Görsel Sanatlar Eğitiminde Kullanılan Teknikler

Kurşun Kalem: Her zaman, her yerde kolaylıkla bulunabilen, ekonomik ve en yaygın yazı

ve resim malzemesidir. Kurşunkalem, ahşap boru içerisine yerleştirilmiş bir grafit çubuktan oluşan çizim ve yazım aracıdır (Sözen ve Tanyeli'den aktaran Yılmaz, 2010, s. 43). Desende en çok kullanılan araç kurşunkalemdir. Sanatsal olarak hazırlanmış olan kurşunkalemlerin sert (H), orta (HB), (F) ve yumuşak (B) olmak üzere üç çeşidi vardır. Sert kalemler de H, 2H, 3H, 4H... gibi, sayılar büyüdükçe kalem sertleşir. Yumuşak olanlar

da ise B, 2B, 3B, 4B... gibi sayılar büyüdükçe kalem yumuşar ve koyulaşır. HB ve F olanlar ise orta yumuşaklıktaki kalemlerdir. Kurşunkalemle yapılan ilk çalışmalarda çok hata yapılabileceğinden silgiye de ihtiyaç çok olacaktır. Bu nedenle yapılacak olan çizimlerde kalem fazla bastırılmamalıdır. Başlangıçta orta yumuşaklıktaki kalemler tercih edilmeli, desen çalışmaları ilerledikçe kalemin koyuluk derecesi de artırılmalıdır (Yılmaz, 2010, s. 43).

Füzen: Kömür kalemdir. Füzen genellikle söğüt ağacının ince dallarından yapılır (Keser,

2009, s. 140). Yumuşak, kalın uçlu ve koyu iz bırakan bir malzemedir.Füzenle yapılan çizimler çabuk dağılma özelliği gösterir. Bu nedenle pamuk, fırça ve elle dağıtmalar yaparak ışık-gölge etkileri oluşturabilir, tonlamalar elde edilebilir. Füzen kalın uçlu olduğu için, ayrıntıya girme imkanı vermez. Çabuk dağılan bir malzeme olduğundan, her zaman az bir iz bıraksa dahi hamur silgiyle silinebilir (Yılmaz, 2010, s. 43).

Sangin: Pastele ve füzene benzer, kiremit renginde, demiroksit, pastel tozu ve bağlayıcı bir

maddenin karışımından elde dilen bir desen gerecidir (Yılmaz, 2010, s. 44).

Tebeşir: Toz zerreciklerinin oluşturduğu kireçli kayadan, tahta, duvar gibi yüzeylerin

üzerine yazı yazmak için yapılan ancak desen çalışmalarında da kullanılan küçük çubuk şeklinde bir gereçtir. Tebeşirle çalışmalarda ince olmayan, mat kağıtlar kullanılmalıdır. Doku etkisi yaratılmak istendiğinde, pürüzlü kağıtlar tercih edilir (Yılmaz, 2010, s. 44).

Mürekkep ve Mürekkeple Kullanılan Malzemeler: Mürekkeple yapılan çalışmalarda

çini mürekkebi, ve dolmakalem mürekkebi olmak üzere şişelerde satılan iki tür mürekkep kullanılır. Çini mürekkebi siyahtı. Dolma kalem mürekkebi ise siyah, lacivert, kırmızı ve yeşil gibi çeşitli renklerde olup, genellikle sanatsal çalışmalarda siyah ve lacivert renkte olanları tercih edilir (Yılmaz, 2010, s. 44).

2.10.3.2. Renkli Resim Teknikleri

Kuruboya: Yapısı kurşunkalem gibi olan ve çizildiği zaman renkli izler bırakan kalemlere

"kuruboya", bu boyalarla yapılan resimlere de "kuruboya resim" denir (Kılıçkan'dan aktaran Yılmaz, 2010, s. 44). Renklerin şeffaflığından dolayı öğrencilerin kalemi bastırarak çalışma isteği, geniş yüzeylerin boyanmasındaki yarattığı güçlük vb. nedenlerle yorucu olan ve dolayısıyla öğrencilerde isteksizlik yaratan bir tekniktir. Bu nedenle kuru boyaların boya malzemesi olarak kullandırılması önerilmemektedir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 183).

Pastel Boya: Çeşitli markalarda kalem ya da tebeşir şeklinde olan boyalardır. Toz

boyaların yapıştırıcı maddelerle sıkıştırılmasıyla oluşturulur. Yağlı ve kuru pastel olarak iki çeşidi vardır. İlköğretim okulları için yağlı pastel daha uygundur. Pastel boya çalışmalarında kalın ve yüzeyi grenli (dokulu) kağıtlar ile renkli fon kartonları tercih edilir. Çalışma anında açık renklerden - koyu renklere, arka plandan - ön plana doğru çalışılması renklerin çok fazla üst üste sürülmemesi gerekir. Çalışma yüzeyinin tamamının boyaya doyurularak renklendirilmesinin dışında, boyanın hafif sürülmesi ile kağıdın dokusundan istifade ederek de farklı güzellikler ortaya çıkartılabilir. Pastel boyaların üst üste sürülerek değişik renklerin aranması birtakım olumsuzları doğuracağından renk çeşidi bol olan markaların tercih edilmesi daha uygun olur (S. Buyurgan ve Buyurgan, 2001, s. 80).

Sulu Boya: Kapatıcı olmayan saydam bir boya türüdür. Renklerin açık değerleri beyaz

boya katılarak değil su ilave edilerek elde edilir. Boyaya ilave edilen su miktarı, renklerin açıklık derecesini belirler. Beyaz renk kullanılmak istenen yerler ise boş bırakılarak kağıt beyazlığından yararlanılır. Sulu boya çalışmasına kağıdın kalın bir fırça ya da süngerle ıslatılması ile başlanması kağıtta hoş dağılımlar elde edilmesini sağlar. Sulu boyalar, tüp içerisinde ya da her rengin ayrı bölmelerde yer aldığı kapaklı kutularda satılırlar. Değişik kalınlıkta sulu boya suluboya fırçaları (ucu yuvarlak), su kabı, fazla boyayı almak ve kağıdı ıslatmak vb. için sünger, eğer tüpteki sulu boyalar kullandırılıyorsa palet gereklidir. Sulu boya ile çok değişik yöntemler kullanarak resimler yapılabilir. Bu durumda, malzemeler de ihtiyaca göre farklılıklar gösterecektir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 184).

Guaj Boya: Kapatıcı özelliğe sahip, su ile inceltilen ve çabuk kuruyan bir boya türüdür.

Okullarda kullanım açısından, kavanozda ve tüpte olanlar tercih edilir. Guaj boyada tercihe bağlı olarak ucu yuvarlak (suluboya fırçası) ve yassı (yağlı boya fırçası) fırçalar kullanılabilir. Renkler palete sıkılarak ve palette karıştırılarak kullanılır. Yüzeye sürülüp kuruduktan sonra renk tonlarında bir miktar koyulaşma ve matlaşma olur. Kapatıcı özelliğe sahip olduğu için, boyamadan önce ayrıntılı çizimlere izin verir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 184).

Yağlı Boya: Yağlı boya öncelikle renklerin parlaklığı ve eşsiz bir resim enstrümanı

olmasını sağlayan özellikleriyle diğer resim tekniklerinden ayrılır. Hem gün ışığı ve zamanın etkileri karşında önemli bir kalıcılık sunar hem de kremsi dokusunu kuruduktan sonra da korur (Cerver, 2003, s. 5). Yağlı boya resim boya kapatıcı özelliğine sahiptir. Kurşun kalem kullanmakta herhangi bir sakınca yoktur. Resme başlamadan önce eskiz,

kroki yapmak resmin yapılması açısından kolaylık sağlayacaktır. Yağlıboya tuvale sürülmeden önce ıspatula aracılığı ile iyice karıştırılır. Tüpün ağzı kapatıldıktan sonra boya yüzeye sürülür. Yağlı boya sürüldükten sonra kurumadan üzerine başka renk sürülmez. Ancak silinip tekrar boya sürülebilir. Koyu renkler kapatıcı özellik taşır. Yağlı boya yapılırken fırçayı temizlemeden kesinlikle aynı fırça ile başka bir boya sürülmemelidir. Yağlı boya çalışması bittikten sonra fırçalar temizlenip, kurulanıp bırakılmalıdır (Yaşar, 2000, s. 66).

Tutkallı Boya: Toz boya, beyaz plastik tutkal ve su karışımından elde edilir. Piyasada

hazır olarak satılmaz. Toz boyalar, nalburlardan satın alınarak oldukça ucuza mal edilebilir. Kullanım esnasında her renk için ayrı bir kap (Bu iş için plastik bardaklar tercih edilebilir.) ve fırçalar gereklidir. Toz boyalar karıştırılarak değişik renkler oluşturulabilir. Karışımda kullanılan toz boyanın miktarı ne kadar az olursa o oranda açık tonlar elde edilir. Renk ve renk tonları seçimi, kuruduktan sonra boyanın bir miktar koyulaşacağı hesaplanarak yapılmalıdır. Özellikle koyu yüzeylerde, bu duruma daha çok dikkat edilmelidir. Geniş yüzeyleri geniş fırçalarla boyamak için ideal bir boyama tekniğidir. Kağıt, kumaş, alçı, ahşap, taş, duvar, plastik, cam gibi her çeşit yüzey üzerine uygulanabilir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 184).

Akrilik: Su bazlı bir boya türü olmakla birlikte yağlı boya tekniğinin etkisini verir.

Kapatıcı özelliğe sahiptir. Kuruduktan sonra su ile çözünmez. Öğrencilere geniş yüzeylerde, geniş fırçalar kullanarak diledikleri gibi çalışma imkanı da sağlar. Duvar, bez, kağıt, duralit vb. hemen her tür yüzey üzerinde kullanılabilir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 184).

Parmak Boya: İsminden de anlaşılacağı gibi yüzey üzerine doğrudan parmakla sürülen,

ancak fırça kullanımına da uygun bir boya türüdür. Satın alınabileceği gibi daha ekonomik olacak şekilde elle de hazırlanabilir. Nişasta (her türü olabilir.), ateşe dayanıklı bir kap içinde su ile eritilir. Ateşte sürekli karıştırılarak pişirilir. İçerisine çok az miktarda sıvı yağ ilave edilir. Muhallebi kıvamına gelen karışım, ayrı kaplara paylaştırılır. Her bir kaba farklı renkte toz boyalar eklenerek iyice karıştırılır. Özellikle küçük yaş çocuklarının parmak kasları gelişimine yardımcı olan ve özgürce uygulayabilecekleri bir boya türüdür. Parmak boya, büyük boy çalışmalar için de uygun bir malzemedir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 184).

Keçe Uçlu Kalemler (Marker, Flomaster): İçinde mürekkep haznesi görevi yapan bit

uç yoluyla çizim imkanı verdiği kalemlerdir (Yılmaz, 2010, s. 50). Farklı sayıda ve renklerdeki kalemlerin bulunduğu kutularda satıldığı gibi değişik kalınlıklarda ayrı ayrı da satın alınabilir. Yapılan hatayı düzeltme imkanı bulunmaması, çizgisel etkisinden dolayı yüzey boyamada çocuk açısından yorucu olması vb. nedenlerle, küçük yaş çocuklarına yalnızca keçe uçlu kalemler kullandırılarak resim yaptırılmamalı; bunun yerine başka tekniklerle birlikte süsleme çalışmalarında kullanma imkanı tanınmalıdır. Ancak ileri yaşlarda keçe uçlu kalemlerle çizgisel ve grafiksel çalışmalar yaptırılabilir. Kalın ve yassı uçlu keçeli kalemler, değişik yönlerde tutularak farklı kalınlıklarda çizgiler oluşturabilir (Peşkersoy ve Yıldırım, 2011, s. 184).