Görsel Sanatlar Dersi Tutum Ölçeği

Demirel (2011) tarafından ilköğretimin 6. 7 ve 8. sınıflarda öğrenim görmekte olan öğrencilerin Görsel Sanatlar Dersine yönelik tutumlarını belirlemek üzere geliştirilen ölçek toplam 24 maddeden oluşmaktadır.

Ölçeğin psikometrik özelliklerine bakıldığında, beş alt boyuttan oluştuğu ve bu alt boyutların sırasıyla %19,62, %15,03, %9,84, %9,60 ve %6,94 varyansı açıkladıkları ve ölçeğin bütünün toplam varyansın %61,03’ünü açıkladığı bulunmuştur. Madde toplam korelasyonlarına bakıldığında, ,461 ile, 740 arasında değiştiği görülmüştür. Ölçek beşli likert tipi öz değerlendirme ölçeğidir. Maddeler olumludan olumsuza kesinlikle katılmıyorumdan kesinlikle katılıyorum şeklindedir. Ölçekten alınabilecek minimum puan 24, maksimum puan ise 120’dir. Yüksek puanlar Görsel Sanatlar Dersine yönelik tutumun olumlu olduğunu düşük puanlar ise öğrencilerin olumsuz bir tutuma sahip olduğunu göstermektedir.

Ölçek geliştirenlerin güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapması ve ölçeği uygulayanların da uygulayacakları ölçeğin güvenirlik ve geçerlik çalışmasının yapılıp yapılmadığını sorgulamalıdır. Eğer ölçeğin güvenirlik ve geçerliğin incelendiği toplum ile sonradan ölçeğin uygulanması düşünülen toplumlar arasında önemli farklılıklar varsa ölçeğin güvenirlik ve geçerliğinin tekrar sorgulanması gerekmektedir (Ercan ve Kan, 2004). Ölçeğin farklı bir evrende uygulanması nedeni ile ölçme aracının amaçlarına uygunluğunu incelemek üzere ölçeğin güvenirlik ve geçerliği faktör analizi ile yeniden sınanmıştır. Araştırma kapsamında kullanılan ölçeğin, asıl formunda bulunan 24 madde 7. sınıf öğrencilerine uygulanmış ve elde edilen sonuçlar puanlandıktan sonra, geçerlik ve güvenirlik analizi yapılmıştır. Toplanan verilerin faktör analizine uygunluğunun Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) ve Barlett testi ile sınanması uygun görülmüştür (Büyüköztürk, vd. 2013). Aşağıdaki tabloda KMO ve Barlett küresellik testine ilişkin elde edilen değerler verilmiştir.

67 Tablo 3. 6

Tutum Ölçeği İçin KMO ve Barlett Küresellik Testi

Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ,836

Barlett küresellik (Sphericity) testi

Ki-kare 1.751.659

Serbestik derecesi (sd) 276

p ,000

Tablo 3.6.’da görüldüğü gibi yapılan test sonucu Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) değeri, 836 ve Barlett küresellik testi; χ2 değeri ise 1.751.659 (p< .000) olarak anlamlı düzeyde olduğu bulunmuş ve seçilen örneklem büyüklüğünün uygunluğu test edilmiştir. KMO değerinin, 60’tan yüksek olması ve Barlett testinin anlamlı çıkması verinin faktör analizine uygun olduğunun göstergesidir (Büyüköztürk, 2013).

Faktör analizi yapılmadan önce veri setinin çok değişkenli normallik varsayımı, uç değerler, çoklu bağlantı sorunu ve kayıp veri analizine bakılmıştır. Mevcut veri setinde kayıp veri için expection maxsimizition (EM) algoritması kullanılarak yeniden değer ataması yapılmıştır. Veri setinde uç değerlerin ve çoklu bağlantı sorununun olmadığı bulunmuştur. Veri setinin çok değişkenli normal dağılımına bakıldığında relative multivariate kurtosis (RMK) değerinin 1,213 olduğu, çarpıklık ve basıklık katsayılarının ise sırasıyla (-5,125 ile 8,971) ve (-22,098 ile 57,233) olduğundan dolayı veri setinin çok değişkenli normal dağılıma sahip olmadığı bulunmuştur. Veri seti çok değişkenli normal dağılıma sahip olmadığı için parametre kestirim yöntemi olarak Robust maksimum likelihood kestirim yöntemi kullanılmıştır.

Ölçeğin yapı geçerliğine kanıtlar bulmak amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi için ölçeğin orjinalinde olduğu gibi beş faktörlü bir yapı oluşturulmuştur. Yapılan doğrulayıcı faktör analizine ilişkin path diyagramı şekil 3.1.’de verilmiştir.

68

Şekil 3. 1. Görsel Sanatlar Dersine yönelik tutum ölçeğinin faktör yapısına ilişkin

tanımlanan ölçme modeli (standarlaştırılmış ağırlıklar)

Doğrulayıcı faktör analizinde sınanan modelin yeterliğinin belirlenmesi için çok sayıda uyum indeksi kullanılmaktadır. Bu çalışmada yapılan DFA için Ki-kare Uyum Testi (Chi- Square Goodness), İyilik Uyum İndeksi (Goodness of Fit Index, GFI), Düzeltilmiş İyilik Uyum İndeksi (Adjusted Goodness of Fit Index, AGFI), Karşılaştırmalı Uyum İndeksi (Comparative Fit Index, CFI), Normlaştırılmamış Uyum İndeksi (Non-Normed Fit Index, NNFI) ve Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü (Root Mean Square Error of Approximation, RMSEA) uyum indeksleri incelenmiştir (Hu ve Bentler, 1999). Ki-kare

69

(χ²) değerinin serbestlik derecesine bölünmesiyle elde edilen değerin (χ²/sd değer) iki ve altında olması uyumun iyi, 5 veya altında bir değer olması ise kabul edilebilir bir uyum iyiliğinin olduğunu gösterir (Şimşek, 2007).

Uyum indekslerinden GFI ve AGFI genelde >,90 ölçütünü sağması gerekmektedir. fakat veri kümesi çok değişkenli normal dağılım varsayımını sağlamadığı durumlarda GFI ve AGFI değerleri yerine NNFI ve CFI değerleri esas alınır. İlgili veri setinde çok değişkenli normal dağılım sayıltısı sağlanmadığından GFI ve AGFI değerleri yerine NNFI ve CFI değerleri temel alınmıştır. Sonuç olarak NNFI=,95, CFI=,95 >,90 değerleri modelin uyumlu olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca RMSEA = ,051, χ²/sd = 1,68 olarak bulunmuştur. Gerçekleştirilen analizler sonucunda, modelin veri ile kabul edilebilir bir uyum sağladığı söylenebilir.

Şekilde gösterilen faktör yük değerleri ve hata değerleri, ilgili maddelerin ilgili faktörlerin iyi/uygun birer temsilcileri olduklarına ve kabul edilebilir düzeyde hata içerdiklerine işaret etmektedir. Ölçme modeline dayalı olarak göstergelere ilişkin hesaplanan faktör yük değerlerinin (=0,31-0,80) ve hata değerlerinin (ε=0,36-0,90) arasında oldukları görülmektedir. Tüm bu bulgular, ölçme modelinin ilgili veriye iyi ve yeterli düzeyde uyum sergilediğini ve modelde yer alan göstergelerin ilgili yapıları daha iyi temsil ettiklerini göstermektedir. Bu bulgular ölçeğin 24 maddelik formunun, 7. sınıf öğrencileri için, ölçmeyi amaçladığı yapıyı; “dersin sağladığı kazanımlara yönelik tutumlar, derse verilen öneme, derse yönelik olumsuz tutumlar, dersin içeriğine yönelik tutumlar ve derse olan sorumluluk düzeyine ilişkin tutumlar” yönleriyle geçerli bir şekilde ölçebildiğine işaret etmektedir. Bu doğrultuda ölçme modeli, ölçeğin 5 faktörlü yapısına ilişkin geçerli model olarak kabul edilmiştir.

Ölçeğin 24 maddelik formundan elde edilen ölçümlerin iç tutarlılık anlamında güvenirlik düzeylerine ilişkin kanıtlar elde etmek üzere, ilgili ölçümler için Cronbach α değerleri hesaplanmıştır. Tek alt boyuta sahip ölçeklerde Cronbach  değeri hesaplanır iken birden fazla alt boyuta (ölçeğe) sahip olan ölçeklerde ise tabakalı (Stratified) Cronbach  değeri hesaplanmaktadır (Tan, 2009). Hesaplanan bu Cronbach  değerleri Tablo 3.7.’de sunulmuştur.

70 Tablo 3. 7

Uygulanan Ölçekten Elde Edilen Ölçümlere İlişkin Cronbach α Değerleri

Alt Ölçekler Madde Sayıları Cronbach  değerleri Tabakalı Cronbach  değeri

Faktör1 9 0,743 - Faktör2 5 0,670 - Faktör3 4 0,785 - Faktör4 4 0,639 - Faktör5 2 0,649 Tüm Ölçek 24 - 0,848

Tablo 7 incelendiğinde ölçeğinin alt boyutlarının ve bütününün kabul edilebilir güvenilir sonuçlar verdiği görülmektedir. Sonuç olarak Görsel Sanatlar Dersine yönelik tutum ölçeğinin geçerli ve güvenilir ölçme sonuçları sağladığı savunulabilir.