GÜNEY KORE PERSPEKTİFİNDEN ABD VE AB İLE STA’LARI

“Pursuit of regionalism has become not a matter of choice, but a matter of survival.” Kore Ticaret Bakanı (MOFAT), 25 Mart 2005³²⁰

317  European Commission DG Trade, “EU-S. Korea FTA Sustainability Impact Assesment http://www.eu-korea-sia.org/pub/; erişim tarihi: 5 Ocak 2011. AB-G. Kore ticari ilişkilerine ilişkin veriler için bkz., European Commission DG Trade-S. Korea FTA, http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/bilateral-relations/countries/korea/, erişim tarihi: 5 Ocak 2011.

318 CEPII, Report for the European Commission, “The Economic Impact of the FTA between the EU and Korea”, http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2010/may/tradoc_146174.pdf, erişim tarihi: 18 Mayıs 2010.

319 Commission Services’ Position Paper-June 2010, http://ec.europa.eu/trade/analysis/sustainability-impact-assessments/assessments/#study-8, s. 5, erişim tarihi: 5 Ocak 2011

320 Seokwoo Kim, “Theories and Realities of FTA Formation between Korea and Canada”, Korean Social Science Journal, 2008, XXXV No. 2, s. 56,

http://kossrec.org/board/imgfile/KSSJ%20Vol.35.no.2%20(Seokwoo%20Kim).pdf, erişim tarihi: 18 Mayıs 2010.

169 G. Kore için AB ve ABD STA’ları, “gelişmiş ekonomiler grubu”na katılmanın ve bölgede “merkez-çevre modelli” (hub-and-spoke) BTA’lar ağının merkezi bağlantısı olmanın aracı olarak değerlendirilmektedir.³²¹

G. Kore, 2002 yılında (Moğolistan ile birlikte) hiç BTA’sı olmayan iki DTÖ üyesinden biri idi. 2002’den bugüne BTA politikasında radikal bir değişim yaşandı.

G. Kore 2002’de Şili, 2004’te Singapur, 2005’te EFTA ve ASEAN, 2007’de ABD, 2009’da Hindistan ve 2010’da Peru ve AB ile STA’lar imzaladı. Halihazırda KİK, Kanada, Meksika, Avustralya, Yeni Zelanda ve Türkiye ilse STA müzakereleri yürüten G. Kore, Japonya, Çin, Güney Afrika (SACU), Rusya, MERCOSUR ve İsrail STA’ları için de fizibilite çalışmalarını sürdürmektedir.

G. Kore’nin BTA politikasındaki bu değişim 1990’lı yılların sonlarında Başbakan Kim Dae-Jung ile başlamış olup, 2003 yılında Başbakan Roh Moo-hyun döneminde Şili STA müzakerelerinin başlatılması ile hız kazanmıştır. 2003 Ağustos ayında BTA politikasına ilişkin bir yol haritası hazırlanmış; 2004 Mayıs ve 2008 Eylül aylarında revize edilmiştir.³²² G. Kore’nin BTA ortaklarını seçerken çok-boyutlu bir yaklaşım izlediği; büyük-gelişmiş ekonomiler veya ticari bloklarla ve yükselen ekonomilerle BTA imzalamayı tercih ettiği görülmektedir.

Son on yılda bölgedeki BTA’lar ağının merkezi bağlantı noktası (hub) rolüne soyunan G. Kore yönetimi, BTA’ları ekonomik refahı artırmanın önemli bir aracı olarak değerlendirmektedir. Japon firmalarının ve Çinli girişimcilerin artan rekabet baskısı, G. Kore işgücünün hızla yaşlanması ile birleştiğinde ulusal rekabet edebilirliğin yükseltilmesini acil bir ihtiyaç olarak gündeme getirmiştir. Başbakan Lee, 2014 yılına kadar G. Kore ihracatının %70’inin gümrük vergilerinden muaf       

321 G. Kore BTA politikası ve motivasyonları için bkz. Fredrik Erixon and Hosuk Lee, “Securing Korea’s Prosperity in the Next Century: An Analysis of the Korea-EU Free Trade Agreement”, ECIPE Paper No. 5/2010; Manfred Elsig and Cedric Dupont, “European Union meets South Korea:

Bureaucratic Interests, Exporter Discrimination and the Negotiations of New Trade Agreements”, Diverging Paradigms on EU Trade Policy Workshop, Jean Monnet Centre of Excellence, 16-17 December 2010, Leuven-Belgium, http://soc.kuleuven.be/iieb/docs/workshops/Paper_Elsig.pdf, erişim tarihi: 18 Aralık 2010.

322 Manfred Elsig and Cedric Dupont, “European Union meets South Korea: Bureaucratic Interests”, s.

17.  

170 gerçekleştirilmesine imkan tanıyacak bir “serbest ticaret ağı” yaratma hedefini deklare etmiştir.³²³ G. Kore bu çerçevede, hızla ve aynı anda hem büyük ekonomilerle (AB ve ABD başta olmak üzere) BTA’lar yoluyla uluslararası ekonomiye daha güçlü çıpalarla eklemlenen “Küresel G. Kore” vizyonunu gerçekleştirmeyi, hem de doğal kaynak zengini gelişmekte olan ülkelerle yürütülen BTA’lar yoluyla ekonominin dinamizmini canlı tutmayı amaçlamaktadır.³²⁴

G. Kore Cumhuriyeti’nde 2007 yılından beri iktidarda olan Büyük Ulusal Parti’nin (GNP), G. Kore Ulusal Meclisi’ndeki onay süreci çerçevesinde ABD STA’sına ilişkin değerlendirmeleri, Parti üst düzey yönetiminin bile çelişkili görüşlere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Bir grup (örneğin, Parti Başkanı Park Hee-tae ve Yönetim Kurulu üyesi Chung Mong-joon), özellikle çiftçiler ve balıkçıların Anlaşmadan olumsuz yönde etkilenebileceği, dolayısıyla bu konuda alınabilecek telafi edici önlemler kararlaştırılmadan Anlaşmanın onaylanmaması gerektiğini savunurken, karşı görüşte olanlar (Meclis Başkanı Hong Joon-pyo ve Ulusal Meclis’teki bazı liderler) ekonomik ve stratejik önemi çerçevesinde, her ne kadar “mükemmel” olmasa da, Anlaşmanın bir an önce yürürürlüğe girmesinin önemini vurgulamıştır.

G. Kore kamuoyunun ABD STA’sına ilişkin tutumu da, özellikle sektörel bazda, bölünmüş durumdadır. Pirinç ihracatı ve et ithalatı müzakerelerin hassas konuları olmuştur. G. Kore Uluslararası Ekonomi Politikaları Enstitüsü³²⁵, ABD’ye ihracatın yıllık %12 veya 5.4 milyar dolar artış kaydedeceğini; uzun vadede %15’lik ihracat artışı öngörüldüğünü açıklamıştır. Diğer taraftan, G. Kore Kırsal Ekonomi Enstitüsü ABD’nin G. Kore’ye halihazırda 2.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen tarım ürünleri ihracatının Anlaşma’dan sonra iki katına çıkabileceğini ve sektörde 130.000 kişilik istihdam imkanının kaybedilebileceğini açıklamıştır. Anlaşmayı destekleyenler ise Anlaşmanın istihdam kaybından çok istihdam artışına neden olacağını ve uzun vadede G. Kore ekonomisine önemli katkıda bulunacağını       

323 Cooper et al, s. 6.

324 a.g.y. 

325 Korea Institute International for International Economic Policy, http://www.kiep.go.kr/eng/, erişim tarihi: 6 Ekim 2010.

171 savunmuştur. G. Kore iş çevreleri başından itibaren Anlaşmayı olumlu karşılamış, Anlaşmanın Ulusal Mecliste onay sürecinin sorunsuz bir şekilde tamamlanmasının önemini vurgulamıştır.

Diğer taraftan, ABD STA’sının G. Kore Ulusal Meclisinden geçirilmesi süreci sancılı bir süreç olmuştur. Ana muhalefet partisi, daha ziyade ABD lehine hükümler içerdiğini savunduğu STA’nın özellikle G. Kore işgücünü olumsuz etkileyeceği argümanını dile getirmiştir. Anlaşmanın kurduğu mekanizma çerçevesinde, uyuşmazlıkların hallinde “platform seçme” (forum shopping) ihtimali de G. Kore muhalefetinin kaygılarından birini oluşturmktadır.³²⁶Özellikle yatırımlar alanındaki uyuşmazlıklarda, yatırımcıların konuyu ABD etkisi altında olacağı iddia edilen hakemlik organına götürebilecek olması temel eleştirilerden biri olarak dile getirilmektedir.

G. Kore Parlamentosu ABD STA’sını 22 Kasım 2011 tarihinde onaylamıştır.

Bu süreçte hem Ulusal Meclis (oylamayı engellemek isteyen bir muhalefet milletvekili oturum sırasında göz yaşartıcı gaz kullanmıştır) hem de Seul sokakları protestolara sahne olmuştur. Başbakan Lee’nin partisi STA’yı tek başına meclisten geçirmek için yeterli çoğunluğa sahip olmasına rağmen 2012 Nisan ayında yapılacak Parlamento seçimlerini de dikkate alarak mutabakat sağlamaya çalışmıştır.³²⁷ G.

Kore Başbakanı, muhalefete Anlaşmayı onaylaması halinde bazı kilit hususları ABD ile yeniden müzakereye açmayı bile teklif etmiştir. Ancak uzlaşıya varmanın mümkün olmaması üzerine onay için gerekli yasayı meclisten geçirmiştir.

Anlaşmanın tamamen uygulanabilir olması için her iki tarafın da iç hukuk düzenlerinde gerçekleştirmeleri gereken bazı değişiklikler söz konusudur. Örneğin, Başbakan Lee Myung-bak, bu “tarihi” STA’yı hayata geçirebilmek için G. Kore yasalarında ve düzenlemelerinde adil ticaretten tekelleşmenin önlenmesine ve yerel vergilerin düzenlenmesine uzanan geniş bir yelpazede yaklaşık 42 değişikliğe imza atmıştır.³²⁸ Seul Hükümeti, Anlaşmanın 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe       

326 Washington Trade Daily, 17 Kasım 2011, s. 5.

327 Washington Trade Daily, 16 Kasım 2011, s. 4.

328 Washington Trade Daily, 15 Aralık 2011, s. 3.

172 girebilmesini teminen ABD’li muhataplarına, kendi üstlerine düşen benzer hukuki düzenlemeleri bir an evvel tamamlamaları yönünde telkinde bulunmaktadır. ABD-G.

Koreli yetkililer STA’nın hayata geçirilmesine ilişkin nihai hususları değerlendirmek üzere 5-6 Aralık tarihlerinde bir araya gelmiştir.³²⁹ Nitekim, G. Kore yönetiminin 2012 Nisan ayında gerçekleşecek Parlamento seçimleri öncesinde bir “soğuma”

dönemine ihtiyacı vardır.³³⁰

ABD-G. Kore ve AB-G. Kore STA’larına ilişkin onay sürecinin G. Kore ayağı tamamlanmış olup, bu süreçte yaşanan problemler BTA’ların çeşitli boyutları ile ele alınmasına olanak sağlar niteliktedir.³³¹ ABD’deki süreç 2012 Başkanlık seçimleri öncesi Demokratlar ile Cumhutiyatçiler arasında kızışan rekabet, Panama veKolombiya BTA’larına ve Ticaret Uyum Yardımu (Trade Adjustment Aid-TAA) bağlandığından çetrefilli geçmiştir. AB’de otomotiv sektörünün çıkarları, G. Kore’de ise tarım sektörünün korumacı çıkarları ve ABD ile müzakerelerde et ithalatı sorunlu konular olmuştur.