Gemi Yönetim Fonksiyonlarına Göre Alt Yönetim Mekanizmaları

Gemi yönetim fonksiyonları kapsamında Spruyt (1994; 11) tarafından her bir fonksiyonun yönetilmesi için gerekli olan alt yönetim mekanizmaları oluşturulmuştur. Ayrıca Panayides (2001) tarafından profesyonel gemi işletme

örgütlerinin sağladığı hizmetler özetlenmiştir. Bahsedilecek olan alt yönetim mekanizmaları ve hizmetler yukarıda değinilen IBC Global Conferences Limited tarafından ifade edilen fonksiyonları yerine getirmektedir. Aşağıda alt yönetim mekanizmaları veya sağlanan hizmetler sıralanmıştır.

Ticari Yönetim; kapsamında gemi sahibine gemi bayrağı çekmeyle ilgili stratejiler önerilmesi, geminin tescil ettirilmesi, orta ve uzun dönemli finansal stratejilerin belirlenmesi ve pazardaki hareketleri armatör adına takip etmek gibi faaliyetler yer alır (Panayides, 2001; 23). Spruyt (1994, 12), ticari yönetim adı altında bir çok faaliyeti incelemiştir. İncelediği faaliyetler arasında geminin sefer sırasındaki maliyetleri (yakıt, liman masrafı, kanal geçiş ücretleri vb.) ve sabit maliyetleri (tayfa maaşları, kumanya, yedek parça, yağlama yağı, onarım, tamir vb.), geminin kredi veya kredi geri ödemelerinin takibi ve bunlarla ilgili işlemler, finansman ve sigortalama işlemleri gibi faaliyetler yer almaktadır. Fakat bu faaliyetler günümüzde daha başka yönetim fonksiyonları altında incelenmektedir (Panayides, 2001).

Teknik Yönetim; geminin yedek parça yönetimi, bakım tutum, makinelerin verimliliğini sağlayacak tedbirlerin alınması ile ilgilenir Panayides (2001; 18), ve Spruyt (1994) bu fonksiyonu “temel teknik yönetim” adı altında özetlemektedir. Teknik yönetim, geminin uluslararası, bayrak devleti veya klas standartlarına uygun olarak bakım tutumlarının yapılarak denize ve yüke elverişli halde işletilmesi, gemiadamı ile donatımı vb. faaliyetleri kapsar (Spruyt, 1994; 17).

Gemiadamı Donatımı Yönetimi: Teknik yönetim kapsamına giren insan gücü, günümüzde sadece işgücü pazarlarında uzmanlaşmış profesyonel örgütler tarafından yerine getirilmektedir. Bu insan kaynakları donatılacak olan geminin tipi ve büyüklüğüne ayrıca uluslararası ve bayrak ülkesi standartlarına göre temin edilerek eğitimleri, ulaşımları, maaş işlemleri bu örgütler tarafından yerine getirilmektedir (Spruyt, 1994; 14). Gemilerin gemiadamları ile donatılmasında gemi işletme örgütlerinin hakları, sorumlukları ve yükümlülükleri BIMCO (Baltic and

International Maritime Council)’nun Standart Tayfa Yönetim Anlaşması’nın 3. Maddesi’nde belirlenmiştir (Panayides, 2001; 17).

Sigorta Yönetimi: Gemi sahipleri gemilerinin fiziksel yapılarını tekne sigortaları (Hull and Machinary, H&I) ile sigortalamaktadırlar. Bununla birlikte gemilerinin ve gemiadamlarının üçüncü şahıslara verdikleri zararlara karşı ise kulüp sigortaları (Protection and Indemtity, P&I) bulunmaktadır. Bu sigortalar profesyonel gemi işletmecileri tarafından gemi sahibi adına yaptırılabilmektedir (Panayides, 2001; 19).

Navlun Yönetimi, Spruyt (1994; 12) tarafından “ticari yönetim” kapsamında incelenmiştir. Panayides (2001; 19) ise navlun yönetimini ayrı bir fonksiyon olarak incelemiştir. Yapılacak olan sefere ait maliyetlerin [geminin sefer sırasındaki maliyetlerini (yakıt, liman masrafı, kanal geçiş ücretleri vb.) ve sabit maliyetleri (tayfa maaşları, kumanya, yedek parça, yağlama yağı, onarım, tamir vb.)] çıkartılarak sefer tahminlemesi hesapları yapılır. Burada amaç, gelen teklifleri değerlendirmek ve kiralama sözleşmesinin hangi navlun bedeli ile kabul edilebileceğini hesaplamaktır (Panayides, 2001; 20).

Muhasebe Yönetimi: Gemi işletme maliyetleri için yapılacak olan ödemelerin takvime uygun detaylı bir plan çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Yöneticilerin alacakları stratejik kararlarda ve planlayacakları operasyonlarda hazırlanacak olan detaylı bütçe ve muhasebe sistemi yardımcı olmaktadır (Panayides, 2001; 20).

Kiralama Yönetimi: Geleneksel olarak gemi sahipleri gemi kiralama fonksiyonlarını profesyonel gemi işletme örgütlerine devretme konusunda gönülsüz davranmaktadır. Bu yüzden profesyonel gemi işletme örgütleri gemi kiralama faaliyetleri konusunda armatörlerin altında gemi kiralama departmanı olarak çalışmaktadır (Panayides, 2001; 21).

Gemi Alım Satım Yönetimi; Geleneksel gemi sahipleri gemi alım satımı ve yapılacak pazarlık konularında gemi işletmecilerini tayin ederler. Son sözü gemi sahibi söyler. Bu fonksiyonda gemi işletmecileri tecrübe ve bilgileriyle danışman ve gözetme vasfıyla gemi sahibine yardımcı olurlar (Panayides, 2001; 22).

Kumanya Yönetimi; gemideki gemiadamlarının tüketimi için gerekli olan yiyecek, içecek, temizlik malzemesi, boya vb. malzemelerin dünyanın her limanında gemiye sağlanması maksadıyla temini, satın alınması ve ulaştırılması faaliyetlerini kapsar (Spruyt, 1994; 17, Panayides, 2001; 22).

Operasyon Yönetimi; geminin limana yanaşması, hazırlık mektubunun verilmesi, acente işlemleri, yük ve geminin kontrolü, yükleme müteahhidi ile ilişkiler, geminin yüklenmesi boşaltılması, geminin ayrılması, gemiye uygun zaman ve yerde yağlama yağı, yakıt ve tatlı su temini vb faaliyetleri içermektedir (Panayides, 2001; 23).

Kiracı Gözetim Hizmeti; bir yönetim şeklinden ziyade bir hizmet şeklidir. Bu hizmetler gemi işletme örgütleri tarafından önerilir. Buradaki yöneticilerin görevi gemi sahiplerinin operasyonel performanslarını kiracı adına denetleyerek kiracının adına gözetim yapmaktır (Spruyt, 1994; 17).

Armatör Hizmetleri; bazı örgüt veya şahısların ticari olarak gemiye sahip olduklarının bilinmesini istemedikleri durumlarda gündeme gelir. Bu gruplar geminin kendi finansal kayıtlarında gözükmesini bile arzu etmezler. Bu durumda gemi sahibi adına gemileri işleten gemi işletme örgütleri bu talebi yerine getirmek için organize olurlar. Bu durum gemi sahiplerini bazen sadece kiracı gibi göstererek armatörün üstlenmiş olduğu risklerden korur (Spruyt, 1994; 18).

Pertersen (1992; 96) tarafından gemi işletme örgütlerinin yönetimi üç ana yönetim mekanizmasında toplanmıştır:

Varlık Yönetimi (Asset Management); gemi alım satımı veya yeni gemi siparişi ile ilgili sözleşmelerin yapılması, geri ödeme, nakit akışı, kira gelirleri vb. varlık yönetimi fonksiyonlarının yerine getirildiği yönetim uygulamalarını kapsar.

Filo Yönetimi; geminin etkin ve ekonomik olarak çalıştırılması ile ilgili uygulamaları kapsar. Bu kapsamda gemileri gemiadamı ile donatma, bakım tutum, yük elleçleme, emniyet vb. faaliyetleri organize edilerek yönetilir.

Operasyon ve Kiralama Yönetimi; geminin istihdamı ile ilgili uygulamaları gerçekleştirir. Bu kapsamda gemiye yük bulunması veya geminin kiralanması ile ilgili operasyonlar yönetilmektedir.

Şekil 3.1’de gemi işletme örgütlerinde, tüm işletme fonksiyonlarının yer aldığı bir yönetim yapısı gösterilmektedir. Gemi işletme örgütlerinin temel üst fonksiyonları olan stratejilerin belirlenmesi, yatırım kararları, faaliyette bulunulan alandan çıkış ve kalite güvence sistemi gibi fonksiyonları üst yönetim tarafından yerine getirilirken diğer fonksiyonlar, operasyon, pazarlama ve finans ana başlıkları altında diğer yönetim birimleri tarafından gerçekleştirilmektedir (Spruyt, 1994; 10).

Operasyon departmanı personel ve teknik operasyonlar altında ikiye ayrılmaktadır. Personel yönetimi departmanının altında, işe alma, eğitim, sağlık ve emniyet, personel gelişimi, birlikler ile ilişkiler, sosyal yardım ve iş sözleşmeleri fonksiyonları yerine getirilmektedir. Teknik operasyonlar departmanı altında yedek parça, depolama, tamirat, havuzlama, klaslama ve emniyet fonksiyonları yerine getirilmektedir.

Pazarlama departmanında ana fonksiyonlar olarak, pazarlama stratejilerinin belirlenmesi, pazar araştırmaları, halkla ilişkiler ve reklam vardır. Alt departman olan navlun satışlarında ise gemi işletme örgütünün faaliyette bulunduğu alan kapsamında kiralama, komisyonculuk, sefer operasyonları, yakıt alımı, navlun fiyat teklifi, operasyonlar, acenteler vasıtası ile pazarlama fonksiyonları yerine getirilir.

GEMİ İŞLETME ÖRGÜTLERİ Strateji Yatırım Sektörden Çıkış Kalite Güvencesi OPERASYON • PERSONEL • İşe Alma • Eğitim • Sağlık Ve Emniyet • Personel Gelişimi • Birlikler • Sosyal Yardım • İş Sözleşmesi • TEKNİK • Yedek Parça • Depolama • Tamirat • Havuzlama • Klaslama Ve Emniyet PAZARLAMA Strateji Pazar Araştırması Halkla İlişkiler Reklam NAVLUN SATIŞLARI DÖKME PAZARLARI • KİRALAMA • KOMİSYONCULUK • SEFER OPERASYONLARI • YAKIT ALIMI • İLERİ NAVLUN HAT SATIŞLARI ve OPERASYONLARI SATIŞ GÜCÜ ACENTELER FİNANS • SERMAYE ARTIRIMI • SERMAYE YATIRIMI • NAKİT AKIS KONTROLÜ • DÖVİZ • YÖNETİM MUHASEBESİ • FİNANSAL MUHASEBE • GEMİ MUHASEBESİ • SEFER MUHASEBESİ • ARMATÖR MUHASEBESİ • KREDİ KONTROLÜ • HUKUKİ KONULAR • SEKRETERYA • SİGORTA • KARA PERSONELİ • BİLGİ TEKNOLOJİSİ • BÜTÇELEME

Şekil 3.1. Tam Fonksiyonlu Gemi İşletme Örgütlerinin Yapılanması ve Fonksiyonları (Kaynak; Spruyt, 1994; 10)

Finansman departmanında ise, sermaye artırımı, sermaye yatırımı, nakit akış kontrolü, döviz, yönetim muhasebesi, finansal muhasebe, gemi muhasebesi, sefer muhasebesi, gemi işletme muhasebesi, kredi kontrolü, hukuki sorumluluklar, sekretarya, sigorta, kara personeli, bilgi teknolojisi, bütçeleme fonksiyonları yerine getirilir.