Geçici İthalat Rejimi

Geçici ithalat rejimi, serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, TCGB içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan

(238)

4458 s. GK. md. 234.2.

(239)

4458 s. GK. md. 234.3-4. 2008 yılı için uygulanan usulsüzlük cezası 198 YTL’dir. 4458 s. GK. md. 241.1.

(240)

4458 s. GK. md. 238.

(241)

yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir(242). Özellike ülkemizde ikamet etmeyen kişilerin beraberinde getirdikleri taşıtlar, ithal eşyasının taşındığı konteynırlar, sergi veya fuar eşyası, mesleki malzemeler, yolcu beraberi sportif kullanıma mahsus eşyalar gibi birçok eşya geçici ithalat rejimine konu olabilmektedir.

Geçici ithalat rejiminin tam muafiyet ve kısmi muafiyet sistemi olmak üzere iki uygulama şekli bulunmaktadır.

Geçici ithalat rejimi ile DİR birbiriyle karıştırlabilecek özelliklere sahip olmakla birlikte, geçici ithalat rejiminde, rejime konu eşyanın olağan yıpranmalar dışında ayniyatına uygun olarak yurt dışı edilmesi zorunluluğu, rejimi DİR’den ayırmaktadır. Nitekim, DİR’de rejime konu eşya işleme faaliyetine tabi tutulduğundan niteliğinde değişme meydana gelmektedir. Yine geçici ithalat rejimine konu eşya için kısmi muafiyet sistemi işletilmesi durumunda vergi ve benzeri yükümlülük tahsilatı söz konusu olmaktadır. DİR’de ise vergi ve benzeri yümlülükler ya tahsil edilmemekte ya da eşyanın çıkışıyla birlikte iade edilmektedir.

İthal vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği durumlar ve özel şartlar BK tarafından tespit edilmektedir(243). BK da 4458 s. GK’nın Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2000-69 s. Kararı çıkararak kullanmıştır(244). Bu kapsama, yabancı bir ülkeden süresi içinde yurt dışı edilmek üzere geçici olarak TCGB’ye giren eşyadan, ithalat vergilerine konu olsalar dahi bu vergiler tahsil edilmemektedir.

İthalat vergilerinden kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminin uygulanabileceği eşya ise ismen belirlenmemekle birlikte 2000-69 s. BKK’da, kısmi muafiyete konu edilemeyecek eşya belirtilmiştir(245). Bunların dışında kalan eşya kısmi muafiyet uygulamasından faydalanabilecektir.

(242) 4458 s. GK. md. 128. (243) 4458 s. GK. md. 131. (244) R.G.S.: 23955, 05.02.2000. (245)

Kısmi muafiyete konu eşyadan alınacak gümrük vergileri ve eş etkili mali yükümlülükler aylık olarak, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının %3'ü olarak tespit edilmektedir(246). Tespit edilen ithalat vergileri tutarı eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda alınacak vergi tutarını aşmamalıdır. Diğer taraftan, geçici ithalat rejimi hem ekonomik etkili hem de şartlı muafiyet sistemini içeren bir rejim olduğundan, ATA karnesiyle beyan edilen eşya ile ticari ve özel kullanıma mahsus taşıtlar hariç olmak üzere,

 Tam muafiyet sisteminde alınmayan gümrük vergileri ve eş etkili mali yükümlülükler kadar,

 Kısmi muafiyet sisteminde tahsil edilmeyen gümrük vergileri ve eş etkili mali yükümlülüklere isabet eden tutar kadar,

teminat alınmaktadır. Kısmi muafiyete konu eşya için ithalat vergilerinin hesaplanması ve teminata bağlanması aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 5. Kısmi Muafiyette Vergi ve Teminat Uygulaması

Açıklama Örnek

Eşyanım serbest dolaşıma girişi

durumunda alınacak vergi A

100.000 YTL Eşyanın TCGB’de kalacağı süre

(Ay olarak belirtilir) B 3

Kısmi muafiyette vergi oranı C % 3

Ödenmesi gereken vergi tutarı D (A x B x C) 9.000 YTL

Teminat tutarı A-D 91.000 YTL

Kaynak: Yerci, a.g.e., s. 240.

Tabloda belirtilen vergiler, ithalatta alınması gereken gümrük vergileri ve eş etkili mali yükümlülüklerin tamamını kapsamaktadır. Böylece eşyaya ilişkin vergi ve diğer mali yükümlülüklerin bir kısmının tahsili, diğer kısmının da teminata bağlanması gerçekleşmiştir. Bu suretle hesaplanan vergiler, yükümlünün isteğine

(246)

bağlı olarak, bir defada ödenebileceği gibi, eşyanın TCGB’de kalacağı süreye paralel olarak aylık, üç veya altı aylık dönemler halinde de ödenebilmektedir(247).

Geçici ithalata konu eşya kural olarak gümrük beyannamesi ile beyan edilmelidir. Ancak, beyanın basitleştirilmiş usuller çerçevesinde(248), sözlü beyan formuyla(249), ATA karnesiyle(250), başka bir tasarruf yoluyla(251), taşıtlar için Yabancılar İçin Geçici Giriş Karnesi, Triptik Karnesi, Gümrüklerden Geçiş Karnesi veya Geçici Giriş Belgesiyle(252) yapılması mümkün olduğu gibi taşıtların herhangi bir belge olmaksızın rejime konu edilmesi de mümkündür.

Geçici ithalat rejimi kapsamında bir gümrük yükümlülüğü eşya sahibinin geçici ithalat rejimine tabi eşyasını serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutmak istemesi ya da geçici ithalat rejimiyle ilgili mevzuat hükümlerinin ihlal etmesi sonucu doğmaktadır.

Geçici ithalat rejiminde eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmak istenmesi nedeniyle gümrük yükümlülüğünün doğması durumunda vergi ve diğer yükümlülüklerin hesaplanmasında rejimin tam muafiyet veya kısmi muafiyet sisteminde işletilmesine göre ayrıma gidilmektedir. Tam muafiyet sisteminde gümrük yükümlülüğü doğması halinde, söz konusu yükümlülüğün doğduğu tarihteki, örneğin serbest dolaşıma giriş rejimi beyanının verildiği tarihteki, vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları dikkate alınmaktadır. Kısmi muafiyet sisteminde gümrük yükümlülüğünün doğması halinde ise geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin verildiği tarihte söz konusu eşya için geçerli olan vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları dikkate alınmakta ve daha önceden ödenen tutar ödenecek tutardan mahsup edilmektedir.

(247) GY. md. 444.3. (248) GY. md. 424. (249) GY. md. 426. (250)

GY. md. 427.; Gümrük Genel Tebliği (Geçici İthalat) Seri No: 4, md. 2. RG.S.: 25762,

21.03.2005.

(251)

GY. md. 428.

(252)

Özel Kullanıma Mahsus Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği Seri No: 6, md. 2. R.G.S.:

26449, 01.02.2007; Ticari Kullanıma Mahsus Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliği Seri

Geçici ithalata konu eşya serbest dolaşıma sokulmak isteniyorsa, tahsili gereken ithalat vergilerinin tamamı üzerinden faiz alınmaktadır. Ancak teminatın nakit olarak verilmesi durumunda faiz uygulanmayacağı gibi turistik tanıtım malzemeleri, sportif amaçlı malzemeler, sanat eşyaları, antikalar, doğal afetler nedeniyle gönderilen yardım malzemeleri, sergi ve fuar eşyası gibi eşyalarda faiz uygulaması söz konusu değildir.

Geçici ithalat rejiminde rejim ihlalinden kaynaklanan gümrük yükümlülüğü kendini iki şekilde göstermektedir. Birincisi, rejime girişte yanlış beyan yapılmasında olduğu gibi rejim başlamadan ihlalin gerçekleşmesi, ikincisi, rejime konu eşyanın süresi içinde yurt dışı edilmemesi nedeniyle rejimin işleyişi sırasında ihlalin gerçekleşmesidir. Geçici ithalat rejimine konu ithal eşyasının TCGB’ye sokulmak istenmesi sırasında oluşan ve rejimin işleyişi sırasında gerçekleşen rejim ihlalleri için DİR ile aynı yaptırımın uygulanılması söz konusudur(253).

Örneğin, geçici ithalat rejimi kapsamında ticari kullanıma mahsus kara taşıtları, iç trafikte özel amaçla kullanılması, kiraya veya ödünç verilmesi ya da yükümlüsü dışında başka kişilerin tasarrufuna bırakılması, devredilmesi veya satılması gibi durumların tespit edilmesi halinde rejim ihlali gerçekleşmektedir. Bu durumda ticari kullanıma mahsus taşıtlara verilen geçici ithal izni gümrük vergilerinin iki katı kadar ceza uygulanarak iptal edilmektedir(254). Söz konusu taşıtların çıkışları sırasında süre ihlalinin yapıldığı anlaşılması halinde ise sadece usulsüzlük cezası uygulanılmaktadır. Ancak, süre uzatımı için verilen mücbir sebep belgesinin taşıtın yurtta kalma süresi içinde verilmesi ve gümrük idaresince de kabul edilmesi durumunda herhangi bir ceza uygulanmaksızın süre uzatımı yapılarak taşıtın çıkışına izin verilmektedir(255).

Diğer taraftan, turistik amaçla ziyaret etmek, belirli bir süredeki görevi yerine getirmek veya yüksek öğrenimde bulunmak amacıyla gelen kişiler tarafından geçici ithaline izin verilen özel kullanıma mahsus kara taşıtlarının getiriliş amacı dışında kullanılması, bir başkasına kiralanması, ödünç verilmesi, kanuni yurtta kalma

(253)

4458 s. GK. md 234. ve 238. hüküklerine göre işlem tesis edilmektedir.

(254)

Ticari Kullanıma Mahsus Kara...Tebliğ md. 14.

(255)

süreleri içerisinde yurtdışına çıkarılmaması veya herhangi bir gümrük idaresine teslim edilmemesi, başka bir şahsa devredilmesi, satılması, hak sahibi olmayan kişilere kullandırılması, taşıtla birlikte giren ve belgelerinde kayıtlı olan parçalarının izinsiz olarak değiştirilmesi hallerinde rejim ihlali söz konusudur. Bu durumda taşıta ilişkin gümrük vergilerinin iki katı para ceza uygulanmaktadır. Taşıt yurtdışı hükmünde gümrük idaresince teslim alınarak tahakkuk eden para cezasının tahsili halinde taşıtın çıkışına izin verilmektedir. Şartların ihlalinden sonra kesin terk kaydıyla gümrüğe terk edilen taşıtlar için de aynı işlemler yapılmakta olup, ayrıca tasfiye hükümleri de uygulanmaktadır. Diğer usulsüzlük hallerinde ise, örneğin ülkemizde süre açısından kalmaya hakkı olmakla birlikte gümrük idaresince sigorta süresi çerçevesinde verilen sürenin aşılmasında olduğu gibi, usulsüzlük cezası uygulanılmaktadır.

Taşıtlarla ilgili olarak gümrük yükümlüğünün doğması halinde, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihteki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları esas alınmaktadır(256). Diğer taraftan para cezası tahakkuklarda taşıtın gümrük idaresi denetimine alınmış olması halinde ÖTV tahakkuka dahil edilmeksizin sadece gümrük vergisi ve KDV toplamının iki katı para cezası tatbik edilmektedir. Taşıtın mevcut olmaması halinde ise ÖTV dahil gümrük vergileri tahsil edilmekte ve ayrıca bu vergilerin tutarının iki katı para cezası uygulanmaktadır. Triptik, Gümrüklerden Geçiş Karnesi, Yabancı Taşıtlar Geçici Giriş Karnesi ve Geçici Giriş Belgesine kayden getirilen taşıtlarla ilgili olarak yapılacak tahakkuklarda gümrük vergileri kefil kuruluşlardan, cezalar ise rejim hak sahibinden tahsil edilmektedir. Taşıt sahibinin, taşıtın kanuni yurtta kalma süresi geçirildikten sonra ölümü halinde; taşıtın gümrüğe teslim edilememesi veya yurt dışı edilememesi durumunda taşıtın gümrük vergileri mirası kabul eden varislerinden tahsil edilmekte ancak para cezası uygulanmamaktadır. Taşıtın geçici plakalı taşıt olması ve söz konusu taşıtın süresi içerisinde yurtdışı edilmemesi halinde transit süresine ilişkin usulsüzlük hükümleri çerçevesinde para cezası uygulanmaktadır(257).

(256)

4458 s. GK. md. 134. ve 193.

(257)

Eşyanın geçici ithalat rejimi kapsamında ATA karnesi ile TCGB’ye girişi ve rejim ihlaline konu olması mümkündür. Gümrük idareleri, ATA Karnesi kapsamı eşya için süre uzatımı talebinde bulunulup bulunulmadığını, yeniden ihraç edilip edilmediğini ya da gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulup tutulmadığını araştırılarak herhangi bir rejim ihlalinin yapılıp yapılmadığı tespit etmektedirler. Yapılan araştırma neticesinde ATA Karnesi ile yurda geçici olarak ithal edilmesine karşın karnede belirtilen yurtta kalma süresi içinde yurt dışı edilmediği veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmadığı anlaşılan eşya için kefil kuruluşa(258), karnenin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde tebligat yapılmaktadır. Yapılan tebligat ile ilgili gümrük idaresince gümrük vergileri ve eş etkili mali yükümlülüklerin % 10 fazlası hesaplanarak bulunan tutar belirtilerek kefil kuruluşa, eşyanın kanuni yurtta kalma süresi içerisinde yeniden ihraç edildiğine veya ATA karnesinin usulüne uygun olarak diğer bir surette yükümlülükten ibra olunduğuna dair kanıt sunulmak üzere 6 ay süre verilmektedir. Kefil kuruluş, süresi içinde rejimin ibra edildiği yönünde kanıt sunamazsa, sürenin bitiminden itibaren en geç 7 gün içinde tebligatta bulunan gümrük idaresine belirtilen tutarı derhal ödemek ya da teminat olarak yatırmak zorundadır. Diğer taraftan, gümrük vergileri ile ithalatta alınan diğer vergilerin teminata bağlandığı veya ödendiği tarihten itibaren 3 ay içinde rejimin ibra edildiği yönünde kanıt sunulması halinde, teminat olarak yatırılan veya ödenen tutar iade edilmektedir. Aksi takdirde 6183 s. AATUHK hükümleri(259) çerçevesinde faiz tahakkuk ettirilerek, tebligatta belirtilen tutar kefil kuruluştan, bu tutarın iki katı kadar para cezası ve tahakkuk ettirilen faiz karne hamilinden tahsil edilmek üzere işlem tesis edilmektedir(260).