Halkla Đlişkiler Aracı Olarak Bir Web Sitesi’nin Unsurları

Kurum ve kuruluşların Đnternet’i ve Web sitelerini halkla ilişkiler aracı olarak çeşitli biçimlerde kullandığından söz edildi. Kuruluşların hedef kitleleri ile iletişiminde Đnternet- ’in etkileşimli potansiyelini stratejik olarak kullanması gerekliliği, bir Đnternet aracı olan Web sitesi oluşturmak ve bu siteyi etkili olarak kullanmak için çeşitli biçimlerde düzenlenmesi gerekliliğini de beraberinde getirmektedir. Bu konuda çeşitli çalışmalar yapan araştırmacılar, Web sitelerini halkla ilişkiler aracı olarak kullanabilmek için ideal Web sitesinin unsurlarını belirlemeye çalışmışlardır.

87 Web’in kullanılırlığı ve çevrimiçi özelliği ile ilgili yapılan çalışmalar Web tasarımının kullanıcı odaklı olması gerektiğini ortaya çıkarmaktadır (Lueza, 2001; Hilligoss, 2000’den alıntı). Web sitelerinde yapılacak etkili bir tasarım ve duygusal çekicilik, hedef kitlelerin sadece Web sitesine olan tutumunda değil, bütün olarak kurum ve kuruluşa yönelik tutumunda önemli bir işlev görmektedir (Lueza, 2001; Hilligoss, 2000’den alıntı). Örneğin Web sitesinde logo/isim kullanımı kurum ve kuruluşun imajının yansıtılmasında önemli bir etken olarak düşünülmektedir. Web sitesi kullanılırlığı, hedef kitlelerin Web sitesini algılamasına ve bu nedenle kurumu algılamasına bağlıdır. (Lueza, 2001; Hilligoss, 2000’den alıntı).

Web kullanılırlığı, kullanıcının kurum ve kuruluşu bütünüyle algılaması ile ilgilidir. Bazı öğelerin özellikleri örneğin; metin, grafik ve linkler gibi Web sayfasının kullanılır- lığını etkilediği görülmüştür. Dağınık olmayan (sık olmayan) metin kullanımı, grafik sayısının az olması, metinsel linklerin grafiksel linklerin görünümünde kullanılması bir Web sitesinin kullanılırlığını artırmaktadır (Lueza, 2001; Hilligoss, 2000 ve Nielsen, 2000’den alıntı).

Etkili bir Web sitesinin unsurlarını belirlemeye çalışan araştırmacılar, çevrimiçi iletişim tasarımının yaratıcılık gerektirdiğini ve Web sitelerinin kurumsal imaj ile uyum içerisinde olmasının gerekliliği üzerinde durmaktadırlar (Pavlik ve Dozier, 1996). Bununla birlikte Web içeriğinin güncel tutulması, etkileşimli olması ve belirli bir düzen izlemesi gerekliliği de vurgulanmaktadır. Bu nedenle Web siteleri açık amacı olan ve içeriği vurgulayan, düzgün metinli, görsel grafikli, kolay dolaşılabilen ve etkileşimli özelliklere sahip olmalıdır (Middleberg, 1996:7).

Web sitesindeki bağlantıların aktif bir biçimde çalışması, sitede iletişime ilişkin bilginin varolması, bilginin ekranın sol tarafına yerleştirilmesi, kullanım kolaylığı ve amacın açıkça belli edilmesi (Falk, 2000:37-40) gerekliliği olarak belirtilmektedir.

Etkili bir Web sitesi oluşturma konusunda diyaloga dayalı iletişimin ilkelerini belirleyen Kent ve Taylor (1998) etkili Web sitesi unsurlarını; geri bildirim araçlarının (feedback loop) olması (eposta ve direkt yanıt mekanizmaları), sürekliliği olan hizmetlerin hazırlanması ve kolay kullanım olarak belirlemiştir. Kent ve Taylor (1998)’a göre; tüm Web siteleri bütün kitlelere genel değerlere ait bilgiler sağlamalıdır. Bu nedenle Web’in kullanılırlığı ve Web tasarımının kullanıcı odaklı olması önemli bir özellik olarak görülmektedir.

Web sitelerinin içeriği ile ilgili çalışmalar, sitenin içeriğinin en az ayda bir kez yenilenmesini, giriş sayfasının ilginç hale getirilmesini ve insanlara yeni raporlar veya

88 araştırmalar konusunda özel sunularda bulunulması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır (Marlow,1996). Sitelerde güncellemelerin yapılmaması yaygın Web problemlerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca bir Web sitesinin içeriğinde çok fazla yazıdan kaçınmak gerekmektedir. Çünkü uzun metinler çok fazla kişi tarafından okunmamaktadır. Bu nedenle Web sitesi hazırlama sürecinde içeriğin diğer bir deyişle bilginin önemli kısımlarını seçmek bir gereklilik olarak belirtilmektedir (Seitel, 2004:445).

Kent ve Taylor (1998) bir Web sitesinin içeriğinin önemi üzerinde durarak, iyi bir içeriğin etkili olduğunu belirtmektedirler. Örneğin sitede yer alan grafikler, yükleme (download) süresini arttırdığı için siteyi erişilemez hale getirebilmektedir. Bundan dolayı bir Web sayfasını yüklemek için ortalama bekleme sürelerinin sadece 4 saniye olduğunu belirtilmektedir. Sitede reklam bağlantılarından kaçınılması gerekliliği veya izleyicinin dikkatini başka yöne çekebilecek ve onların siteden ayrılmalarını sağlayabilecek özellikler siteye stratejik bir biçimde yerleştirilmelidir.

Web sitelerinin kullanılırlığı konusunda çalışmalar yapan Nielsen ve Hallahan, bir Web sitesini kullanışlı hale getirecek unsurları şu şekilde belirtmişlerdir. Nielsen’e göre siteler; kullanıcıların çok sayıdaki bilgiye kolaylıkla ulaşmalarını sağlamalı, dolaşımda karmaşaları azaltacak biçimde düzenlenmeli, bilgileri ulaşılabilir tutmak için alt siteler oluşturulmalı, araştırma olanakları sağlamalı, doğru sayfa tanımları ve anahtar kelimeler kullanılmalıdır (Nielsen, 1999 ve Hallahan 2001).

Yine bu alanda çalışmalar yapan Hallahan, Web sayfası içeriğinin (içerik ile belirtilmek istenen Web sitesinin içeriğinin kullanıcıların gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığıdır). Web sitesinden bilgi almak, ürün ya da hizmet hakkında fikir sahibi olmak için siteye giren kişilere gerekli bilgi verilebilmelidir ve sitelerin tasarımı basit olmalıdır. Bir Web sitesinin içeriği ne kadar ilginç ve ilintili olursa olsun eğer içeriğe çabuk, kolay ve memnun edici bir şekilde ulaşılmıyorsa, bilginin yararlılığı azalmaktadır. Đçerik, gazetecileri de kapsayan sitenin kullanıcıları için pratik ve faydalı olmalıdır. Hallahan’ın çalışmasında halkla ilişkiler amaçları açısından Web sitesi tasarımını basitliği şu öğeleri içerir (Hallahan, 2001:233-234):

Sistemlerin uygunluğu, Kullanım ve karar verme hızı,

Dolaşım kolaylığı (her sayfadaki kılavuz barlarının ve ikonlarının bulunması, benzer bilgi sınıflarının renk ve tipografik kodlaması, ana sayfada ve dokümanların üst kısmında geridönüş bağlantı çubuklarının olması),

89 Kurum/kuruluşlar Web sitelerini hazırlarken temel amaç, kullanıcı odaklı bir Web sitesi hazırlamak olmalıdır. Hedef kitlelerle etkileşimli bir iletişim oluşturmak ve Đnternet ve Web aracının gücünden stratejik bir biçimde yararlanmak halkla ilişkiler uzmanlarının birincil görevi olacağı için halkla ilişkiler uygulayımcılarının Web kullanılırlığı için bazı kurallara uymaları ve bu kuralları göz ardı etmemeleri de gerekmektedir. Halkla ilişkiler uygulayımcılarının Web sitesi hazırlarken uymaları gereken temel kurallar aşağıda belirtilmektedir (Hallahan, 2001:234):

2.3.3.2.1.1. Sistemlerin Uygunluğu: Web sitesi hazırlama sürecinde kurum ve

kuruluşlarla hedef kitleleri arasında ilişki oluşturma amacıyla hazırlanan bir Web sitesi sistemlerin uygunluğunu gerektirmektedir. Eğer kurum oldukça karmaşık ve gelişmiş bir Web sitesi hazırlarsa ve hedef kitle düşük düzeyli hatlar kullandığı için siteye ulaşamazsa, Web sitesi istenilen şekilde işlev görmeyecektir.

2.3.3.2.1.2. Kullanım Hızı ve Karar Verme: Etkili Web sitelerinin hazırlanmasında

anlık kararların hızlı bir şekilde seçimine olanak tanıması gerekliliği önemlidir. Uzun yükleme zamanı gerektiren Web siteleri kullanıcılar için daha az tercih edilen ve daha az doyurucu olan Web siteleri olarak tanımlanmaktadır. Kullanım hızı yavaş olan bir Web sitesi hedef kitlelerinin, aradıkları bilgiye ulaşmak için farklı seçenekler sunan farklı sitelere yönlenmelerine yol açacaktır.

2.3.3.2.1.3. Dolaşım Kolaylığı: Web sitelerinin etkililiğinde önemle durulması

gereken bir başka unsur, sitelerin kolayca dolaşılabilen öğelerden oluşmasıdır. Etkili Web siteleri bilgiyi kullanıcılar için kolay ve anlaşılır bir şekilde düzenleyen dolaşım araçlarından oluşmalıdır. Bu araçlar; her sayfada bulunan dolaşım çubukları, belirteçler, diğer sayfa veya dokümanlara linkler, bölümsel ayıraçlar ve basitleştirilmiş ana menülerdir.

2.3.3.2.1.4. Kullanım Doğruluğu: Bu özellik, etkili Web sitelerinin kullanıcıya

yönelik olarak hazırlanması gerekliliği üzerine odaklanmaktadır. Sitenin mantıklı bir şekilde oluşturulup oluşturulmadığı ve kullanıcıya yönelik olup olmadığı önemli bir kriterdir. Kullanıcıyı istenen bilgiye yönlendiren, mantıklı ve planlı bir düzen kullanıcıların istedikleri bilgiyi bulmalarına yardımcı olur. Arama motorlarının yer aldığı bir site, elde

90 edilen bilginin tam, doğru ve ilintili olduğunu konusunda hedef kitlelerde tatmin duygusu oluşturur.

Bu özelliklerle birlikte yazım sitili de Web sitesinin tasarımında sitenin etkililiğini değerlendirmede önemli bir konudur. Kullanılabilirlik araştırması, etkili Web belgelerinin çevrimiçi gönderilen belgeler olmadığını belirtmektedir. Bilgisayar ekranı yatay-dikey oryantasyon, çözünme, çoklu medya ve etkileşimlilik açısından bir çok farklı özelliği vurgulayan bir ortam olduğu ve Web’de okuma kalıpları farklı olduğu için, kullanıcılar anahtar sözcükleri, anlamlı alt başlıkları hızlı bir şekilde tarayabilirler. Bununla birlikte Web sitelerinin yararlarından bir tanesi de 24 saat kurumsal bilgiye ulaşılabilmeye izin vermesidir (Hallahan, 2001:223-229).

Halkla ilişkiler uygulamalarında Đnternet aracının ve Web sitelerinin kullanılırlığı konusunda çalışmalar yapan Seitel ise halkla ilişkiler uygulayımcılarının Web sitesi hazırlama kuralını izleyerek, bir Web sitesinde olması ve olmaması gereken özellikleri şu şekilde sıralamaktadır (Seitel, 2004:447):

Ölü Bağlantıların Olmaması: Web sitesinde link verilen tüm bağlantılar çalışmalıdır. Seitel bu özelliği bir gazeteye benzeterek baş sayfa haberinin diğer bir sayfada devam etmemesine benzetmektedir.

Đletişim Bilgileri: Đyi bir biçimde hazırlanmış bir Web sitesinde ziyaretçi daha fazla

bilgiye ihtiyaç duyduğunda, bu bilgiye nasıl ulaşabileceği açıkça belirtilmelidir. Dolayısıyla siteye iletişim bilgilerinin konulması ve bu bilgilerin çalışması önemli bir unsur olarak değerlendirilmelidir.

Renk Kullanımı: Yükleme zamanını etkileyebileceği ve kurum ya da kuruluşun imajını yansıtacağı için önemli bir unsur olarak görülmektedir. Bir çok bilgisayar tarafından kolaylıkla kullanılabilecek standart renk kullanmak Web sitesinin kullanılırlığını artırmaktadır.

Kullanım Kolaylığı: Bu özellik bilginin ulaşılabilir ve belirli bir mantık sırasında

yerleştirilmiş olduğunu belirtir. “Hyperlinkler” doğru olmalı ve açık bir biçimde işaretlenmelidir. Sitenin içindeki her bir seviye ileri ve geri gitmeyi kullanıcıya sağlamalıdır. Ayrıca kullanıcı ana sayfaya da rahatça dönebilmelidir.

Araştırmacılar ve Web tasarım uzmanları, Web sitelerinin kullanımının daha kolay hale getirilmesi konusunda çeşitli ilkeler belirleyerek, bu aracın kurallarının oluşmasına yardımcı olmaktadır.

91