmuştur. Bu ailelerde aile fertleri hep bir arada tek bir evde yaşamışlardır. Eğer ev küçükse evin erkekleri bir odada, hanımları ise ayrı odada yaşamışlardır. Bu tarzda olan büyük ailelerde toprak ve diğer emlak umumi mülkiyet kabul edilirdi. Aileyi, “aksakal” da denilen ailenin büyüyü yönetirdi. Onun sözünden çıkmak olmazdı. Aile büyüğüne
“baba” veya “ata” diye hitap olunurdu. Aile fertlerinden aile büyüğünün sözünü
dinlemeyen aileden dışlanırdı. Ailede evin iç işlerinden hanım sorumlu idi. Evdeki hanımların lideri ise, “qoca ana” olarak da adlandırılan büyük anne idi. Büyük ana hanımlar arasında iş taksimi yapar ve pişirilecek yemeklerin çeşitlerini belirlerdi. Büyük ailelerde eşler birbirilerine kendi isimleri ile hitap etmezdi. Baba beşik sallamaz, çocukları kucağına almazdı. İngiloy ailelerinde büyük gelini “zala”, büyük amcayı
“biza”, büyük amcanın eşini “lala”, diğer yengeleri ise isimlerinin yanına “pata”
koyarak çağırırdılar. Büyük aileden ayrılan küçük aileler her ne kadar iktisadî yönden bağımsız olsalar da diğer işlerde neslin aksakalı sayılan büyük atanı dinlemek zorundaydılar.463
Şabanov`a göre ise, eskiden İngiloy ailelerinde anneye “nana” denilirdi. Evin en yaşlı hanımına ise “deda” denilirdi. Dedanın sözü evde yaşayan herkes için kanun sayılırdı. Evin en yaşlısı erkek olarsa, o zaman ona da deda denilirdi. Eğer evde iki tane gerek yaşlı gerekse sözü geçen hanım var ise, o zaman en yaşlısına “büyük deda”, küçüğüne de “küçük deda” denirdi. Kısaca eski İngiloy ailelerinde kadının ayrıca bir bağımsızlığı mevcut idi. Günümüz çoğu İngiloy ailelerinde bu örf devam etmektedir. Evin en yaşlı bireyinin sözü evde kanun gibi görülmektedir.464
Günümüzdeki İngiloylar`ın aile kültürüne gelince gerek Müslüman gerekse Hıristiyan İngiloylar`da aile mefhumu çok değerlidir. İngiloylar, aile bağlarının korunup
463 Ş. Aliyev, İngiloylar, Tarihî-Etnografik Tahkikat, s. 115. 464 Şabanov, Kişisel görüşme, Aliabad Zaqatala, Tarih:19.04 2019.
gözetilmesine çok dikkat ederler. Aile içerisinde anne ve babanın sözü her zaman değerlidir ve önceliklidir. Evlatlar tüm şartlarda aile büyüklerine hürmet gösterirler.465
Konu ile ilgili İngiloylar arasında güzel bir atasözü vardır: “Did mudam dovcer, xeyir
ipovni” (Büyüklere her zaman kulak ver, hayır bulursun.)466 Eğer evlat anne ve
babasından uzakta yaşıyorsa hergün mutlakan bir defa anne babasını arıyarak, onların hal ve hatrını sormağı kendine bir borç bilir. Tüm İngiloy ailelerinde anne ve baba evlad için manevî bir dayanak kabul edilmektedir. Hatta çocuklar anne ve babaların kendilerinin eğitimi ve diğer ihitiyacları için yaptıkları yardımları karşısında kendilerini mahcup hissederler. Ebeveyinler de evladları için yaptıkları tüm iyilikleri Tanrı`nın kendileri için verdiği bir görev olarak görürler. 467
Günümüzdeki İngiloylar`da bölgenin diğer halklarında olduğu gibi evlatlardan birinin anne ve babanın yanında kalarak, onlara hizmet etme geleneği mevcuttur. Geleneğe göre, eğer ailede tek erkek çocuk varsa, bu çocuk evlendikten sonra anne ve babası ile yaşar ve onlara bakar. Eğer ailede erkek çocukların sayısı çoksa, o zaman en küçük erkek çocuk anne ve babası ile beraber yaşar ve onlara bakar. Fakat bazen anne ve babaya hangi erkek çocuk bakmak isterse, o çocuk evlendikten sonra anne ve babası ile beraber yaşar. Anne ve baba vefat ettikten sonra anne ve babanın evi ve mülkü onların yanında bulunarak onlara bakan çocuğun olur.
İngiloy ailelerinde eski dönemlerde olduğu gibi günümüzde de evlendikten sonra anne ve baba çocuklarına kendi topraklarından, hayvanlarından, bahçelerinden yerli tabirler hisse ayırır. Hatta evli kız çocuklarına da bu taksimden pay düşer. Erkek çocuklar evlendikten sonra anne ve baba evlenen evladı için verdiği toprak sahasında onun için ev yapar ve evlenmiş çifti o eve yerleştirir. Sonra anne ve baba evde bulunan her şeyden birer tane ayırarak yeni eve taşınmış evladına verir. Azerbaycan`ın bu bölgesinde yaşayan halkın esas geçim kaynaklarından olan fındık bahçesinden de yeni
465 Şabanov, Kişisel görüşme, Aliabad Zaqatala, Tarih:19.04 2019.
466İrade Melikova, Azerbaycan`da Yaşayan Halkların Atasözleri ve Deyimleri, Ecoprint Neşriyatı, Bakü,
2016, s. 78.
evlenmiş çocuklar arasında taksim yapılır. Yeni eve taşınmış genç çifte anne ve baba ile beraber yakın akrabalar da maddî durumlarına göre yardımda bulunurlar.468
Şabanov`a göre, İngiloy ailelerinde aile fertlerine toprak taksim etmek eskiden kalma bir gelenektir. İngiloy ailesinde evin büyüyü kız-erkek ayırt etmeden her çocuğa toprak taksim ediyor. Ailenin çocukları evlendiğinde erkek evlada verildiği gibi kız evlada da toprak taksim edilerek veriliyor.
İngiloylar`ın ev-mesken kültüründe toprak taksimi ile ilgili özel kavramlar mevcuttur. Şöyle ki; baba tarafından evin erkek evladına taksim edilmiş toprağa
“mamuli” denilmektedir. Evin kız evladı evlendiğinde, ona ayrılmış toprağa ise “deduli” denilmektedir. Eskiden “deduli” toprağının en ölçüsü standart olarak 1
kendir469 ölçüsünde, uzunluğu ise umuma ait arsanın uzunluğu kadar olmuştur. Yine araştırmacının belirttiğine göre, İngiloylar`ın aile kültüründe mevcut olan geleneğe göre, evin erkek evladı evlendikten ve onun 2 evladı olduktan sonra neslin aksakalı çağırılıyor ve evin emlakı bölünüyor. Neslin aksakalı çoğu zaman kız istemek için ailenin adından elçiliğe giden şahıs oluyor. Neslin aksakalı, büyüğü evin emlakını bölüyor, fakat taksimde son sözü deda diyor.470
Günümüzdeki Müslüman İngiloylar yeni doğmuş çocuklarına daha çok Ahmet, Muhammed, İsmayıl, Mahmud, Fatime, Aişe, Züleyha gibi isimler verirler. Hıristiyan İngiloylar ise çocuklarına Georgi, Laşa, Merobi gibi Gürcü kökenli isimler verirler.471