İş ve Gelir 72 

Anketin yapıldığı tarihte, görüşülen sakinlerin % 28’i çalışmakta olduklarını belirtmişlerdir. Neslişah’ta çalışma oranları (% 24) Hatice Sultan’ın (% 34) aşağısındadır. Erkek sakinlerin % 70’i (30 kişiden 21’i) çalıştığını belirtmiştir. Her iki mahallede de görüşülen sakinlerin büyük bir bölümü herhangi bir sosyal güvence sistemine (SSK, Bağkur, Emekli Sandığı) bağlı olmadıklarını söylemişlerdir (% 59.6). Bu noktada iki mahalle arasında ciddi bir fark olduğu göze çarpmaktadır. Hatice Sultan’da sakinlerin yaklaşık yarısı (% 48) sosyal güvenlik sisteminin dışında yer alırken; Neslişah’ta bu oran % 69’lar seviyesindedir.

Ailenizde müzisyen kimse var mı?

Bölgenin dışarıdan Romanlarla ve eğlence evleriyle ilişkilendirilmiş olmasından ötürü sakinlere yaptıkları iş, yanında ailelerinde müzisyen olup olmadığı da sorulmuştur: “Ailenizde müzisyen kimse var mı? (enstrüman çalan, şarkı söyleyen, dans eden)” şeklindeki sorumuza görüşülen 99 sakinden 10’u (% 11) evet cevabı vermiştir. Soru cümlesinden de anlaşılacağı üzere burada sakinlerin profesyonel olarak müzikle uğraşıp uğraşmadıkları değil, müziğe duydukları ilgi ölçülmeye çalışılmıştır. Anketler sırasında aile fertlerin yaptıkları işler sorulmuş, çalıştığı bildirilen 147 kişiden yalnızca 2’sinin (%1.3) müzisyenlik yaptığı bildirilmiştir. 2006 Sulukule Hanehalkı anketinde de yaptığı işi “müzisyen” olarak bildirenlerin oranı % 3’tür. Bu sonuçlar aktivistler ve medya tarafından sürekli gündeme getirilen ve mahalledeki en önemli olgu gibi sunulan müzik icra etme konusunun aslında mahalledeki resmin yalnızca bir bölümünü yansıttığını göstermektedir30.

29 _{2000 nüfus sayım sonuçlarına göre bu oran aynı zamanda yenileme alanının içinde bulunduğu Neslişah} Mahallesi genelindeki okuma yazma bilmeme oranlarının (% 9.3) yaklaşık iki katı kadardır.

30 _{Buradan eğlence evlerinin mahalle ve mahalleli için ekonomik olarak bir önem taşımadığı sonucu} çıkarılmamalıdır. Eğlence evleri uzunca bir süre yarattığı doğrudan ve dolaylı işlerle mahalle içinde birçok aileye geçim kaynağı olmuştur (bkz. Bölüm VI).

Gelir

Anketin yapıldığı tarihlerde, görüşülen sakinlerin yaklaşık yarısının (% 46) ailecek elde ettikleri aylık gelirlerin 500 TL’den, dörtte birinin 300 YTL’den ve % 10’unun da 200 TL’den az olduğunu bildirmektedir. Bu rakamlara iki nedenden ötürü temkinli yaklaşmak gerekir: kişisel beyana dayalı oldukları ve gelirle ilgili sorulara toplum genelinde çeşitli kaygılardan ötürü dürüst cevap vermemek gibi bir eğilim olduğu için. Sakinlerin bir bölümü, yenileme sürecinde daha avantajlı bir konuma sahip olabilmek için gelir seviyelerini bilinçli bir şekilde daha aşağıda göstermiş olabilirler. Yine de, başka bir alternatifi olmadığından, anket sonuçları elimizde bu konudaki en önemli veri kaynağını oluşturmaktadır.

Şekil 5.5 Gelir Düzeyi

Açlık ve yoksulluk sınırlarına ilişkin temkinli açıklamaları ile dikkati çeken TÜİK rakamlarına göre bile, alanda yaşayanların yarısının yoksulluk sınırının altında, onda birinin ise açlık sınırın altında olduğu görülmektedir. Yoksulluk ve açlık sınırları için Kamu-Sen ya da Memur-Sen gibi başka kurumların verdikleri sınırları kabul ettiğimizde ise alanda yaşayanların neredeyse tamamının yoksulluk sınırının altında, % 70’inin de açlık sınırının altında kaldığını kabul etmek gerekir31. Görüşülen sakinlerin yalnızca % 7.5’i 1000 TL ya da üzeri miktarda gelir kazanmaktadır. Buna ek olarak 95 sakinden 21’i (% 22) dışarıdan

31 _{Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2007 yılı tahmini değerlerine göre dört kişilik bir aile için açlık sınırı 222} YTL, yoksulluk sınırı ise 570 YTL. Radikal gazetesinin haberine göre, Türkiye Kamu-Sen 2007 Temmuz ayı itibari ile 4 kişilik bir aile için açlık sınırının 862 YTL, asgari geçim sınırının 1.135 YTL olduğunu; Memur-Sen ise bu iki değerin sırasıyla 796 YTL ve 1.146 YTL olduğunu iddia etmekte. (http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=230836; 24 Ekim 2009 tarihinde erişildi) (primary source’a ulaşmaya çalış TUIK verilerinde).

2% 1% 6% 16% 10% 11% 22% 16% 9% 5% 2% 0_{<100 TL} 101-200 201-300 301-400 401-500 501-750 751-1000 1001-1500 1500-2000 >2000 TL

yardım aldıklarını ifade etmektedir. Yardım alan sakinlerin 8’i para, 11’i yiyecek, 3’ü giyecek ve 13’ü yakacak yardımı aldığını bildirmiştir (4 aile iki, 5 aile de üç farklı türde yardımı birden almaktadır).

Şekil 5.6 Aylık Gelir Seviyeleri

Hatice Sultan’daki gelir düzeyi, Neslişah’ın bir miktar üzerinde seyretmektedir. İki mahallede ortanca kategorik gelir değerlerinde, Hatice Sultan’ın, Neslişah’tan bir basamak yukarıda olduğu görülmektedir (gelir aralığı 100 TL olduğundan bu arada yaklaşık 100 TL’lik bir fark olduğu anlamına gelir). İki mahallede gelir düzeyi 300 TL’nin aşağısında olanlar arasında % 10 olan fark, 500 TL’nin aşağısında olanlarda % 24’e çıkmaktadır.

“Ailenizde işsiz olup iş aramakta olan kaç kişi var?” sorusuna görüşülen sakinlerin % 67’si “kimse yok” cevabını vermiştir32. Bu oranlar, mevcut ekonomik koşulların sakinlerin büyük bir bölümünce kanıksanmış olduğu ve sakinlerin genel olarak bunu değiştirme arayışı içinde bulunmadıklarını göstermektedir. Anket sonuçları bunun nedenlerine ilişkin açıklayıcı verileri içermemektedir.

Ailelerin ekonomik durumları ile ilgili bir diğer önemli veri de yeşil kart sahipliğidir. Görüşülen sakinlerin önemli bir bölümünün (yaklaşık dörtte biri - % 28) ailesinde yeşil kart sahibi en az bir fert bulunmaktadır. Özellikle Neslişah’ta yeşil kart sahipliğinin yüksekliği dikkat çeker boyuttadır: sakinlerin üçte birinin (% 38) ailesinde yeşil kart bulunmaktadır.

32 _{Görüşülen sakinlerin yaklaşık üçte birinin ailelerinde (%31) iş arayan en az bir kişi, onda birinde ise iş arayan} en az iki kişi bulunmaktadır.

10% 26% 46% 68% 12% 19% 31% 62% 8% 29% 57% 73% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% <= 200 <= 300 <= 500 <= 750  Neslişah Hatice Sultan TÜMÜ

Alanda yaşayanların ekonomik seviyeleri hakkında fikir verebilecek değişkenlerden biri de sahip oldukları birikimler. “Arabanız, başka bir yerde bir eviniz ya da arsanız var mı?” soruna cevap veren 92 sakinden 81’i (% 88’i) “yok” cevabını vermiştir. Kalan 11 sakinden 4’ünün arabası, 5’inin başka yerde bir evi, 1’inin arsası ve 1’inin de hem evi, hem de başka yerde bir arsası vardır. Görüşülen sakinlerin yaklaşık beşte birinin (% 19) evinde bilgisayar bulunmaktadır. Bilgisayar sahipliği de yine iki mahalle arasındaki ayrım hakkında fikir vermektedir. Hatice Sultan’da bu oran, Neslişah’ın yaklaşık üç katı daha fazladır (sırasıyla % 30 ve % 11).