Halka Açık Ortaklıklar

Halka açık ortaklıkların kayıtlı sermaye artırımına ilişkin usuller ise, SerPK’nın 18’nci maddesine göre gerçekleştirilecektir.

İlk olarak belirtmek gerekir ki, halka açık ortaklıkların kayıtlı sermaye sistemine geçmeleri zorunlu değil, ortaklığın tercihindedir.262 _{Bununla birlikte, halka açık}

ortaklıklar bakımından da, SerPK’nın 18’nci maddesinde bir takım koşullar öngörülmüştür. Buna göre (i) kayıtlı sermaye sisteminin ana sözleşmede düzenlenmiş olması, (SerPK m. 18/2 ifadesi) (ii) ortaklığın başlangıç sermayesinin en az yüz bin Türk Lirası olması, (SerPK’nın II-18.1sayılı Tebliği263 _{m. 5/3) (iii)}

yönetim kurulunun sermaye artırımı yetkisinin en çok beş yıl için tanınmış olması ve bu sürenin de en çok beş yıllık dönemlerde uzatılabilmesi, (iv) ortaklık tarafından çıkarılan payların tamamen ödenmesi yahut satılmayan payların iptal edilmesi gerekmektedir.

Bu koşulların yanı sıra ayrıca, mevcut pay sahiplerinin haklarına ilişkin olarak SerPK’nın 18’nci maddesinin 5’nci fıkrasında, mevcut pay sahiplerinin haklarının kısıtlanması durumunda esas sözleşme ile yönetim kurulunun yetkilendirilmiş olması şartı aranmıştır. Bu noktada, ifadenin halka açık olmayan anonim ortaklıklar için öngörülen düzenleme ile paralel bir düzenlemeye yer verilmiş olduğu görülmektedir. Şu kadar ki, SerPK’nın anılan maddesinde farklı olarak TTK’nın rüçhan haklarını düzenleyen 461’nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarının uygulanmayacağı belirtilmiştir. TTK m. 461/2 düzenlemesine göre, genel kurulun sermaye artırımı kararı ile pay sahibinin rüçhan hakkı ancak haklı sebeplerin bulunması halinde ve esas sermayenin yüzde altmış oranında olumlu oyu ile alınabilir. TTK m. 461/3’ göre ise, yönetim kurulunun yeni pay alımı hakkının kullanımının esaslarını belirlemesi ve en az on beş süre vermelidir.

262 _{Ancak SPK’nın 49’ncu maddesine göre, yatırım ortaklıklarının kayıtlı sermayeli anonim} ortaklıklar olarak kurulmaları zorunludur.

132

Anılan SerPK m. 18/5 düzenlemesinin gerekçesine baktığımızda, rüçhan hakkına ilişkin olarak getirilmiş olan sınırlamanın dışarıdan ortak alınması suretiyle şirkete yeni kaynak girişinin teşvik edilmesinin hedeflendiği ifade edilmiştir. Kanaatimizce, SerPK’da düzenlenmiş olan bu istisna hükmü bir yandan esas sözleşme ile yetkilendirme şartı öngörmekte olması nedeniyle mevcut pay sahiplerinin haklarını korumakta iken, diğer taraftan da yeni ortak girişini bir başka deyişle çalışmamızın konusunu teşkil eden PDT sahiplerinin şirkete girişini de kolaylaştırmıştır. Ancak bu noktadaki tereddüt, SerPK’da isabetli olarak TTK atfına, TTK’nın kayıtlı sermayeye ilişkin 460’ncı maddesinde açıkça yer verilmemiş olmasının karışıklığa mahal verecek şekilde yorumlanmasıdır. Zira her ne kadar TTK’nın 460/4 hükmü uyarınca bu yetkinin yönetim kuruluna esas sözleşmede belirtilmesi suretiyle verilebilmesi imkanı tanınmış olsa da SerPK’da m. 461/2 ve 462/3 hükümlerinin uygulanmayacağı açıkça düzenlenmiş iken, TTK’da zikredilmemiş olmasının kanun koyucunun bilinçli bir tercihi olup olmadığı karmaşası yaşanabilir.

Kanaatimizce, halka açık olmayan anonim ortaklıklar bakımından da yönetim kuruluna esas sözleşmede yetki verilmiş olması şartıyla 461/2-3 maddelerinin uygulanmaması gerekmektedir. Böylece, yönetim kurulunun rüçhan haklarının kullanımı için on beş gün süre vermesi ve en önemlisi rüçhan haklarının sınırlandırılması bakımından genel kurul tarafından ayrı ihtiyaç duyulmamalıdır. Bir başka deyişle, halka açık olmayan anonim ortaklık tarafından kayıtlı sermaye sistemine geçilmiş olması ve TTK’nın 460/4 maddesi hükmü gereğince yönetim kuruluna mevcut pay sahiplerinin yeni pay almalarına ilişkin kısıtlamada bulunma yetkisi bir kere devredildikten sonra genel kurulun alacağı karara ve pay sahiplerine rüçhan hakkının kullanımı için süre verilmesinin gerekmeyeceği kanaatindeyiz. Halka açık ortaklıklar bakımından öngörülen koşullar bakımından son olarak, çalışmamızın konusunu teşkil eden SerPK’nın 18’nci maddesinin 9’ncu fıkrasının değerlendirilmesi gerekmektedir. Anılan maddeye göre, kayıtlı sermaye sisteminde bulunan halka açık ortaklığın PDT yahut benzeri bir araç ihraç etmesi durumunda ortaklığın çıkarılmış sermayesi ile dönüştürme sonucunda verilecek paylarının

133

toplamının ortaklığın kayıtlı sermayesini aşmaması gerekmektedir. Maddenin gerekçesinde de “paya dönüştürülebilir türev araç ihracı ile pay çıkarılması sonucunu doğuracak işlemler sonrası, ortaklığın çıkarılmış sermayesinin kayıtlı sermayeyi aşamayacağı açıkça düzenlenmiştir.” şeklinde ifade edildiği üzere PDT sahiplerinin taleplerinin temini bakımından kayıtlı sermaye sistemini tercih etmiş olan bir anonim ortaklığın hem PDT ihracı hem de kayıtlı sermaye sistemine ilişkin bir sınırlama getirilmiş olacaktır.

Kayıtlı sermaye sistemine göre artırım yapacak olan halka açık anonim ortaklığın izlemesi gereken merasimler ise şu şekilde olacaktır. Yönetim kurulu öncelikle artırılan sermayenin tutarını, ihraç edilecek payların itibari değerini ve sair özelliklerini, yeni pay alımının kullanma şartlarını, sınırlandırılıp sınırlandırılmayacağı gibi hususlarını bir karara bağlar (SerPK m.18/5 yorumu ile). Yönetim kurulunun alacağı bu karar ise, Kurul tarafından belirlenecek olan şart ve koşullarda ilan edilecektir (SerPK m. 18/8).

Devamında izlenmesi gereken süreç ise, payların halka arzı ve satışı bakımından izlenecek usul ve yöntemler olacaktır. Bu noktada, çalışmamızın konusu sebebiyle halka arz ve satış usul ve yöntemlerinden detaylı olarak burada bahsedilmeyecek olsa da, pay bedelleri bakımından bir noktadan bahsedilmesi uygun olacaktır. SerPK’nın 12’nci maddesi hükmü uyarınca sermaye piyasası araçlarının satış bedellerinin tamamen ve nakden ödenmesi şartı öngörülmüş olduğundan, burada halka açık olmayan anonim ortaklıklardaki kayıtlı sermaye sisteminden farklı olarak TTK’nın 342 ve 343’ncü madde hükümlerinin uygulanması söz konusu olmayacaktır.

Nihayet, yukarıda anılan merasimlere uygun olarak alınan yönetim kurulunun sermaye artırımına ilişkin kararının ve çıkarılmış sermayeyi gösterir ortaklığın esas sözleşmesinin yönetim kurulu tarafından tescil ettirilmesi gerekecektir (SerPK m. 18/7).

134