Gövrecik Köyü Cami Çizim Numarası: 15-16 Çizim Numarası: 15-16

Resim Numarası: 169-179

İnceleme Tarihi: 23 Haziran 2020

Bulunduğu Yer: Tosya merkezine 22 km uzaklıkta Gövrecik köyü Kışla mevkiinde yer almaktadır.

Yapının Durumu: Cami günümüzde ayakta olup, ibadete kapalıdır.

Tarihçesi: Yapının bir kitabesi bulunmamaktadır. Plan ve malzeme bakımından 19.yy sonu ile 20.yy başına tarihlendirilmektedir.

Onarımlar: Harim giriş kapısı pervazında ‘tamir yapan Usta Ahmet 1958 ‘yazılıdır. Bu ibare dışında herhangi onarım kaydına rastlanılmamıştır. Yapmış olduğumuz incelemelerde harim tavan ve duvar kaplamaları, minber, mihrap ve vaaz kürsüsü 1958 onarımlarına ait olmalıdır.

Mimari Tanım: Ormanlık alanın içinde bir düzlükte bulunan yapı derinlemesine dikdörtgen planlı, tek mekanlı ve ahşap tavanlıdır. Cami harim ve kuzeyinde bulunan son cemaat yerinden meydana gelmektedir (Çizim 15). Yapı tamamen ahşap malzemeden çantı tekniğiyle yapılmıştır. Ağaç olarak bölgede çok bulunan çam ağaçları kullanılmıştır. Kırma çatılı ve Marsilya tipi kiremit kaplıdır.

Çizim 15: Gövrecik Köyü Cami, Plan (VGM Arşivi)

Doğu cephesinde ihtiyaç doğrultusunda sonradan açıldığı düşünülen havalandırma penceresi bulunmaktadır. Batı cephesinde biri alt biri üst bölümde olmak üzere farklı büyüklüklerde iki adet kare formlu pencere açıklığı yer alır. Yapının güney cephesinde asimetrik olarak açılmış iki pencere açıklığı bulunmaktadır. Pencereler kare formlu ve farklı büyüklüktedirler (Resim 169-171). Yapının minaresi bulunmamaktadır.

Resim 169: Gövrecik Köyü Cami, Doğu Cephe

Resim 170: Gövrecik Köyü Cami, Batı Cephe

Resim 171: Gövrecik Köyü Cami, Güney Cephe

Kuzey cephede 2x6 m. ölçülerine sahip son cemaat yeri yer almaktadır. Tek kanatlı bir ahşap kapı ile girilen son cemaat yerinin duvarları ve tabanı ahşap kaplama ile yapılmıştır. Doğu ve batı duvarları açık olup balkon şeklindedir (Resim 172-173). Ahşap kapı yatay ve dikey dikdörtgen tablalara ayrılmış olup herhangi bir süsleme ögesi bulunmamaktadır.

Resim 172: Gövrecik Köyü Cami, Kuzey Cephe

Resim 173: Gövrecik Köyü Cami, Son Cemaat Yeri, Doğuya Bakış

Son cemaat yerinin güney duvarı ortasında yer alan tek kanatlı ahşap bir kapı ile harim bölümüne geçilir. Ahşap kapı kare ve dikdörtgen tablalara ayrılmıştır. Yeşil

renk kök boya ile boyanmış kapının tablalarında kazıma tekniği ile yapılmış baklava dilimi motifleri bulunmaktadır (Resim 174).

Resim 174: Gövrecik Köyü Cami, Harime Giriş Kapısı

Harim bölümü derinlemesine dikdörtgen planlı, tek mekanlı, ahşap tavanlıdır. Yaklaşık olarak 10x6 m. ölçülerindedir. Zemini ahşap kaplamadır. Kıble duvarının ortasında giriş kapı ekseninde mihrap, güney-batı köşede minber, güney-doğu köşede ise vaaz kürsüsü bulunmaktadır (Resim 175).

Harim duvarından öne taşırılmış mihrap ahşaptır. Yarım daire planlı nişi bulunan mihrap ahşap levhalardan oluşmaktadır. Levhaların yüzeyleri kazınarak baklava dilimleri oluşturulmuştur. Mihrabın batısında duvara bitişik olan minber ahşap levhalardan oluşmaktadır ancak levhalar sökülmüş vaziyettedir. Herhangi bir süsleme ögesi görülmemekte, süpürgelikleri kaş kemer formundadır (Resim 176). Doğu duvara bitişik olarak yerleştirilmiş ahşap vaaz kürsüsünün de yalnızca merdiven kısımları ayakta kalabilmiştir.

Resim 176: Gövrecik Köyü Cami, Mihrap ve Minber

Harimin kuzeyinde ‘U’ planlı ahşap mahfil katı yer almaktadır. Mahfil harimin ortasına kadar uzanmaktadır. Mahfile harim giriş kapısının batısında yer alan ahşap merdivenle ulaşılmaktadır. Bu bölümü taşıyan herhangi bir destek ayak bulunmamaktadır. Tavanı ve tabanı ahşap kaplamadır. Ahşap korkulukları ‘S’ formunda oyularak mahfile hareket kazandırılmıştır (Resim 177).

Resim 177: Gövrecik Köyü Cami, Harim, Kuzey Duvarı ve Mahfil

Harim bölümünde güney ve doğu duvarında iki adet farklı büyüklüklerde kare formlu pencere açıklıkları bulunmaktadır (Resim 178). Batı duvarında ise sonradan açılan bir havalandırma penceresi görülür.

Resim 178: Gövrecik Köyü Cami, Harim, Doğu Duvarı

Harim bölümünün tavan düzenlemesinde ahşap kirişler kuzey-güney doğrultuda atılmış, alttan kaplama tavan ile örtülü olup tavan göbeği bulunmaktadır. Tavan göbeği dikdörtgen bir çerçeve içine alınmıştır. Çerçevenin içine dikdörtgen bir pano yerleştirilmiş, panonun içinde ise kademelendirilmiş altı kollu yıldız bulunmaktadır. Dikdörtgen panonun çevresinde kazıma tekniği ile yapılmış baklava

dilimleri görülür. Bu bölüm ve altı kollu yıldızda yeşil renk yağlı boya görülmektedir (Resim 179) (Çizim 16).

Resim 179: Gövrecik Köyü Cami, Tavan Göbeği

Çizim 16: Gövrecik Köyü Cami, Tavan Göbeği

Değerlendirme: Gövrecik köyü sınırları içerisinde bulunan yapı, Bürnük köyü, Gövrecik köyü ve yakın köylerdeki sakinlerinin cuma ve bayram namazları için Cuma Cami olarak inşa edilmiştir. Yapıldığı dönemde her köyde bir caminin

bulunamamasından dolayı birkaç köy ve mahallenin kullanabilmesi için yapı, köy merkezine değil çevre köy sakinlerinin de kolaylıkla ulaşabileceği bir alana inşa edilmiştir. Ancak günümüzde her köyün bir camisinin bulunmasından ve köyün merkezine uzaklığından dolayı kullanılmamaktadır.

Ormanlık arazide olmasından dolayı en kullanışlı ve malzeme bakımından en kolay ulaşılabilen ahşap malzemeden çantı tekniği ile inşa edilmiştir. Mihrap yönünde dikdörtgen planlı, tek mekanlı, düz ahşap tavanlı camiler grubuna girmektedir. Kuzeyinde son cemaat yeri bulunur. Oldukça sade cepheye sahip olan yapıda pencere açıklıkları dışında bir hareketlilik bulunmamaktadır. Bulunduğu bölgenin çok yağış almasından dolayı cephelerde geniş saçak dolanmaktadır.

Harim giriş kapısı pervazında kazınan tarihe göre 1958 yılında onarım geçirmiştir. Belgelerde onarımların ne olduğu yönünde bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak yapılan incelemelerde harim duvar kaplamalarının, minber, mihrap ve vaaz kürsüsünün malzemesinden dolayı bahsedilen tarihte onarıldığı düşünülmektedir. Son cemaat yeri onarılmamış, kuzey cephesinin ve tabanının ahşapları dağılmış vaziyettedir.

Yapıdaki tek süsleme programı, harim giriş kapısı üzerindeki panolarda kazıma tekniğiyle yapılmış baklava dilimleri ile, kare panonun iç içe altı kollu yıldızdan oluşan basit tavan göbeğidir. Yapının bir kitabesi bulunmamaktadır. Plan ve malzeme bakımından 19.yy sonu ile 20.yy başına tarihlendirilen yapı Ankara 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 14.8.2012 gün ve 53 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.

2.1.1.11.Hacı Baba Cami