Geçici hükümetin Başbakanı Hashim Thaçi

Sırp baskısının yıkılması ve NATO askeri güçlerinin ülkeye girmesinden sonra hükümeti yönetme mücadelesi de kendini göstermiştir. 2 Haziran 1999 tarihinde UÇK’nın siyasi lideri Haşim Thaçi, Ramboullit’te imzalanan Kosovalı siyasiler anlaşması çerçevesinde geçici hükümeti kurduğunu ilan ederek, başbakanlığını kamuoyu ile paylaşmıştır. Yeni kurulan hükümetin temel hedeflerinin başında Sırp askeri birliklerine karşı en iyi bir şekilde organize olunmasını ve NATO’nun da desteğiyle Sırpları Kosova’da yenmek olarak gösterilebilir. Bunun yanı sıra Kosova sorununun çözümü konusunda uluslararası toplumla yakalanan olumlu havanın devam ettirilmesi ve bu süreçte Kosova ile ilgili alınacak olan her tür kararda Arnavutların yasal temsilcisi olmak da yer almıştır.145

Haşim Thaçi’nin yeni hükümetin kuruluşunu ilan etmesi ülkede bazı tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Sürgündeki Başbakan Bujar Bukoshi ilanın hiçbir dayanağı olmadığına vurgu yaparken, LDK da kararı aceleci olarak niteletirmiştir. Rugova’nın Sırp polis güçlerince zor kullanarak Miloşeviç’le Belgrad’a görüşülmesi ve Ramboulite

143 _{Komunikate nr.75 e Shatbit te Pergjithshme te UÇK-se, Kosova Sot Gazetesi, 1 Mart 1999, s.3.} 144 _{Hashim Thaçi caktohet mandatarar per formimin e Qeverise se Perkoshme te Kosoves, Kosova Sot}

Gazetesi, 2 Mart 1999, s. 3.

anlaşmasının iptalini imzalaması UÇK cephesinde büyük tepkiye neden olurken, Rugova ve partisi LDK vatan haini yaftasını yemelerine neden olmuştur. Bu gelişmelerden sonra anlaşmaya göre yeni hükümette LDK’nın birkaç bakanlıkla yer alması konusu UÇK’lı yetkililer tarafından tekrar gözden geçirilmesi gerekliliğine işaret etmeye başlamıştırlar. Uluslararası toplum LDK’sız bir hükümeti tanımayacağı yönünde tavır takınması, UÇK’nın bu konuda geri adım atmasına neden olmuştur.146

İşin ilginci bir yıl önceki süreçte UÇK’sız bir Kosova heyeti kabul etmeyen uluslararası toplum, bu sefer de LDK’sın bir hükümet tanımayacağını yönündeki açıklamasıdır.

Bundan sonra uluslararası toplum, Arnavutlar arasından birlik ve beraberliğin tesisi konusunda önemli girişimleri sonuç vererek, Kosova’nın UNMIK Yöneticisi Bernard Kouchner’in öncülüğünde Thaçi ve Rugova’nın bir araya getirilmesi başarısını yakalamıştırlar. Görüşmede Rugova kendisine yapılan saldırıları ve karalamaları planlı bir hareket olarak nitelendirirken, Paris’te geçici hükümet konusunda attığı imzanın arkasında olduğunu ifade ederek, anlaşmadan doğan yükümlülüklere saygı gösterilmesini talep etmiştir. Toplantıda sürgün hükümeti Başbakanı Bujar Bukoshi tarafından toplanan maddi desteğin denetlenmesi adına bir komisyon kurulması kararı alınırken, Hashim Thaçi de LDK’nın geçici hükümete temsil edileceği garantisini vermiştir.147

UNMIK Yöneticisi Bernard Kouchner, Hashim Thaçi başbakanlığında hükümetin kendini bağlamadığını gerekçesiyle BM tarafından ülkeyle ilgili kabul edilen 1244 nolu kararın kendisine verdiği yetkiye dayanarak, geçici kurumların kurulmasına ağırlık vermiştir. Fakat ülkede var olan geçici hükümet, çalışmalarına engel olduğu gibi bu yapıyla ilgili ciddi mücadele verme durumunda kalmıştır. Bunun önüne geçmek ve geçici bir meclis oluşturmak adına Kosova Geçici Konseyi kurma girişimlerine hız veren UNMIK Yöneticisi, konseyin ülkede yaşayan bütün toplulukların sayısı göz önünde bulundurarak bir adım atmıştır. Yeni oluşturulan kurulda Arnavut temsilcilerinin yanı sıra Sırp, Türk, Boşnak ve diğer topluluk temsilcilerinin yer almasına özen gösterilmiştir. Fakat üyelerin belirlenip toplantılara

146 _{Shala, Vitet..., s.375.}

147 _{Kryeministri Thaçi u takua me Kryetarin e LDK-se İbrahim Rugova, Rilindija Gazetesi, 6 Ağustos}

davet edilmesine rağmen, özellikle LDK ve Sırpların sürece dahil olmayı dışlaması konseyin bir türlü toplanamamasına neden olmuştur. Kouchner, Zeri gazetesine verdiği bir röportajında bir aydan beri konseyin toplanmamasının kendi suçu olmadığını açıkladığı gibi bunun nedeninin iç dinamiklerde yattığını savunmuştur. Sırpların sürece katılımı konusunda daha istekli olmasının kendi gelecekleri için büyük önem arz ettiğini savunduğu gibi, UÇK ve LDK arasında var olan çift başlı yönetim anlayışına son verilmesinin ülke geleceği için kilit olduğuna dikkat çekmiştir.148

Yapılan çalışmalar neticesinde UNMIK basın biriminden yapılan bir açıklamada Kosova Geçici Konseyinin işlevsel hale getirilmesi konusunda Thaçi ile Rugova’nın bir anlaşmaya vardığı bilgisi paylaşılırken, 1244 nolu kararı gereğince danışma nitelikli Arnavut, Sırp ve diğer etnik topluluklardan oluşturulan Geçici Konseyi toplantısının Kouchner öncülüğünde yapılacağı bildirilmiştir.149

Geçici Hükümet Başbakanı Hashim Thaçi konuyla ilgili yaptığı açıklamasında UNMIK yönetimi çerçevesinde oluşturulan konseye destek verileceğini ifade ederken, konseyde UÇK’nın iki, LDK’nın iki, LBD’nin iki, Müslüman ve Türk topluluğunun birer, iki bağımsız ve iki Sırp üyeden oluşacağını bildirmiştir.150

LDK Başkanlık kurulu toplantısı sonrasında yapılan açıklamada LDK’nın UNMIK, KFOR ve diğer uluslararası mekanizmalarla çalışmalarına önem verileceğini bildirirken, konsey toplantısına da parti başkanı İbrahim Rugova’nın katılım göstereceği bilgisi paylaşılmıştır.151

İbrahim Rugova kendisiyle ilgili çıkan haberler ve beklentiler üzerine bir basın toplantısı ile partisi LDK ve kendisinin bundan sonraki süreçte yönetim faslıyla ilgili atacağı adımlarla ilgili bilgilendirmiştir. Son başkanlık kurulu toplantısında parti olarak ülkede varlığını sürdüren uluslararası kuruluşlar; UNMIK, KFOR ve AGİT’le yönetim organlarının ve güvenliğin tesisi için her tür işbirliği kararının alındığına dikkat çektiği gibi toplumun yönetim konusundaki beklentilerine cevap olarak

148 _{Biseda me kryeadministrator i Kombeve te Bashkuar per Kosove, Kosova Sot Gazetesi, 3 Ağustos}

1999, s.4.

149 _{OKB-ja konfirmon marreveshjen Thaçi – Rugova, Kosova Sot Gazetesi, 8 Ağustos 1999, s.2.} 150 _{Kosova Sot Gazetesi, 8 Ağustos 1999, s.2.}

151 _{U mbajt mbledhja e Keshilit te Pergjithshme te LDK-se, Kosova Sot Gazetesi, 12 Ağustos 1999,}

partinin kongresi yapılarak diğer parti ve bireylere kapıların açılacağını dile getirmiştir. Geçici hükümetle işbirliğinin hangi seviyede olduğu ile ilgili soruya Rugova, halk tarafından seçimlerle seçilen Cumhurbaşkanı olduğunu hatırlatırken, Thaçi gibi herkesle işbirliğinin var olduğunu ve herkes gibi kendisinin de uluslararası toplum tarafından oluşturulacak olan oluşumlarda yer alacağını bildirmiştir.152

Bernard Kouchner yaptığı bir açıklamasında bazı kesimlerin uluslararası toplumun devlet yönetimini ele alması için Bosna olayında olduğu gibi yıllar geçmesi beklentisinin boşa çıkardıklarını ifade ederken, İncil olarak ifade ettiği 1244 nolu kararı ülke genelinde uygulamaya sokmak için gerekli olan bütün çaba ve mücadelenin verileceğini bildirmiştir. Başında bulunduğu kurumun işgalci yada sömürgeci olmadığını, ülkenin kalkınması, demokrasinin tahsisi ve özgür seçimleri tertipleyecek bir yapı olduğunun altını çizerken, bu kurumun yöneticisi olarak da yönetim organlarının oluşum sürecinde BM tarafından kendisine verilen yetkiyi kullanacağını yinelemiştir. Bazı konularda halen gerekli olan ilerlemelerin yaşanmamasının Kosova’da şu anda bir değil iki paralel hükümetin (Thaçi – Bukoshi) varlığına bağlarken, mevcut karara göre ne Thaçi ne de Bukoshi’nin başbakan olmadığını yönetim konusundaki yetkinin kendisinde olduğunu hatırlatmıştır. Kendisinin bu hakkı kullanmamak adına ülkede yaşayan her kesimin sürece dahil olması için Geçici Konseyin kurulması kararını ve bu çatı altından ülkenin sorunlarına çözüm aranmaya özen gösterileceğinin altını çizmiştir.153

Geçici Başbakan Hashim Thaçi’nin atmak istediği adımların sürekli uluslararası toplumun sac ayağı; UNMIK, KFOR ve AGİT tarafından engellenmesi, kurumlara karşı söylemin de sertleşmesine neden olmuştur. Thaçi, “biz kral istemiyoruz”, biz “yardımcı” istiyoruz siteminde bulunarak, yönetilmek değil de yönetmek istediği konusunda isyan etmiştir. Kouchner’in var olan bir yönetimi dışlamasına da anlam veremediğini, Sırpları tekrar yönetime getirmekle suçlayan Thaçi, UÇK’ya danışılmadan atılan her adımın BM’nin kararını çiğnemek olarak yorumlamıştır. ABD yönetimi ise Thaçi’nin bu yöndeki söylemi ve UÇK’nın her sürece dahil olma isteğinin sürdürmesi ve BM’nin çizmiş olduğu çizgiyi ihlal etmeye

152 _{Konferenca e regullt me gazetare e kryetarit Rugova, Kosova Sot Gazetesi, 13 Ağustos 1999, s.3.} 153 _{Per mua, Rezuluta 1244 eshte Bibel, Kosova Sot Gazetesi, 7 Eylül 1990, s.4.}

devam etmesi durumunda, olacak olan olumsuzluklara başta ülkenin sonra da kendilerinin hazır olması yönünde telkinde bulunulmuştur.154

UÇK’nın silah bırakması ve askerlerin evlerine dönmesi konusu da Thaçi ile uluslararası toplumun ilişkilerini derinden etkilemiştir. KFOR temsilcilerinin UÇK komutanı Agim Çeku ile konuyla ilgili yapmış olduğu birkaç toplantıda sonuç alınamaması, UÇK’ya karşı söyleminde değişikliğe ve geçici hükümet Başbakanı Hashim Thaçi’ye karşı baskısının artmasına neden olmuştur. Bütün çağrılara karşın Başbakan, bu yönde bir anlaşmanın UÇK’nın var olan prestij ve geleceği için zararlı olduğu gerekçesiyle, silahlanma yönünde önüne sunulan anlaşmayı imzalamayı kabul etmemiştir. Olayların büyümesi üzerine NATO Avrupa Komutanı Kosova dostu Wesly Clark soluğu Kosova’da alarak, Hashim Thaçi ile bir araya gelmiştir. Görüşme sonrasında soruları yanıtlayan Thaçi, UÇK’nın silahsız bırakarak Güvenlik Güçlerine dönüşecek olan süreçle ilgili anlaşmanın imzalayacağını duyururken, silah arkadaşlarını silahlarını teslim etmeye ve güvenlik güçleri için başvurularını yapmaya davet etmiştir.155

Amerikalı komutanın Thaçi ile görüşmesi silahsızlanma yönünde atılması gereken adımı getirdiği gibi UÇK’nın silahsız olsa bile ülkenin güvenlik gücü olmasını da beraberinde getirmiştir. Bu gelişme tam anlamıyla UÇK’nın beklediği bir gelişme olmasa da ileriki süreç için bir umut niteliği taşıması için ayrı bir önemli gelişmeye tekabül etmektedir. Silahsızlanma sonrasında UÇK kanadı ülkede söz sahibi olmak adına siyasi arenada var olmanın gerekliliğini kavradıktan sonra bir siyasi oluşum kurma sürecinin de başlamasına etki etmiştir.

Bunun yanı sıra LDK’nın ülke yönetimini için en iyi çözümün seçimin özgür seçimler yapılmasını sürekli gündemde sıcak tutması da UÇK’nın bir siyasi partiye dönüşmesi gerekliliğini gündeme getirmiştir. Bu beklentiler ışığında Başbakan Hashim Thaçi, UÇK olarak ülkenin özgürleşmesi için verdikleri mücadeleyi bundan sonra da ülkenin kalkınması ve gelişmesi için bir siyasi parti çatısı altında sürdürmeye devam edeceklerini açıklayarak, UÇK’nın silahsızlanmadan sonra hedefinin siyasileşme olduğunu göstermiştir.156

154 _{Kryeministri Thaçi kritikon Bernar Kushner, Kosova Sot Gazetesi, 20 Eylül 1990, s.2.}

155 _{Thaçi: “Do ta nenshkruajme marreveshjen, ndoshta para ketij afati”, Kosova Sot Gazetesi, 21}

Eylül 1990, s.3.

Amerikan Dışişleri Bakanı Maldrine Albirght’ın telkinleriyle AGİT’in organizasyonunda Arnavut siyasi partileri bir forum çatısı altında birleşerek, geçiş dönemi başta olmak üzere seçimlerin hazırlık süreci ve geçici kurumların oluşum sürecinde beraber hareket etme kararı alınmıştır. Forum ofisi açılışına katılan AGİT Genel Sekreteri Knut Wolebelk, ortak çalışma alanını en basit ifadeyle kahve içmek dahi toplumsal konularda karar alma ve seçimlerin hazırlığı için bulunmaz bir fırsat olarak nitelendirirken, bu sürece katılım gösteren bütün siyasi parti ve temsilcilerine teşekkür etmiştir.157

Bu adımla birlikte özellikle siyasi partiler ile uluslararası toplum kurumları arasında var olan soğuk ilişkilerin geliştirilmesi ve siyasilerin birbirleriyle etkileşim içinde olarak kişisel düşünmekten çok toplumsal düşünmeleri hedeflenmiştir. Açılıştan sonra Arnavut liderlerle bir araya gelen AGİT Genel Sekreteri, ülkede cereyan eden olayları değerlendirerek, partilerin yönetim organlarında temsiliyet, ülkedeki gelişmelere ve seçimlerle yönelik nabzı yoklanmıştır.

Fakat, ülkede cereyan eden olaylar ve koordinasyon eksikliği Geçici Konseyin yanı sıra bir yönetim organının gerekliliğini açıkça gözler önüne sermiştir. Uluslararası toplumun Thaçi önderliğindeki yönetime sıcak bakmaması ve Kouchner ile münakaşaları farklı arayışlar aranmasına etki etmiştir. Yeni bir yönetim organının belirlenmesi için Kouchner, Rambouilet anlaşmasını imzalayan liderlerle bir araya gelerek, müşterek bir çözüm arayışında bulunmasına rağmen özellikle UÇK kanadı var olan kazanımlarından ödün vermekten kaçınarak, kurulacak olan yeni yapının yönetimini kendisine verilmesi konusunda ısrarcı olmuştur. LDK ise bu süreçte İbrahim Rugova’nın halk oylarıyla seçilmiş tek lideri olduğu tutumunu takınırken, yeni yönetim organlarının yine seçim yoluyla seçilmesini savunmuştur.