ÖĞRENCİLER VE MESLEK ALGILARI OTURUM BAŞKANI:
ÜRETİM SEKTÖRÜNE ELEMAN YETİŞTİREN MESLEK YÜKSEKOKULLARINDAKİ ÖĞRENCİLERİN MESLEKTEN BEKLENTİLERİ
2. GEREÇ VE YÖNTEM
Tanımlayıcı tipte olan bu araştırma 2014 yılı Ekim ayı içerisinde, Meslek Yüksekokullarında eğitim gören üniversite öğrencilerinin mesleki beklentilerinin tespit edilebilmesi amacıyla planlanmıştır. Öğrencilerin mesleki beklentilerini tespit edebilmek amacıyla bir veri toplama formu hazırlanmıştır. Veri toplama formu kişisel bilgileri, meslek lisesi bilgileri, meslek yüksekokulu ile ilgili bilgileri ve mezuniyet sonrası tercihlerini belirttikleri 4 bölümden oluşmaktadır. Veri toplama formunun uygulanacağı öğrenciler listeden sistematik rastgele yöntemle belirlenmiştir. Belirlenen öğrencinin ankete katılmak istememesi veya o gün okulda bulunmaması durumunda tekrar kura çekilmiştir. Bu araştırma; araştırmacıların olanakları ve zaman kısıtı sebebiyle sadece Bartın ve Denizli illerinde Meslek Yüksekokulu Mobilya ve Dekorasyon Programlarında eğitim gören üniversite öğrencilerini kapsamaktadır. Verilerin değerlendirilebilmesi amacıyla SPSS paket programı kullanılmıştır.
3. BULGULAR
Ankete katılan 87 öğrencinin %32,2’si Bartın Üniversitesi, %67,8’i Pamukkale Üniversitesi öğrencisidir. Öğrencilerin çoğunluğunun 1995 yılı ve öncesi (%85,1) doğumlu olduğu, en çok Ege Bölgesi’nden (%52,9) ve Karadeniz Bölgesi’nden (%21,8) geldikleri belirlenmiştir. Aylık gelirlerine bakıldığında %75,9’unun 2000 TL altında gelire sahip ailelerin çocukları olduğu görülmüştür. Çizelge 1, Bartın MYO ve Denizli Teknik Bilimler MYO öğrencilerinin meslek lisesine ilişkin bilgilerini içermektedir. Çizelge 1’e göre öğrencilerin %74,7’sinin meslek lisesine kayıt yaptırırken bölümlerini kendilerinin tercih ettiği, %49,4’ünün Meslek Lisesinde okurken özel sektör temsilcileri ile biraraya gelerek mesleki bilgilendirme aldıkları, %81,6’sının lise döneminde mesleği ile ilgili herhangi bir fuara gitmediği, %79,3’ünün ise okuduğu lisede staj dışında teknik bir geziye katılmadığı belirlenmiştir. İstatiksel değerlendirmede yüksekokullar arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (P>0,05)
Çizelge 1. Meslek Lisesi dönemine ilişkin bilgiler
Meslek Lisesi dönemine ilişkin bilgiler
Bartın MYO Denizli TBMYO Değerlendirme İstatistiksel
N Oran (% ) N Oran (% ) X2 P
Meslek Lisesi'ne girerken Ahşap Teknolojisi / Mobilya ve Dekorasyon /Ağaçişleri Bölümü'ne gitmek kendi tercihiniz miydi?
Evet (N:65 / % 74,7) 19 67,9 46 78,0
1,027 >0,05
Hayır (N:22 / % 25,3) 9 32,1 13 22,0
Toplam (N:87/% 100) 28 100 59 100
Lise döneminde okulunuzda özel sektör temsilcileri mesleki bilgilendirme / tanıtım yaptı mı? Evet (N:43 / % 49,4) 15 53,6 28 47,5 0,284 >0,05 Hayır (N:44 / % 50,6) 13 46,4 31 52,5 Toplam (N:87/ %100) 28 100 59 100 Lise döneminde mesleğinizle ilgili fuarlara gittiniz mi?
Evet(N:16/% 18,4) 8 28,6 8 13,6
2,851 >0,05
Hayır(N:71/% 81,6) 20 71,4 51 86,4
Toplam(N:87/% 100) 28 100 59 100
Lise döneminde okulunuzda staj dışında teknik geziye katıldınız mı? Evet(N:18/% 20,7) 7 25,0 11 18,6 0,467 >0,05 Hayır(N:69/% 79,3) 21 75,0 48 81,4 Toplam(N:87/% 100) 28 100 59 100 (X2: kikare değeri)
Çizelge 2, Bartın MYO ve Denizli Teknik Bilimler MYO öğrencilerinin meslek yüksekokulu tercihine ilişkin bilgilerini içermektedir. Çizelge 2’ye göre, öğrencilerin %67,8’inin kazandığı okulu ilk üç tercihinde seçtiği, %55,2’sinin programı seçmeden önce
177
program ile ilgili bilgi sahibi olduğu, %44,8’inin program ile ilgili bilgi almadan seçim yaptığı tespit edilmiştir. İstatiksel değerlendirmede yüksekokullar arasında tercih sıralaması bakımından anlamlı fark bulunmuştur (P<0,05).
Çizelge 2. Meslek Yüksekokulu tercihleri ile ilgili bilgiler
Meslek Yüksekokulu tercihleri ile ilgili bilgiler
Bartın MYO Denizli TBMYO Toplam
N Oran (% ) N Oran (% ) X2 P
Kazandığınız
yüksekokuldaki Mobilya ve Dekorasyon programı, tercih sıralamasında kaçıncı tercihinizdi?
İlk 3 tercihim arasındaydı (N:59/
%67,8) 15 53,6 44 74,6
3,838 <0,05 4 ve sonraki tercihlerim arasındaydı
(N:28/ %32,2) 13 46,4 15 25,4
Toplam (N:87/ %100) 28 100 59 100
Programı tercih etmeden önce programla ilgili bilginiz var mıydı?
Evet (N:48/ %55,2) 12 42,9 36 61,0
2,532 >0,05
Hayır (N:39/ %44,8) 16 57,1 23 39,0
Toplam (N:87/ %100) 28 100 59 100
Program ile ilgili bilgiyi nereden aldınız? İnternet sayfası (N:24/ %27,6) 5 17,9 19 32,2 4,107 >0,05 Mezunlar / Öğrenciler (N:13/ %14,9) 4 14,3 9 15,3
Meslek Lisesi Öğretmenleri (N:7/
%8) 2 7,1 5 8,5
Okuldan bilgi alarak
(N:1/ %1,1) 0 0 1 1,7 Dershane (N:2/ %2,3) 1 3,6 1 1,7 Sektör çalışanları (N:1/ %1,1) 0 0 1 1,7 Bilgi almadım (N:39/ %44,8) 16 57,1 23 39,0 Toplam (N:87/ %100) 28 100 59 100
Çizelge 3, Bartın MYO ve Denizli Teknik Bilimler MYO öğrencilerinin meslek yüksekokulundaki program tercihine ilişkin bilgilerini içermektedir. Çizelge 3’e göre öğrencilerin %62,1’inin okumakta olduğu programı herhangi bir yönlendirme olmadan seçtiği, %54’ünün okuduğu üniversiteyi seçerken iyi bir üniversite olarak düşündüğü için seçtiği belirlenmiştir. İstatiksel değerlendirmede yüksekokullar arasında kazandığı üniversiteyi seçme sebebi bakımından anlamlı fark bulunmuştur (P<0,05)
Çizelge 3. Program tercih bilgileri
Program tercih bilgileri
Bartın MYO Denizli TBMYO Toplam
N Oran (% ) N Oran (% ) X2 P
Programı tercih ederken çevrenizden yönlendiren oldu mu? Ailem (N:7 / %8) 1 3,6 6 10,2 3,706 >0,05 Akrabam(N:5 / %5,7) 3 10,7 2 3,4 Arkadaşlarım (N:8 / %9,2) 2 7,1 6 10,2 Öğretmenlerim (N:13 / %14,9) 3 10,7 10 16,9 Olmadı (N:54 / %62,1) 19 67,9 35 59,3 Toplam (N:87 / %100) 28 100 59 100 Kazandığınız üniversiteyi tercih etme sebebiniz nedir?
Üniversitenin iyi bir üniversite olması
(N:47 / %54,0) 6 21,4 41 69,5
24,799 <0,05 Üniversitenin yaşadığım şehirde olması
(N:9 / %10,3) 4 14,3 5 8,5
178
olması(N:13 / %14,9)
Kentin sosyal ortamının iyi olması (N:3
/ %3,4) 2 7,1 1 1,7
Programın akademik kadrosunun iyi
olması (N:1 / %1,1) 0 0 1 1,7
Programın gezi, kongre gibi akademik
etkinliklerinin çok olması (N:1 / %1,1) 1 3,6 0 0 Programın internet sayfasındaki
bilgilerin beni etkilemesi
(N:2 / %2,3) 2 7,1 0 0
Programı bilen meslek lisesi / dershane öğretmenlerimin tavsiyeleri beni etkiledi
(N:2 / %2,3)
2 7,1 0 0
Özel bir sebebi yok
(N:9/ %10,3) 4 14,3 5 8,5
Toplam (N:87 / %100) 28 100 59 100
Çizelge 4, Bartın MYO ve Denizli Teknik Bilimler MYO öğrencilerinin mezuniyet sonrasına ilişkin düşüncelerini içermektedir. Çizelge 4’e göre öğrencilerin %60,9’unun mesleğinde iyi bir donanıma sahip olmak istediği için üniversitede eğitim aldığı, %33,3’ünün mezun olduktan sonra mobilya tasarımı üzerine çalışmak istediği tespit edilmiştir. İstatiksel değerlendirmede yüksekokullar arasında anlamlı fark bulunamamıştır (P>0,05).
Çizelge 4. Mezuniyet sonrası ile ilgili düşünceler Mezuniyet sonrası ile ilgili düşünceler
Bartın MYO Denizli TBMYO Toplam
N Oran (% ) N Oran (% ) X2 P Üniversitede mesleki eğitim alma nedeniniz nedir?
Sadece üniversite mezunu
olmak (N:24 / %27,6) 10 35,7 14 23,7
12,266 >0,05 Askerliği ertelemek (N:1 /
%1,1) 1 3,6 0 0
Mesleğimde daha iyi bilgi ve donanıma sahip olmak
(N:53 / %60,9) 13 46,4 40 67,8
Mesleğimle ilgili hedeflerimi gerçekleştirmem için önemli bir adım olması. (N:3/ %3,4)
2 7,1 1 1,7
Dikey geçiş sınavına girerek 4 yıllık bölüm kazanmak daha kolay olması. (N:2 / %2,3)
0 0 2 3,4
Ailemin üniversite eğitimi almam için zorlamaları
(N:1 / %1,1) 1 3,6 0 0
Farklı bir şehirde yaşama
isteği (N:1 / %1,1) 0 0 1 1,7
Daha iyi şartlarda çalışabilmemi sağlaması
(N:1 / %1,1) 0 0 1 1,7
Baba mesleği olduğu için, babamın yerine işletmeyi çalıştırabilmek için (N:1 / %1,1)
1 3,6 0 0
179
Çizelge 5’te, Mobilya sektöründe çalışma ortamı ile ilgili öğrencilerin düşünceleri yer almaktadır. Çizelge 5’e göre öğrencilerin çoğunluğu;
Çalışma ortamı çok sağlıksız düşüncesine az katılmaktadır (%32,2), Atölyede çalışanların iş yükü çok fazla düşüncesine katılmaktadır (%28,7),
Üst yönetim (müdür, müdür yrd., şef gibi) daha az yoruluyor düşüncesine katılmaktadır (%20,7),
Üniversite mezunu (MYO / Fakülte) olanlar işletmelerde daha çok değer görüyor düşüncesine katılmaktadır (%25,3),
Üniversite mezunu (MYO / Fakülte) olanlar ağır iş yükünde çalışmazlar düşüncesine az katılmaktadır (%25,3), Atölyede çalışan usta ile üniversite mezunu tekniker arasında maaş farkı yoktur düşüncesine katılmamaktadır (%33,3),
Üniversite mezunu olan tekniker, ustadan daha çok değer görmektedir düşüncesine katılmaktadır (%28,7), Üniversite mezunu olunca iş bulmak daha kolaydır düşüncesine katılmaktadır (%35,6),
Üniversite mezunu olanlar daha fazla sorumluluk alır düşüncesine katılmaktadır (%32,2),
Atölye ortamı, iş güvenliği ve işçi sağlığı açısından riskli olduğu için üst yönetimde çalışmak daha iyidir düşüncesine katılmaktadır (%33,3)
Üniversitede daha iyi eğitim aldığı için üniversite mezunu olanların özgüveni yüksektir düşüncesine çok katılmaktadır (%28,7)
Mezuniyet sonrası ile ilgili düşünceler
Bartın MYO Denizli TBMYO Toplam
N Oran (% ) N Oran (% ) X2 P Programdan mezun olduktan sonra çalışılmak istediğiniz branş nedir? Mobilya üretimi (N:23 / %26,4) 7 25 16 27,1 7,283 >0,05 Mobilya tasarımı (N:29 / %33,3) 6 21,4 23 39 İç mekân dekorasyonu (N:16 / %18,4) 5 17,9 11 18,6
Kereste ve orman ürünleri sektörü
(N:3 / %3,4) 2 7,1 1 1,7
Hırdavat / Aksesuar sektörü (N:1 /
%1,1) 0 0 1 1,7
Kalite kontrol (N:10 / %11,5) 5 17,9 5 8,5
İthalat – İhracat (N:2 / %2,3) 1 3,6 1 1,7
Karar vermedim (N:3 / %3,4) 2 7,1 1 1,7
180
Çizelge 5. Mobilya sektöründe çalışma ortamı ile ilgili öğrencilerin düşünceleri (%) Çalışma ortamı ile ilgili
düşünceler Katılmıyorum (%) Az katılıyorum (%) Katılıyorum (%) Çok katılıyorum (%) Kesinlikle katılmıyorum (%) Cevap Yok (%) TOPLAM (%)
Çalışma ortamı çok sağlıksız 20,7 32,2 19,5 8,0 9,2 10,3 100,0
Atölyede çalışanların iş yükü
çok fazla 20,7 23,0 28,7 8,0 8,0 11,5 100,0
Üst yönetim (müdür, müdür yrd., şef gibi) daha az
yoruluyor 18,4 20,7 20,7 13,8 13,8 12,6 100,0
Üniversite mezunu (MYO / Fakülte) olanlar işletmelerde
daha çok değer görüyor 8,0 20,7 25,3 18,4 13,8 13,8 100,0
Üniversite mezunu (MYO / Fakülte) olanlar ağır iş
yükünde çalışmazlar 20,7 25,3 18,4 8,0 12,6 14,9 100,0
Atölyede çalışan usta ile üniversite mezunu tekniker
arasında maaş farkı yoktur 33,3 18,4 18,4 4,6 10,3 14,9 100,0
Üniversite mezunu olan tekniker, ustadan daha çok
değer görmektedir 11,5 26,4 28,7 6,9 11,5 14,9 100,0
Üniversite mezunu olunca iş
bulmak daha kolaydır 8,0 21,8 35,6 16,1 8,0 10,3 100,0
Üniversite mezunu olanlar
daha fazla sorumluluk alır 9,2 24,1 32,2 13,8 6,9 13,8 100,0
Atölye ortamı, iş güvenliği ve işçi sağlığı açısından riskli olduğu için üst yönetimde çalışmak daha iyidir
8,0 14,9 33,3 18,4 10,3 14,9 100,0
Üniversitede daha iyi eğitim aldığı için üniversite mezunu
olanların özgüveni yüksektir 4,6 12,6 26,4 28,7 13,8 13,8 100,0
4. SONUÇ
Öğrencilerin okudukları mesleğe ilişkin beklentileri, umutları, onların okuldaki performansını ve mesleğe bakış açılarını oldukça etkilemektedir. Anket sonuçları incelendiğinde, çoğu öğrencinin gelecek hedeflerinin olduğu görülmüştür.
Öğrencilerin okullarını mümkün olduğu kadar yaşadıkları şehre, bölgeye yakın tercih ettikleri, meslek lisesinde mezun oldukları bölüme kendi tercihleri doğrultusunda gittikleri, lise döneminde mesleği ile ilgili çok az teknik geziye katıldıkları tespit edilmiştir.
Mobilya ve Dekorasyon Programı öğrencileri öncelikle mesleğinde daha iyi bilgi ve donanıma sahip olmak, sonrasında da daha iyi şartlarda çalışabilmek için üniversitede mesleki eğitim almak istemektedir. Öğrencilerin çoğunluğu mezun olduktan sonra mobilya tasarımı, mobilya üretimi ve iç mekân dekorasyonu alanlarında çalışmak istemektedir.
Öğrenciler, mobilya sektöründe çalışma ortamı ile ilgili atölyede çalışanların iş yükünün çok fazla olduğunu; atölye ortamı, iş güvenliği ve işçi sağlığı açısından riskli olduğu için üst yönetimde çalışmanın daha iyi olduğunu ve üst yönetimin daha az yorulduğunu, üniversite mezunu (MYO / Fakülte) olanların işletmelerde daha çok değer gördüğünü düşünmektedirler. Bunun dışında, üniversite mezunu olunca iş bulmanın daha kolay olduğu, üniversitede daha iyi eğitim aldığı için üniversite mezunu olanların özgüveninin yüksek olduğu düşüncelerine çoğunlukla katıldıklarını da belirtmişlerdir.
Anket sonucunda görülmüştür ki, öğrenciler gelecek konusunda hedeflerini belirlemişlerdir. Öğrencilerin çoğunlukla tasarım bölümünde çalışmak istemeleri, tasarım derslerine daha fazla ağırlık verilmesinin, hatta Mobilya ve Dekorasyon bölümlerinin tasarım ve üretim olarak bölümlere ayrılabileceğinin düşünülmesinin gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Meslek Yüksekokullarında öğrencilerin daha fazla fuar ziyareti yapmaya teşvik edilmesi gerektiği görülmüştür. Bu, kendilerinin sektörle olan bağını kuvvetlendirecek, mesleki bilgilerini arttırmalarını sağlayacaktır.
KAYNAKÇA
Adıgüzel, O.C., Berk, Ş. (2009) Mesleki ve Teknik Ortaöğretimde Yeni Arayışlar: Yeterliğe Dayalı Modüler Sistemin Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1): 220 – 236.
Alkan, C., Doğan, H. ve Sezgin, İ. (1998). Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları. Alkım Yayınları.
Çınar, H., Döngel, N., Söğütlü, C. (2009) A Case Study of Technical And Vocational Education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1: 160 – 167.
Drafke, M.W., Kossen, S. (1998) The human side of organizations. Reading, Massachusetts: Addison-Wesley. Güney, S. (2000) Davranış Bilimleri. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Kaya, A., Büyükkasap, E. (2005) Fizik Öğretmenliği Programı Öğrencilerinin Profilleri, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Endişeleri: Erzurum Örneği. G.Ü. Kastamonu Eğitim Derneği, 13(2): 367 – 380.
Sezgin, İ. (1999) 16. Milli Eğitim Şurası: Konuşmalar, Görüşler, Kararlar ve Raporlar. Milli Eğitim Basımevi.
Tanrıverdi, H. (2006) Sanayi İşletmelerinde Çalışanların İş Tatminsizliği Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1): 1 – 29.
Yazçayır, N., Yağcı, E. (2009) Vocational And Technical Education In EU Nations And Turkey. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1: 138 – 142.
Yörük, S., Dikici, A., Uysal, A. (2002) Bilgi Toplumu ve Türkiye’de Mesleki Eğitim. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2): 299 – 312.
euro guıdance