I. BÖLÜM
4.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum
İkinci alt problemde BM Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin çocuklara tanıdığı katılım hakkının 4, 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki hazırlık ve değerlendirme sorularında yer verilme düzeyi incelenmiştir.
4.2.1. Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Hazırlık Sorularında Çocukların katılım Hakkının Yer Alış Sıklığı
Sosyal bilgiler ders kitapları hazırlık sorularında yapılan içerik analizi sonuçları Tablo 4.8’de verilmiştir.
Tablo 4.8: Türkiye’deki İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Hazırlık Sorularında Çocukların Katılım Hakkına İlişkin Kategorilerin Frekans (f) ve Yüzde (%) Dağılımları
Kategoriler
Sınıf
4. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf Toplam f % f % f % f % f % 1.Çocuğun Aile Ortamına Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2.Çocuğun Okul Ortamına Katılımı 5 62.50 3 25 4 100 6 66.67 18 54.55
3.Çocuğun Genel (Ülke) Politikaya Katılımı -- -- -- -- -- -- 2 22.22 2 6.06
4.Çocuğun Çevrenin Korunmasına ve
Sürdürülebilir Kalkınmaya Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 5.Çocuğun Sağlık Ortamına Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
6.Çocuğun Medyaya Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
7.Çocuğun Yargıya Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8.Çocuğun Topluma Katılımı 3 37.50 9 75 -- -- 1 11.11 13 39.39
Toplam 8 100 12 100 4 100 9 100 33 100
Tablo 4.7’den anlaşılacağı gibi kategorilerin sınıflara göre dağılımından anlaşılacağı üzere, 4. sınıf hazırlık sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak en yüksek vurgunun yapıldığı kategoriler sırasıyla “çocuğun okul ortamına katılımı”
hazırlık sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=8’dir. 5. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan kategoriler sırasıyla
“çocuğun topluma katılımı” (%75, n=9) ve “çocuğun okul ortamına katılımı” (% 25, n= 3) kategorileridir. 5. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocukların
katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=12’dır. 6. sınıf hazırlık sorularında yer alan kategori yalnızca “çocuğun okul ortamına katılımı” (%100 n=4) kategorileridir. 6. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocuk haklarıyla ilişkili temaların toplam frekansı n=4’tür. 7. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan temalar sırasıyla “çocuğun okul ortamına katılımı” (%66.67, n=6), çocuğun genel
(ülke) politikaya katılım” (%22.22 n=2) ve “çocuğun topluma katılımı” (%11.11, n=1)
kategorileridir. 7. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocuk haklarıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=9’dür. Tablo 4.8.’den anlaşılacağı üzere, toplamda en çok vurgu alan kategoriler sırasıyla “çocuğun okul ortamına katılımı” (%54.55 n=18),
“çocuğun topluma katılımı” (%39.39, n=13), ve “çocuğun genel (ülke) politikaya katılımı” (%6.06, n=2) kategorileridir. Sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında
çocukların katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=33’tür.
Sosyal bilgiler ders kitapları hazırlık sorularında “çocuğun okul ortamına katılımı” altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili frekans dağılımı Tablo 4.9’da verilmiştir.
Tablo 4.9: Türkiye’deki İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Hazırlık Sorularında Çocuğun Aile Ortamına Katılımı Kategorisine İlişkin Alt Kategorilerin Frekans (f) ve Yüzde (%) Dağılımları
Alt Kategoriler
Sınıflar
4. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf Toplam f % f % f % f % f % 2a. Okul içinde alınan kararlara katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2b. Öğretmen kurullarına katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2c. Öğrenci kurullarına katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2d. Ders içi/dışı yöntem ve tekniklerin
kullanılmasına katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 2e. Ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya görev
alması 2 40 -- -- -- -- 4 66.67 6 33.33 2f. Okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya
görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)
1 20 1 33.33 -- -- -- -- 2 11.11
2g. Okul içinde ayrım görmemesi -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2h. Demokratik beceriler edinmesi 2 40 2 66.67 2 50 -- -- 6 33.33
2ı. Okul içinde sosyal ortamlara ve gruplara
katılım hakkı -- -- -- -- -- -- 2 33.33 2 11.11 2j. Eğitim süreci içinde çocuğun her çeşit doğru
bilgiye ulaşması -- -- -- -- 2 50 -- -- 2 11.11 Toplam
Tablo 4.9’dan anlaşılacağı gibi alt kategorilerin sınıflara göre dağılımından anlaşılacağı üzere 4. sınıf hazırlık sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak en yüksek vurgunun yapıldığı kategoriler sırasıyla “demokratik beceriler edinmesi” ve
“ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya görev alması” (%40, n= 2) ve “okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%20, n=1) alt kategorilerdir. 4. sınıf hazırlık sorularında çocukların katılım hakkıyla
ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=5’tır. 5. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan alt kategoriler sırasıyla “demokratik beceriler edinmesi” (%66.67 n=2)
ve “okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%33.33, n= 1) alt kategorileridir. 5. sınıf sosyal bilgiler kitabı
hazırlık sorularında çocukların katılımı hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=3’dır. 6. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan alt kategoriler sırasıyla
“demokratik beceriler edinmesi” ve “eğitim süreci içinde çocuğun her çeşit doğru bilgiye ulaşması” (% 50. n= 2) alt kategorilerdir. 6. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık
sorularında çocuk haklarıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=4’tür. 7. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan alt kategoriler sırasıyla “ders içi/dışı
etkinliklere katılımı veya görev alması” (%66.67, n=4), ve okul içinde sosyal ortamlara ve gruplara katılım hakkı”(% 33.33, n=2) alt kategorileridir. 7. sınıf sosyal
bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocuk haklarıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=6’dır. Tablo 4.9.’dan da anlaşılacağı üzere toplamda en çok vurgu alan alt kategoriler sırasıyla “demokratik beceriler edinmesi” ve “ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya
görev alması” (%33.33, n=6), “okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” okul içinde sosyal ortamlara ve gruplara katılım hakkı” ve “eğitim süreci içinde çocuğun her çeşit doğru bilgiye ulaşması” ( (%11.11, n=2) alt kategorileridir. Sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında
çocukların katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=18’tür.
Sosyal bilgiler ders kitaplarında geçen çocukların aile ortamına katılım hakkı ile ilgili ifadelere aşağıdaki cümleler örnek olarak verilebilir:
Başkalarının duygu ve düşüncelerine saygı duymalıyız. Denilince ne anlıyorsunuz? Örnek veriniz (SB4, s.13).
Çocuk olarak hangi haklara sahipsiniz? Bu hakları kullanmanız neden önemlidir? Açıklayınız (SB5, s.13).
Çevrenizde Milli Mücadele sırasında yaşananları büyüklerinizden yardım alarak araştırınız (SB4, s.42)?
Sosyal bilgiler ders kitapları hazırlık sorularında “çocuğun topluma katılımı” başlığı altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili frekans dağılımına Tablo 4.10.’de verilmiştir.
Tablo 4.10: Türkiye’deki İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Hazırlık Sorularında Çocuğun Topluma Katılımı Kategorisine İlişkin Alt Kategorilerin Frekans (f) ve Yüzde (%) Dağılımları Alt Kategoriler Sınıf 4. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf Toplam f % f % f % f % f % 8a. Toplum içinde alınan kararlara katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8b. Genel/yerel toplum hizmetlerin sunulmasına
katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 8c. Toplum içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya
görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi) -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 8d. Toplum içinde ayrım görmemesi -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8e. Dernek kurması ve çocuğun barış içinde
toplanması 3 100 9 100 -- -- 1 100 13 100 8f. Toplumsal konulara ilişkin doğru bilgiye
ulaşması -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- Toplam 3 100 9 100 -- -- 1 100 13 100
Tablo 4.9’dan anlaşılacağı gibi alt kategorilerin sınıflara göre dağılımından anlaşılacağı üzere, 4. sınıf hazırlık sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olan tek kategori “dernek kurması ve çocuğun barış içinde toplanması” (% 100, n= 3) alt kategorisidir. 4. sınıf hazırlık sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=3’tür. 5. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan alt kategori yalnızca “dernek kurması ve çocuğun barış içinde toplanması” (%
100, n= 9) alt kategorisidir. 5. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocukların
katılımı hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=9’dır. 6. sınıf ders kitapları hazırlık sorularında “çocuğun topluma katılımı” başlığı altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili hiçbir ifadeye yer verilmemiştir. 7. sınıf hazırlık sorularında tek vurgu “dernek kurması ve çocuğun barış içinde toplanması” (% 100, n= 1) alt kategorisidir. 7. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocuk haklarıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=1’dır. Tablo 4.10.’den anlaşılacağı üzere, toplamda en çok vurgu alan
alt kategori “demokratik beceriler edinmesi” (%100 n= 13)’dir. Sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=13’tür.
Sosyal bilgiler ders kitaplarında geçen çocukların topluma katılım hakkı ile ilgili ifadelere aşağıdaki cümleler örnek olarak verilebilir:
Bir grubun başarılı olmasında grup üyelerinin hak ve sorumluluklarını bilmelerinin etkileri nedir (SB5, s.13)?
Toplumsal sorunlara çözüm önerirken nelere dikkat edersiniz (SB6, s.13)?
Bir mahallede yaşayan bir kişi olsaydınız, okulun açılmasıyla ile ilgili görüşlerini nasıl ifade ederdiniz (SB6, s.16)?
“Çocuğun aile ortamına katılımı” “çocuğun çevrenin korunmasına ve sürdürülebilir kalkınmaya katılımı” , “çocuğun sağlık ortamına katılımı” çocuğun medyaya katılımı” ve “çocuğun yargıya katılımı” kategorileri altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili olarak 4. 5. 6. ve 7. sosyal bilgiler ders kitapları hazırlık sorularında hiçbir ifadeye rastlanmamıştır. Bu nedenle burada herhangi bir grafiksel gösterime yer verilmemiştir.
4.2.2. Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerlendirme Sorularında Çocukların katılım Hakkının Yer Alış Sıklığı
Sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında yapılan içerik analizi sonuçları Tablo 4.11.’de verilmiştir
Tablo 4.11: Türkiye’deki İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Değerlendirme Sorularında Çocukların Katılım Hakkına İlişkin Kategorilerin Frekans (f) ve Yüzde (%) Dağılımları
Kategoriler
Sınıflar
4. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf Toplam f % f % f % F % f % 1.Çocuğun Aile Ortamına Katılımı 1 6.67 -- -- -- -- -- -- 1 2.22
2.Çocuğun Okul Ortamına Katılımı 8 53.33 3 42.86 9 69.23 9 90 29 64.44
3.Çocuğun Genel (Ülke) Politikaya Katılım -- -- -- -- 3 23.08 -- -- 3 6.67
4.Çocuğun Çevrenin Korunmasına ve
Sürdürülebilir Kalkınmaya Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 5.Çocuğun Sağlık Ortamına Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
6.Çocuğun Medyaya Katılımı -- -- -- -- -- -- 1 10 1 2.22
7.Çocuğun Yargıya Katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8.Çocuğun Topluma Katılımı 6 40 4 57.14 1 7.69 -- -- 11 24.44
Toplam 15 100 7 100 13 100 10 100 45 100
Tablo 4.11’den anlaşılacağı gibi kategorilerin sınıflara göre dağılımından anlaşılacağı üzere 4. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak en yüksek vurgunun yapıldığı kategoriler sırasıyla “çocuğun okul ortamına
katılımı” (%53.33, n=8) “ Çocuğun Topluma Katılımı” (%.40 n=6) ve “çocuğun aile ortamına katılımı” (%6.66, n=1) kategorileridir. 4. sınıf değerlendirme sorularında
çocukların katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=15’tir. 5. sınıf değerlendirme sorularında en yüksek oranda yer alan kategoriler sırasıyla “çocuğun
topluma katılımı” (% 57.14, n=4), “çocuğun okul ortamına katılımı” (% 42.86, n= 3)
kategorileridir. 5. sınıf sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocukların katılımı hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=7’dır. 6. sınıf değerlendirme sorularında en yüksek oranda yer alan kategoriler sırasıyla “çocuğun okul ortamına katılımı”
(%69.23, n=9), “çocuğun genel (ülke) politikaya katılım” (% 23.08, n= 3) ve “ Çocuğun Topluma Katılımı” (%11.11, n=1) kategorileridir. 6. sınıf sosyal bilgiler kitabı
hazırlık sorularında çocuk haklarıyla ilişkili temaların toplam frekansı n=13’tür. 7. sınıf hazırlık sorularında en yüksek oranda yer alan temalar sırasıyla “çocuğun okul ortamına
katılımı” (%90, n=9), ve “çocuğun medyaya katılımı” (%10, n=1) temalarıdır. 7. sınıf
sosyal bilgiler kitabı hazırlık sorularında çocuk haklarıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=10’dür. Tablo 4.11.’den anlaşılacağı üzere, toplamda en çok vurgu alan kategoriler sırasıyla, “çocuğun okul ortamına katılımı” (%64.44 n=18), “çocuğun
topluma katılımı” (%24.44, n=11), “çocuğun genel (ülke) politikaya katılımı” (%6.67, n=3) ve “çocuğun medyaya katılımı” kategorileridir. Sosyal bilgiler kitabı hazırlık
sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili kategorilerin toplam frekansı n=33’tür.
Sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “çocuğun okul ortamına katılımı” başlığı altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili frekans dağılımı Tablo 4.12. ‘de verilmiştir.
Tablo 4.12: Türkiye’deki İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Değerlendirme Sorularında Çocuğun Okul Ortamına Katılımı Kategorisine İlişkin Alt Kategorilerin Frekans (f) ve Yüzde (%) Dağılımları
Alt Kategoriler
Sınıflar
4. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf Toplam f % f % f % f % f % 2a. Okul içinde alınan kararlara katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2b. Öğretmen kurullarına katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2c.. Öğrenci kurullarına katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2d.. Ders içi/dışı yöntem ve tekniklerin
kullanılmasına katılımı 1 12.50 -- -- -- -- -- -- 1 3.45 2e.. Ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya görev
alması 2 25 2 66.67 1 11.11 -- -- 5 17.24 2f. Okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya
görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)
3 37.50 -- -- -- -- 1 11.11 4 13.79
2g.. Okul içinde ayrım görmemesi -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
2h. Demokratik beceriler edinmesi 2 25 -- -- 7 77.78 8 88.89 17 58.62 2ı. Okul içinde sosyal ortamlara ve gruplara
katılım hakkı -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 2j. Eğitim süreci içinde çocuğun her çeşit doğru
bilgiye ulaşması -- -- 1 33.33 1 11.11 -- -- 2 6.90 Toplam
8 100 3 100 9 100 9 100 29 100
Tablo 4.12’den anlaşılacağı gibi alt kategorilerin sınıflara göre dağılımından anlaşılacağı üzere, 4. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak en yüksek vurgunun yapıldığı kategoriler sırasıyla, “okul içinde görüşlerini ifade
etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%37.50, n=3), “demokratik beceriler edinmesi” ve “ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya görev alması” (%25, n= 2) “) alt kategorileridir. 4. sınıf değerlendirme sorularında çocukların
katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=8’dır. 5. sınıf değerlendirme sorularında en yüksek oranda yer alan alt kategoriler sırasıyla “demokratik beceriler
edinmesi” (%66.67 n=2) ve “okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%33.33, n= 1) alt kategorileridir. 5. sınıf
sosyal bilgiler kitabı değerlendirme sorularında çocukların katılımı hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=3’dır. 6. sınıf değerlendirme sorularında en yüksek oranda yer alan alt kategoriler sırasıyla “demokratik beceriler edinmesi” (%77.78,
n=7), “ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya görev alması” ve “eğitim süreci içinde çocuğun her çeşit doğru bilgiye ulaşması” (%11.11, n=1) alt kategorileridir. 6. sınıf
sosyal bilgiler kitabı değerlendirme sorularında çocuk haklarıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=3’tür. 7. sınıf değerlendirme sorularında en yüksek oranda yer alan
alt kategoriler sırasıyla “demokratik beceriler edinmesi” (%88.89, n=8) ve “okul
içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%11.11, n=1) alt kategorilerdir. 7. sınıf sosyal bilgiler kitabı değerlendirme
sorularında çocuk haklarıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=9’dür. Tablo 4.12.’den anlaşılacağı üzere, toplamda en çok vurgu alan alt kategoriler sırasıyla
“demokratik beceriler edinmesi” (%58.62, n=17), “ders içi/dışı etkinliklere katılımı veya görev alması” (%17.24 n=5), “okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%13.79, n=4), “eğitim süreci içinde çocuğun her çeşit doğru bilgiye ulaşması” (%6.90, n=2) ve “ders içi/dışı yöntem ve tekniklerin kullanılmasına katılımı” (%3.45, n=1) alt kategorileridir. Sosyal bilgiler
kitabı değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=29’dır.
Sosyal bilgiler ders kitaplarında geçen çocukların okul ortamına katılım hakkı ile ilgili ifadelere aşağıdaki cümleler örnek olarak verilebilir:
Başkalarının duygu ve düşüncelerine saygı göstermeliyiz. İfadesini destekleyen bir durum, olay vb yazınız… (SB4, s.30).
Çocuk olarak haklarınız nelerdir? Örneklerle açıklayınız (SB5, s.31).
Okulunuzda bir “Çocuk Hakları Kulübü Olmasını ister misin? Neden (SB5, s.31).
Sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “çocuğun topluma katılımı” altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili frekans dağılımı Tablo 4.13. verilmiştir.
Tablo 4.13: Türkiye’deki İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Değerlendirme Sorularında Çocuğun Topluma Katılımı Kategorisine İlişkin Alt Kategorilerin Frekans (f) ve Yüzde (%) Dağılımları
Alt Kategoriler
Sınıf
4. Sınıf 5. Sınıf 6. Sınıf 7. Sınıf Toplam f % f % f % f % f % 8a. Toplum içinde alınan kararlara katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8b. Genel/yerel toplum hizmetlerin sunulmasına katılımı -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8c. Toplum içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi
(sözlerine değer verilmesi) -- -- -- -- 1 100 -- -- 1 9.09 8d. Toplum içinde ayrım görmemesi -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
8e. Dernek kurması ve çocuğun barış içinde toplanması 6 100 4 100 -- -- -- -- 10 90.91
8f. Toplumsal konulara ilişkin doğru bilgiye ulaşması -- -- -- -- -- -- -- -- -- --
Toplam 6 100 4 100 1 100 -- -- 11 100
Tablo 4.13’ten anlaşılacağı gibi alt kategorilerin sınıflara göre dağılımından anlaşılacağı üzere, 4. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak tek vurgunun yapıldığı alt kategori “dernek kurması ve çocuğun barış içinde toplanması”
(%100, n=6) alt kategorisidir. 4. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılım
hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=6’dır. 5. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak tek vurgunun yapıldığı alt kategori
“dernek kurması ve çocuğun barış içinde toplanması” (%100, n=4), alt kategorisidir. 5.
sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=4’dır. 6. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak tek vurgunun yapıldığı alt kategori “toplum içinde görüşlerini ifade
etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%100, n=1) alt
kategorisidir. 5. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=1’dır. 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “çocuğun topluma katılımı” kategorisi altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili hiçbir ifadeye rastlanmamıştır. Tablo 4.13.’den anlaşılacağı üzere, toplamda en çok vurgu alan alt kategoriler sırasıyla “dernek kurması ve çocuğun barış
içinde toplanması” (%90.91, n=10) ve “okul içinde görüşlerini ifade etmesi ve/veya görüşlerinin dinlenilmesi (sözlerine değer verilmesi)” (%9.09, n=4) alt kategorileridir.
Sosyal bilgiler kitabı değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=29’dır.
Sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “çocuğun aile ortamına katılımı” ilgili olarak 4. sınıf hazırlık sorularında çocukların katılımıyla ilişkili olarak tek vurgunun yapıldığı alt kategori “aile içinde yönlendirilmesi” (% 100, n=1) alt kategorisidir. 4. sınıf değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=1’tır. 4. sınıf sosyal bilgiler kitabı değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=1’dır. 5. 6 ve 7. sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “çocuğun aile
ortamına katılımı” kategorisi altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili hiçbir ifadeye
rastlanmamıştır. Bu nedenle, burada herhangi bir grafiksel gösterime yer verilmemiştir.
Buna benzer şekilde, 4. 5. ve 6. sınıfta sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “ çocuğun medyaya katılımı” kategorisi altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili hiçbir ifadeye rastlanmamıştır. 7. sınıf değerlendirme sorularında tek vurgunun
yapıldığı alt kategori “medyanın olumsuz etkilerine karşı korunması” (%100, n=1) alt kategorisidir. Sosyal bilgiler kitabı değerlendirme sorularında çocukların katılım hakkıyla ilişkili alt kategorilerin toplam frekansı n=1 dır. 4. 5. 6 ve7. Sosyal bilgiler ders kitapları değerlendirme sorularında “çocuğun çevrenin korunmasına ve sürdürülebilir kalkınmaya katılımı”, “çocuğun yargıya katılımı” ve “çocuğun sağlık
ortamına katılımı” kategorisi altında yer alan alt kategoriler ile ilişkili hiçbir ifadeye
rastlanmamıştır. Bu nedenle, burada herhangi bir grafiksel gösterime yer verilmemiştir. Sosyal bilgiler ders kitaplarında geçen çocukların topluma katılım hakkı ile ilgili ifadelere aşağıdaki cümleler örnek olarak verilebilir:
Bunlardan hangilerinin hak, hangilerinin sorumluluk ifade ettiğini yanlarına yazınız. Mahallemizde oyun parkında arkadaşlarımla oynuyorum…(SB5, s.30).
Çocuk hakları devletin, toplumların ve kanunların gözetmesi gereken en önemli haklarındandır çünkü…(SB5, s.30).