Güvenirlik İlkesinin İhlaline İlişkin Uygulamalarda İdarenin Takdir Yetkisi

11) Güvenirlik İlkesinin İhlaline İlişkin Uygulamalarda İdarenin Takdir Yetkisi

Güvenirlik ilkesinin gereği idarenin tesis edeceği işlemlerde hukuka uygun davranacağına ve tüm isteklilere eşit muamele edeceğine dair bir inanç olması gerekmektedir.³³⁰ Bahsedilen güvenin hem ihale katılımcıları tarafından hem de kamuoyu tarafından hissedilmesi gerekmektedir.³³¹ Kamu İhale Kurumu da ihale sürecinde ortaya çıkan durumların güvenirlik ilkesini zedelediğinden bahisle idare tarafından ihalenin iptal edilmesini takdir yetkisi bağlamında çeşitli kararları ile değerlendirmiştir.

Güvenirliğin de aralarında yer aldığı temel ihale ilkelerinin ihlal edildiğine dair makul şüphe ile iptal edilen yapım işi ihalesine ilişkin yapılan itirazen şikayet başvurusu KİK tarafından incelenerek 2016/UY.I-594 sayılı karar tesis edilmiştir. Söz konusu ihalede aşırı düşük teklif açıklaması talep edilen isteklilerden birinin açıklaması sonucunda gizli bilgilere ulaşıldığına dair makul şüphe oluştuğu ve sorunun düzeltici işlemle ortadan kaldırılamayacağı ileri sürülerek ihale iptal edilmiştir. Olayda, belirtilen istekli, yaklaşık maliyeti hesaplarken idarenin yaklaşık maliyet hesabında yapmış olduğu hatayı yapmıştır. Diğer bir ifadeyle idare yaklaşık maliyeti hesaplarken hata yapmış, söz konusu hatayı yaklaşık maliyeti öncesinde bilme durumu olmayan istekli de tekrarlamıştır. İdarenin şüphesi KİK tarafından da makul görülmüş ve ihalenin iptalini takdir yetkisinin kullanım alanında görmüştür.

330 Gürsel Özkan, Danıştay Kararları Işığında Kamu İhale Hukukunda Egemen Olan İlkeler, 1.Baskı, Ankara, 2014, s.248

331 H. Hüseyin Gürhan, Namık Dağalp, Vural Şahbenderoğlu ve Atilla İnan, Son Değişiklerle Kamu İhale Hukuku, 1.Baskı, Ankara, 2009, s.126

126 Bir diğer ihale web portalı hizmet alım işi ihalesinde idare tarafından birim fiyat teklif cetvelinde çalışma süresi için sadece bir satır açılarak gün sayısı üzerinden teklif istenmiştir. Bu durumda işin süre hesaplamasının 10 ay ve 15 artık gün üzerinden mi yoksa birim fiyat teklif cetveline göre 10 ay ve 30 gün ile 21 artık gün (321 gün) üzerinden mi yapılarak belirlenmesi gerektiği konusunda tereddüt olmuş ve idare, teklifleri hangi usulü uygulayarak değerlendireceği konusunda kararsız kalmıştır. Çünkü 15 artık gün olan hesabın uygulanması durumunda ekonomik açıdan en avantajlı olan teklif, 21 artık gün hesabında asgari işçilik maliyetinin de altında kalarak değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir. İdari denetim yolunda idarenin ihalenin iptali yönündeki kararı KİK tarafından 2016/UH.II-700 sayılı karar takdir yetkisi içinde değerlendirilmiştir. Benzer olarak tıbbi cihaz alım ihalesinde idarede bazı tereddütler hasıl olmuş ve işin uzmanlarının yaptığı numune değerlendirmesi sonucunda düzenledikleri tutanakların farklı olması idarede şüphe doğurmuştur. Sonuçta iptal edilen ihale KİK tarafından incelenmiş ve 2016/UM.II-2042 sayılı karar verilmiştir. İdare tarafından, aynı cihaza ilişkin iki farklı tutanak düzenlendiği, bir tutanakta cihazın teknik şartnameye uygun olduğu belirtilirken diğer tutanakta bazı kriterler açısından şartları karşılamadığı ve iki tutanakta diğer uzmanların yanı sıra ortak uzman bulunmasına rağmen böyle bir durumun ortaya çıktığı tespitleri yapılmış; sonuç olarak söz konusu değerlendirmenin KİK tarafından somut gerekçelere dayandığı belirtilmiştir. Bu nedenle, güvenirlik ilkesinin zedelendiği ve idare tarafından ihalenin iptal edilmesi takdir yetkisi kapsamında olduğu kararda yer almıştır.

İdarenin sağlıklı bir ihale ortamının oluşmadığı değerlendirmesi için her zaman somut durumlara ihtiyaç bulunmamaktadır. 2016/UH.III-1661 sayılı karara konu ihale ile birlikte eş zamanlı gerçekleştirilen 23 grup ihalede “aynı grup ihalenin kısa listesi içerisinde yer alan en az iki istekli tarafından birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir iş kalemi için farklı fiyatlar teklif edilmesine rağmen” söz konusu iş ile ilgili toplam mali

127 tekliflerin son değerine kadar aynı olması ve bunun 12 ihalede aynı anda görülmesi hayatın olağan akışı dışında görülmüştür. Ayrıca aynı teklifi vermeyen isteklilerin de tenzilat oranları çok düşük olarak ve birbirlerine çok yakın teklifler verdiği tespit edildiğinden 24 grup ihale de iptal edilmiştir. KİK kararında idarenin değerlendirmesini ihalenin iptali için geçerli bir gerekçe olarak hukuka uygun bulmuştur.

İdarenin tereddüt ve kuşkularının KİK tarafından geçerli görülmeyip ihale iptalinin takdir yetkisinin aşımı olarak değerlendirildiği kararlar da mevcuttur. Örnek 2016/UY.III-418 sayılı kararın konusu ihaleye ilişkin başvurulan idari denetimde KİK tarafından itirazen şikayet başvurusu şekil yönünden reddedilerek esastan incelenmemiştir. Bunun üzerine idare istekliyi sözleşmeye davet etmiş olmasına rağmen belirtilen itirazen şikayet başvurusu esastan incelenmediği gerekçesi ile tereddüdün hala devam ettiğini belirterek ihaleyi iptal etmiştir. İdarenin kararını inceleyen KİK, idarenin takdir yetkisini kullanırken sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlandırıldığını özellikle belirttikten sonra idarelerde tereddütleri kaldırma konusunda inceleme yetkisinin bulunduğu ve idarenin iş deneyim belgesinde şüphe ve tereddüt mevcut olduğu gerekçesiyle ihaleyi iptal edemeyeceğine karar vermiştir. Benzer olarak 2016/UH.III-480 sayılı karara konu ihale, verilen dosyadaki imza, birim fiyat teklif mektubu ve cetveli üzerindeki imza ve imza sirkülerindeki imzaların farklı olduğu kanaatiyle idare tarafından iptal edilmiştir. İdare buradaki gerekçesini telafisi mümkün olmayan durumların önlenmesi olarak genelleştirmiştir. İdarenin iptal kararını denetleyen KİK, idarenin yapmış olduğu gerekçelendirmeyi soyut bulmuş, imza sirkülerindeki şirket yetkili temsilcisinin 20 yıllık müdür olarak seçildiği, teklif zarfında, teklif mektubunda ve birim fiyat teklif cetvelinde şirket kaşelerinin bulunduğu, kaşeler üzerindeki imzaların sirkülerdeki imza ile benzerlik gösterdiği, şikayet başvurusunda şirket temsilcisinin yine imzalı olarak imzanın kendisine ait olduğunu belirttiği ve imzası inkar edilmeyen

128 belgenin geçerli olarak kabul edilmesi gerektiğini belirterek idarenin ihale iptal kararını takdir yetkisi dışında görmüştür.

12) İhalenin Niteliğinde veya Miktarındaki Değişiklik Gerekçesiyle