İşletmeler Bakımından Aranılan Nitelikler

SHY-6A uyarınca belirlenen dört ayrı grup işletmenin SHGM tarafından yetkilendirilebilmesi için belirlenmiş olan bazı nitelikleri haiz olmaları gerekmektedir. Aranılan niteliklerin ise, genel olarak, hava araçlarına ilişkin ve mali kapsamdaki nitelikler olarak değerlendirilmesi mümkündür.

3.5.4.1. Hava Araçlarına İlişkin Nitelikler

Hava araçları bakımından aranılan nitelikler, işletme ruhsatının hangi kapsamda alınacağına etki etmektedir. Nitekim işletmelerin talep edilen kapsamda yetkilendirilebilmesi için, belirlenen koltuk kapasitesine bağlı olarak, sicilde adlarına kayıtlı yeterli sayıda hava aracı bulunması gerekmektedir. Sayının belirlenmesi bakımından ise, kural olarak hava araçlarının işletmenin mülkiyetinde bulunmasının ya da kira sözleşmesi sonucu edinilmiş olmasının bir önemi yoktur. Önemli olan filolarında bulunan hava aracı sayıdır.

Yük ve yolcu taşımacılığı yapacak işletmelerin, koltuk kapasitesi yüz ve daha fazla olan uçaklar ile operasyon yapılacak ise, en az beş adet uçağı sicilde adlarına kaydettirmeleri gerekmektedir. Eğer koltuk kapasitesi en az yirmi en fazla doksan dokuz olan uçaklar ile operasyon yapılacak ise, yalnızca iki uçağın kaydettirilmesi yeterlidir. Yalnızca tarifesiz seferler ile yolcu ve yük taşımacılığı yapacak işletmelerin, koltuk kapasitesi yüz ve daha fazla olan uçaklardan en az üç adetini sicilde adlarına kaydettirmeleri gerekmektedir. Yalnızca yük taşımacılığı yapan işletmeler bakımından,tamamı sadece kargo uçağı olmak üzere298_{, en az iki adet} uçağın sicilde adlarına kaydedilmiş olması gerekir. Hava taksi işletmeleri bakımından ise, en fazla on dokuz koltuk kapasiteli uçaklardan veya herhangi bir

297 _{SHY-6A m. 15/1/b/4 hükmünün de cevaz vermesiyle; birinci grup uyarınca düzenlenen işletme} ruhsatı kapsamında faaliyetlerini yürüten Türk Hava Yolları, kargo operasyonları için üçüncü grupta ayrı bir işletme ruhsatı almaksızın, Turkish Cargo markası altında ülkemizdeki en geniş kargo uçağı filosu ile faaliyetlerini yürütmektedir.

koltuk kapasitesine sahip helikopterlerden en az bir hava aracının sicilde adlarına kaydedilmiş olması gereklidir.

Bununla birlikte, tüm işletmeler bakımından ortak olarak; filolarında bulunacak hava araçlarının m. 19/1-ı bendinde belirlenen yaş kriterlerini sağlaması299_{, işletmeci adına tescil edilecek hava araçlarının en az MSHS Ek-16, 1.} Cilt, 3. veya 4. Bölüm ile öngörülen gürültü limitlerine uygun olması ve MSHS Ek- 8’e uygun olarak düzenlenmiş ve SHGM tarafından uygun görülecek bir tip sertifikasına sahip olması gerekmektedir. Son olarak ise, filosunda 50 ve üzeri hava aracı bulunan işletmelerin filosundaki her 50 uçak için 1 adet uçağı işletme mülkiyetinde bulundurması zorunludur. Bu durum kiralama yoluyla kurulacak hava yolu işletmeleri bakımından önem arz etmektedir300_.

3.5.4.2. Mali Kapsamdaki Nitelikler

3.5.4.2.1. Ödenmiş Sermaye Miktarı Bakımından

İşletmelerin ödenmiş sermaye miktarları, filolarında kayıtlı hava aracı sayısı üzerinden belirlenmektedir. Ancak filoda kayıtlı bulunan hava araçlarının, mülkiyetin iktisabı veya kira sözleşmesi kapsamında edinilmiş olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Bu kapsamda;

Filosunda koltuk kapasitesi yüz ve daha fazla olan uçaklar ile operasyon yapacak yolcu ve yük taşımacılığı işletmelerinin, asgari on beş milyon ABD Doları ödenmiş sermayeye sahip olması zorunludur. Bu sermaye en fazla on beş uçak için yeterli olup işletmenin filosunda adına kayıtlı bulunan on beş üzeri her bir uçak başına, en az bir milyon ABD Doları karşılığı tamamı nakit ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir.Koltuk kapasitesi en az yirmi en fazla doksan dokuz olan uçaklar ile operasyon yapacakların ise, asgari beş milyon ABD Doları ödenmiş sermayeye sahip olması zorunludur. Bu sermaye en fazla on uçak için yeterli olup işletmenin filosunda adına kayıtlı bulunan on üzeri her bir uçak başına en az beş

299 _{Söz konusu yaş kriterlerinin dry lease ve wet lease konusu hava araçları bakımından} uygulanmasına yönelik detaylı bilgi için bkz. 3.1.1.1.2. Yaşı

yüz bin ABD Doları karşılığı tamamı nakit ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir.

Yalnızca tarifesiz seferlerle yolcu ve yük taşımacılığı yapacak işletmelerin, on milyon ABD Doları ödenmiş sermayeye sahip olması zorunludur. Bu sermaye en fazla on uçak için yeterli olup işletmenin filosunda adına kayıtlı bulunan on üzeri her bir uçak başına, en az bir milyon ABD Doları karşılığı tamamı nakit ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir.

Yalnızca yük taşımacılığı yapacak işletmelerin; beş milyon ABD Doları ödenmiş sermayeye sahip olmaları zorunludur. Bu sermaye en fazla on uçak için yeterli olup işletmenin filosunda adına kayıtlı bulunan on üzeri her bir uçak başına, en az beş yüz bin ABD Doları karşılığı tamamı nakit ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir.

Hava taksi işletmelerinin, faaliyet gösteren her bir hava aracı başına en az iki yüz bin ABD Doları karşılığı tamamı nakit ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir. İki milyon ABD Doları karşılığı sermaye koşulunu sağlayan işletmelerde ise, ilave sermaye şartı aranmamaktadır. Bu bakımından diğer işletmelerden önemli ölçüde farklılaşma söz konusudur.

3.5.4.2.2. Mali Gücün Tespiti Bakımından

Yeni ruhsatlandırılacak işletmeler bakımından, mali gücün tespitine ilişkin olarak bazı şartların karşılanması gerekmektedir. Bu kapsamda işletmelerin; operasyonlara başlama tarihlerinden itibaren 24 aylık dönem içerisinde oluşacak mevcut ve muhtemel yükümlülükleri karşılayabilecek mali güce sahip olduklarını gösteren belgeleri SHGM’ye sunmaları gerekmektedir. İlaveten; en az üç aylık uçak kirası, yakıt, personel, bakım, sigorta, yer hizmetleri, havaalanları ve Eurocontrol gibi sabit ve operasyonel işletme giderlerini karşılayabilecek mali güce sahip olduklarını ve gerektiğinde sermaye artırımında bulunabileceklerine ilişkin belgeleri de SHGM’ye sunmaları gerekmektedir. Bunun dışında, işletme ruhsatı talebinde bulunan işletmenin veya büyük paydaşının Türkiye'de veya Türkiye'de muhabir bankası bulunan yurtdışındaki en az iki bankadan alınmış kredibilitesini

gösteren referans mektubunu SHGM’ye ön izin aşamasında sunması gerekmektedir.

Birinci ve ikinci gruptaki işletmelerin, asıl ruhsat aşamasından önce, beş yüz bin ABD Doları değerinde kesin ve süresiz limit içi banka teminat mektubunu SHGM’ye sunması ve işletme faaliyetleri süresince tam ve geçerli tutması gerekir. Teminat yükümlülüğünün yalnızca bu iki grup için düzenlenmesinin sebebi, hava yolu işletmelerinin yolcu taşıma taahhütlerini yerine getirememesi ilişkin olarak öngörülmüş olmasındadır. Bu sebeple, yalnızca yük taşımacılığı yapan işletmelere ve hava taksi işletmelerine ilişkin olarak bu şart aranmamaktadır.

Ne var ki, teminat yalnızca birinci ve ikinci grup işletmeler için söz konusu olsa da, m. 19/1-c bendi uyarınca tüm işletmeler bakımından sigorta yükümlülüğünün yerine getirilmesi gerekmektedir. Ancak maddede belirtilen yönetmelikler yürürlükten kaldırılmış olmakla, bu düzenlemeleri ilga eden yönetmelikler; Sivil Hava Araçları Üçüncü Şahıs Mali Sorumluluk Sigortası Hakkında Yönetmelik301 _{ve Türkiye’de Faaliyet Gösteren Hava Araçları İçin} Yolcu, Bagaj, Yük ve Posta Malî Sorumluluk Sigortası Hakkında Yönetmelik’tir302_. Dolayısıyla işletmelerin yürürlükte olan söz konusu yönetmelikler uyarınca öngörülen şartları yerine getirmeleri gerekmektedir303_.

3.6. HAVA ARACININ SÖZLEŞMEYE UYGUN VE ÖZENLE