Sayfa
EK 1 Odak Grup Çalışması İçin Resmi Davet Yazısı Metni 1
EK 2 Odak Grup Çalışması Katılımcı Profili Tarama Anketi 1
EK 3 Odak Grup Çalışması Açılış Konuşması Metni 1
EK 4 Odak Grup Çalışması Yapılandırılmış Soru Akışı 1
EK 5 Odak Grup Çalışması Sonrası Gönderilen Resmi Teşekkür
Yazısı Metni
1
EK 6 Çanakkale Boğazı Kılavuzluk İstasyonunda ve Türkiye
Denizcilik İşletmeleri’ne Bağlı Kılavuzluk Teşkilatlarında Anket Çalışmasının Yapılabilmesi İçin Resmi İzin Talep Yazısı Metni
1
EK 7 Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği Üyelerinin Anket Çalışması
İçin Desteklerinin Talep Edildiği Resmi Yazı Metni
1
EK 8 Anketin Çalışmasının Yapılmasında İstanbul Deniz Otobüsleri
A.Ş.’nin Desteklerinin Talep Edildiği Resmi Yazı Metni
1
EK 9 Gemlik Körfezi İskelelerine Gelen Gemilerde Anketin
Çalışmasının Yapılabilmesi İçin Gemport Kılavuzluk
Teşkilatından Alınan Resmi Yazı Metni
1
EK 10 Yapılacak Anket Çalışması İle İlgili T.C. Başbakanlık Denizcilik
Müsteşarlığı’nın Bilgilendirildiği Resmi Yazı Metni
1
EK 11 Yapılan Anket Çalışmasının Ardından Anketörlere Gönderilen
Resmi Teşekkür Yazısı Metni
1
EK 12 Anket Formu 1
EK 13 Anket Formunun İngilizce Çevirisi 1
EK 14 Anket Çalışması Uygulama Rehberi 1
EK 15 Literatür Taramasına Ait Özet Formu 1
GİRİŞ
Gerek tarihsel olarak, gerekse günümüz koşullarında çok daha büyük boyutlarda olmak üzere dünya ticaretinin büyük bölümünün deniz taşımacılığı yolu ile gerçekleştirildiği düşünüldüğünde, yolcu taşımacılığında denizyolunda meydana gelen gelişmeler değerlendirildiğinde ve hatta deniz turizmindeki hızlanan büyüme dikkate alındığında dünya üzerinde faaliyet göstermekte olan tüm gemileri sevk ve idare etmekte olan gemi kaptanlarının sayısı, değeri ve önemi de aynı paralelde artış kaydetmektedir. Doğa koşullarının kontrolü altındaki bir çevrede, değerleri milyonlarca doları bulan gemilerin, yüklerin ve değer biçilemeyecek önemdeki gemiadamlarının ve yolcuların sorumluluğunu üstlenmiş olan gemi kaptanlarına ilişkin değerlendirmeler günümüzde denizcilik biliminin önemli ilgi alanlarından birini oluşturmaktadır.
Gemi operasyonlarının yönetiminde gemi kaptanlarının bireysel karar verme süreçlerine etki eden faktörlerin bütünleşik bir model yaklaşımı içerisinde tespit edilmesi ve karar verme davranışına ait karşılaştırmalı analizlerin yapılması bu araştırmanın ana amacı olarak belirlenmiştir. Bu amacı gerçekleştirmek için karar verme ve denizcilik literatürü doğrultusunda nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılmıştır.
Birinci bölümde gemiadamı ve kaptan konuları incelenmiştir. Denizcilik mesleğinin uluslararası yapısı nedeniyle bu sektörde çalışan profesyonel denizcilerin unvan ve yeterliklerinin iyi tanımlanması ve uluslararası ifade farklılıkları ortaya konmuştur. Profesyonel denizcilerin unvan ve yeterliklerinin tam olarak anlaşılabilmesi için ifadelerin İngilizce ve Türkçe karışılaştırmaları yapılarak tanımları verilmiştir. Gemi kaptanının tanımı, görev yetki ve sorumlulukları da bu bölümde incelenmiştir. Ayrıca gemi kaptanının uluslararası deniz hukuku kapsamındaki sorumulukları, Türk Kanunları kapsamındaki cezai hükümleri incelenmiştir.
İkinci bölümde karar verme kavramına, insanın bireysel bir davranışı olarak yaklaşılmıştır. Karar verme literatüründe geçen “karar”, “karar verme”, “karar verme
yöntemi”, “karar verme tipi”, “karar verme sitili”, “karar verme modeli”, “karar verme stratejisi” ve karar verme süreci” konularında daha önce yapılmış çalışmalar ve bilimsel yaklaşımlar incelenmiştir.
Üçüncü bölümde, gemi kaptanlarının içinde bulunduğu örgütsel yapı ve kara yönetimi ile gemi yönetimi arasındaki iletişim konularının ortaya konması amacıyla gemi işletme örgütleri, yapıları, gemi örgüt yapısı, gemi işletmelerinde tanımlanmış görev yetki ve sorumluluklar incelenmiştir. Ayrıca denizcilik sektöründeki yönetim felsefesinin tarihsel gelişim süreci ve Uluslararası Emniyetli Yönetim Sistemi (SMS) ve Uygulama Rehberi (ISM Kod) incelenmiştir. Gemi ve gemi işletme örgütlerinin içerisinde bulundukları çevresel faktörler ve işletme fonksiyonları açıklanmıştır. Daha sonra gemi kaptanlarının gemi operasyonlarında bireysel karar verme davranışları, etki eden faktörler ve süreçleri incelenmiştir.
Dördüncü bölümde yapılan araştırmanın amacı ve hedefleri yer almaktadır. Bu bölümde amaç ve hedefler doğrultusunda geliştirilen araştırma modelleri, araştırma sürecinin basamakları açıklanmıştır. Çalışmada kullanılan nitel ve nicel araştırma yöntemleri ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Nitel araştırma yöntemi olarak kullanılan odak grup çalışması ve verilerinin içerik analizi sonuçları tablolar halinde verilmiştir. Çalışmanın sürecinin nicel araştırma kısmında, nitel araştırma yöntemleriyle elde edilen değişkenlerin geliştirilmesi, saha araştırmasında yararlanılacak olan anket formunun oluşturulması, anket çalışmasının uygulanması süreçleri anlatılmıştır. Son olarak araştırmada test edilecek ana hipotezler ve alt hipotezler verilmiştir.
Beşinci bölümde gemi kaptanlarından elde edilen veriler analiz edilmiştir. Bu analizler kapsamında gemi kaptanlarının profil bilgileri, ISM uygulamasına ait değişkenler, gemi operasyonlarının yönetiminde gemi kaptanlarının bireysel karar verme süreçlerine etki eden değişkenler, gemi kaptanlarının kararlarına yapılan örgütsel baskının sonuçlarına ait değişkenler arasında karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Ayrıca hipotez testlerinde kabul edilmiş hipotezlere ait tablolar açıklamaları ile özet olarak sunulmuştur.
Sonuç bölümünde araştırmanın genel bir değerlendirmesi yapılarak araştırmada elde edilen bulgular önceden belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda yorumlanarak tartışılmıştır. Daha sonra denizcilik sektörüne araştırmanın sonuçları ile ilgili önerilerde bulunulmuştur. Son olarak araştırma konusunun derinleştirilerek ilerletilmesi konusunda ileride yapılacak olan çalışmalar için öneriler yapılmış ve çalışmanın kısıtları özetlenmiştir.
BİRİNCİ BÖLÜM