AraĢtırmaya katılan futbolcuların genel beslenme ve sporcu beslenme bilgi puanlarına ait sonuçlara bakıldığında; %47‟si orta, %34‟ü iyi, %12‟si zayıf ve % 7‟si çok iyi seviyede beslenme bilgisine sahip olduğu görülmüĢtür.
AraĢtırmaya katılan futbolcuların yaĢlarına göre beslenme bilgi düzeyleri incelendiğinde; 10-11 yaĢ grubu ile 12-13 yaĢ grubu arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiĢtir. Beslenme bilgisi ortalamasının en yüksek (19.23±0.45) puanla 12 yaĢ grubuna ait olduğu tespit edilmiĢtir (p<0.05).
Takımların beslenme bilgi puan ortalamaları incelendiğinde gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuĢtur (p<0.05). Gruplar arasındaki bu farklılığın nedeninin aile eğitim durumu, futbolcu ve ailelerinin beslenmeye verdikleri önemle ilgisinin olduğu düĢünülmektedir.
Sporcuların beslenme bilgilerinin iyi derecede olması, hem sağlıklı bireyler olmaları, hem de daha baĢarılı sporcular olmaları için gereklidir.
ÇalıĢmamız sonucunda erken yaĢta futbol hayatına baĢlayan sporcularımızın beslenme konusunda yeterli bilgi ve donanıma sahip olmadıkları tespit edilmiĢtir. YaĢa bağlı olarak beslenme bilgisinin arttığı ve beslenme alıĢkanlıklarının değiĢtiği
oluĢturulmasında kulüp-aile-futbolcu-antrenör birlikteliğinin sağlanmasının, geleceğe sağlıklı ve profesyonel sporcular yetiĢtirilmesi adına gerekli olduğu düĢünülmektedir.
ÖNERĠLER
Futbolcuların yaĢları göz önüne alındığında kendi baĢlarına doğru ve dengeli beslenme bilgi ve alıĢkanlıklarını kazanamayacağı, bu konuda özellikle aile ve içinde bulunduğu çevreden destek almaları gerektiği önemli bir gerçektir. Özellikle günümüzde birçok alanda artan beslenmeyle ilgili doğruluğu kanıtlanmayan yanlıĢ bilgi ve alıĢkanlıkların önüne geçebilmek adına, sporculara erken yaĢlarda yeterli ve dengeli beslenmenin önemi öğretilmeli, bunu alıĢkanlık haline getirmeleri sağlanmalıdır. Bu konuda ise aile, antrenör, okul ve kulüplerdeki eğitici hocalar, sosyal medya ve görsel-iĢitsel iletiĢim araçlarının konuya gereken önem ve hassasiyeti göstermeleri gerekmektedir. Son zamanlarda artan obezite ve beslenmeye bağlı sorunların önüne geçebilmek adına doğru beslenme eğitiminin uzman kiĢilerce birçok mecrada yer verilmesine ihtiyaç vardır.
Ülkemizdeki kulüplerde çalıĢan diyetisyenlerin artırılması gerekmektedir. Özellikle de beslenmeyle ilgili bilgi ve alıĢkanlıkların edinilmeye baĢlandığı çocuk ve genç sporcuların yer aldığı altyapılarda diyetisyen sayısının artırılması hem ülkemizin futbol geleceği adına hem de sporcularda beslenmeye bağlı oluĢan sağlık sorunlarının önüne geçecektir.
Futbol kariyerine çok küçük yaĢlarda baĢlayan bireylerin spora baĢladıkları ilk yıllardan itibaren beslenme yanlıĢlıklarının düzeltilmesi, beslenme ile ilgili eğitim programlarının bu dönemlerden itibaren verilmeye baĢlayarak her dönemde bu eğitimlerin sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir.
Özellikle de küçük yaĢ gruplarındaki sporcuların beslenmesine yönelik ilgili çalıĢma sayısı oldukça sınırlıdır. Sadece futbol değil tüm spor branĢlarında bu sayısının arttırılması ve konunun öneminin her mecrada vurgulanmasına ihtiyaç vardır.
KAYNAKÇA
Abdelkhalık, Abdelsattar (2015). Efectos de la salinidad del agua de riego sobre el crecimiento, el rendimiento de los frutos y la calidad del fruto de dos cultivares de tomate (Lycopersicon esculentum Mill.) cultivadas en sistema hidropónico (Doctoral dissertation). http://hdl.handle.net/10251/47153.
Abood, D.A., Black, D.R. and Birnbaum, R.D. (2004). Nutrition Education Intervention for College Female Athlete., Journal Nutrition Education Behaviour.
Akıl, Cemile (2007). Dayanıklılık Sporcularında Beslenme Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Aksoy, Meral (2007). Ansiklopedik Beslenme Diyet ve Gıda Sözlüğü. ( 1. Baskı). Hatiboğlu Yayınevi.
Akyol, Aslı, Bilgiç, Pelin ve Ersoy, Gülgün (2012). Fiziksel Aktivite, Beslenme ve Sağlıklı YaĢam. (2. Basım). Ankara: Klasmat Matbaacılık.
AktaĢ, Nazan ve Özdoğan, Yahya (2016). Gıda ve Beslenme Okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 146-153.
AktaĢ, Nevin (1979). Hollanda’daki Türk İşçi Ailelerinin Beslenme Alışkanlıklarını Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ankara.
Alemdağ, Serdar (2009). Trabzon İlinde Yaz dönemi Boyunca Yüzme ve Basketbol Kursuna Katılan 8-15 Yaş Arası Çocukların Vücut Ölçülerinin, Herhangi Bir Kursa Katılmayan Yaşıtlarıyla Karşılaştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
American Dietetic Association ADA (2009). Position of the american dietetic association, dietitians of canada, and the american college of sports medicine: nutrition and athletic performance. J Am Diet Assoc. 109 (5), 509-527. Andrew, D.P.S. Dittmore, S.W., Mahony, D.F., and Phelps, S. (2007). Is sport
management research diverse? A five-year analysis of dissertations. International Journal of Sport Management. 8(1), 21-31.
Applegate, L. (2011). Beslenme ve Diyet (Çev. H. Özpınar). Ġstanbul: Ġstanbul Tıp Kitabevi.
Aracı, Hikmet (2005). Genç Sporcu Eğitimi ve Kültürü-Futbol. Ankara: Nobel Yayınevi.
Arıkan, Bahar ve ġanlıer, Nevin (2006). Amatör Tenisçilerin Beslenme Durumlarının ve Bazı Antropometrik Ölçümlerinin Saptanması. 9.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Kitapçığı, 428-431, Muğla.
Armstrong, LE. and Maresh, CM. (1996). Vitamin and Mineral Supplements As Nutritional Aids To Exercise Performanceand Health. Nutrition Reviews, 54(4), 149-158.
Arslan, Alparslan (2018). 12-18 YaĢ Arası GüreĢ ve Judo Branşı Sporcularının Beslenme Alışkanlıklarının Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul GeliĢim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
Aslan, D., Gürtan, E., Hacım, A., Karaca, N., ġenol, E., Yıldırım, E., (2003). Ankara‟da Eryaman Sağlık Ocağı bölgesi‟nde bir lisenin ikinci sınıfında okuyan kız öğrencilerin beslenme durumlarının ve bazı antropometrik ölçümlerinin değerlendirmeleri”, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25 (2), 55-62.
Atabek, Hayriye, Ç. ve Özdemir, Filiz (2010). C Vitamini Ġlavesinin Egzersiz Performansına ve Kas Hasarına Etkisi. BESBD, 5(2), 60- 69.
Atay, Emre Kılınç, Fatih ve Çetinkaya, Erkan (2006). Türkiye Yarı Finallerine Katılan Yıldızlar Kategorisi Ġlköğretim Okulları Futbolcularının Beslenme AlıĢkanlık Düzeylerinin Ġncelenmesi, 9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Kitapçığı, 475-477, Muğla.
Avan, Mehmet (2006). Mardin İli Kızıltepe İlçesindeki Merkez İlköğretim Okullarında Okuyan 6. 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Baltacı, Gül (2008). Çocuk ve Spor (Birinci Basım). Ankara: Sağlık Bakanlığı, Klasmat Matbaacılık.
Baysal, AyĢe (2007). Beslenme (11. Baskı). Ankara: Hatiboğlu Basın ve Yayım San. Tic.
Baysal, AyĢe (2009). Beslenme (12. Baskı). Ankara: Hatiboğlu Basın ve Yayım San. Tic. Ltd. ġti.
Baysal, AyĢe (2011). Beslenme (15. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
Baysal, AyĢe, Aksoy, Meral, Besler, Tanju, Bozkurt, Nazan, Keçecioğlu, Sevim, Mercanlıgil, Seyit M., Merdol, Türkan K,. Pekcan, Gülden ve Yıldız, Emine (2014). Diyet El Kitabı (8. Baskı). Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. ġti.
Baysal, Taner ve Ersus, Seda (1999). Karotenoidler ve Ġnsan Sağlığı. Gıda Dergisi, 24, 3.
Bean, Anita (2010). The Complete Guide to Sports Nutrition. Sixth edition. London, A&C Black Publishers Ltd.
Belviranlı, Muaz (2009). Üzüm Çekirdeği Ekstresinin Sıçanlarda Akut ve Kronik Egzersizin Neden Olduğu Oksidatif Hasar ve Antioksidan Savunma Üzerine Etkileri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya. Blinkova LP, Gorobets OB, Baturo AP. (2001). Biological avtivity of spirulina. Zh
Mikrobiol Epidemiol Immunobiol, (2),114-180.
Bilgiç, Cem, Bilgiç, Pelin ve Ersoy, Gülgün (2002). 2001 Akdeniz oyunlarına katılan türk sporcuların beslenme bilgi ve uygulamalarının değerlendirilmesi. 7. Spor Bilimleri Kongresi, Seminer Kitabı. Antalya.
Bora, Zehra (2015). Spor Salonunda Çalışan Vücut Geliştirme Sporu Yapan Spor Hocalarının, Beslenme Durumları ve Beslenmeye Bağlı Takviye Destek Ürün Kullanımlarının Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, BaĢkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Boyalı, Ekrem (2009). E Vitamini Uygulamasının Akut Taekwondo Egzersizinde Lipit Peroksidasyonu Antioksidan Enzimler ve Laktat Düzeylerine Etkileri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Bulduk, Sıdıka, ġanlıer, Nevin ve Demircioğlu, Yasemin (2000). Ankara‟da yaz spor okuluna devam eden adölesanların beslenme durumlarının saptanması. 1.Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Kitapçığı. Ankara: 200- 205.
Burton, GW., Ingold, KU. (1989). Vitamin E as an in vitro and in vivo antioxidant. Ann N Y Acad Sci, 570, 7-22.
Caccialanza, R, Cameletti, B. and Cavallaro G. (2007). Nutritional intake of young Italian high-level soccer players. Under Reporting Ġs The Essential Outcome. Journal of Sports Science Medicine, 6, 538-542.
Campbell, B.I., La Bounty, P.M. ve Roberts, M. (2004). The ergogenic potential of arginine. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 1(2), 35-38. Champe, P.C. and Harvey, R.A. (1994). Lippincott‟s ıllustrated reviews:
biochemistry. ( 2nd edn). Lippincott Raven Publishers, New Jersey, USA, 303 –340.
Castro Sepúlveda M, Cerda Kohler H, Pérez Luco C, Monsalves M, Andrade DC, Hermann ZF (2014). Hydration status after exercise affect resting metabolic rate and heart rate variability, Nutr Hosp, 31(3), 1273-7.
Cheuvront SN., Sawka MN. (2005). Hydration assessment of athletes. Sport Science Exchange 7, 18(2).
Cicioğlu, Ġbrahim, Tamer, Kemal, Çevik, Cemal ve Düzgün, Ersel, (2001). Farklı dozlarda sodyum bikarbonat alımının yoğun egzersiz performansına etkisi. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 41-52. Committee IO. (2011). IOC consensus statement on sports nutrition 2010. Int J Sport
Contento, R. I. (2011). Nutrition Education Linking Research, Theory And Practice. (2th Edition). Massachusetts: Jones and Bartlett Publishers.
Costill, DL (1988). Nutrition and dietics, The olimpic book of sports medicine, Blackwell scientific publications, 603, London, Oxford.
Cotugna, Nancy ( 2005). Sports Nutrition For Young Athletes. The Journal Of School Nursing, 21(6), 323-328.
Çağlayan, Atakan (2019). Sportif performansta uyku faktörü. (Editör: Gülten Hergüner). Her Yönüyle Spor. Ġstanbul: Güven Plus Grup A.ġ. Yayınları, 144 Çetin H.N. (2001). Genel Kondisyon Antrenmanı ve Sporda Performans Kontrolü.
Dizgi Baskı, Niğde.
Çimen, Oktay (2012). Elit Masa Tenisçilerin ve Antrenörlerinin Beslenme Bilgisi ve Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara.
Dağcılar, Kamil (2016). Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu 2015 -2016 Sezonu Bünyesinde Görev Alan Süper Lig A Takım Futbolcularının Besin Tüketimleri, Vücut Kompozisyonları ve Beslenme Bilgi Düzeylerinin Saptanması. Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim ve AraĢtırma Enstitüsü. Kuzey Kıbrıs.
Demir, Hülya (2008). Adölesan Beslenmesi. Güncel Pediatri Mart; 6 (1): (Özel Sayı)
Desbrow, Ben, Burd, Nicholas A., Tarnopolsky, Mark, Moore, Daniel R., Elliott- Sale Kirsty J. (2019). Nutrition for Special Populations: Young, Female, and
Masters Athletes.
https://journals.humankinetics.com/doi/abs/10.1123/ijsnem.2018-0269,
EriĢim Tarihi:06.05.2019.
Desbrow, Ben, McCormack, Joanna, Burke, Louise M., Cox, Gregory R. And All (2014). Sports Dietitians Australia Position Statement: Sports Nutrition for
the Adolescent Athlete.
https://journals.humankinetics.com/doi/10.1123/ijsnem.2014-0031, EriĢim
Diliçıkık, Uğur (2017). Adölesan sporcularda korunma. Turkiye Klinikleri J Sports Med-Special Topics, 3(3),269-72.
Dinç, Nurten, Gökmen, Mehmet Hilmi Ve Ergin, Esin (2017). Düzenli egzersiz yapan bireylerin beslenme alıĢkanlıklarının incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 43-53.
Dinçer, Nevzat (2010). Elit Sporcuların Doping Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Doğan, Orhan (2005). Spor Psikolojisi (2. Baskı). Adana: Nobel Kitabevi.
Duvillard, SP, Braun WA, Markofski M, Beneke R, Leithauser R. (2004). Fluids and hydration in prolonged endurance performance. Nutrition, 20(7),651-656. Dündar, Yılmaz (2001). Fitokimyasallar ve sağlıklı yaĢam. Kocatepe Tıp Dergisi, 2,
131-138.
Eichner, ER. (2000). Minerals: Ġron nutrition in sports (Maughan R, ed.). Blackwell Publishing, 326-338.
Erdoğdu, Alper (2018). Medipol Başakşehir Futbol Kulübü Altyapısındaki Oyuncularının Beslenme Alışkanlıkları ve Bilgi Düzeylerinin Yaşa Bağlı Olarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul GeliĢim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
Erkan, Tülay ( 2011). Ergenlerde Beslenme, Türk Pediatri ArĢivi, 46 Özel Sayı, 49- 53.
Ersoy, Gülgün (1986). Spor ve Beslenme. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Ersoy, Gülgün (2004). Egzersiz ve Spor Yapanlar İçin Beslenme (3.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Ersoy, Gülgün ve Hasbay, Aylin (2006). Sporcu Beslenmesi (1. Basım). Ankara: Sinem Matbaacılık.
Ersoy, Gülgün (2007). Çocuk ve Genç Sporcular için Beslenme. Ankara: Ata Ofset Ersoy, Gülgün (2011). Egzersiz ve Spor Yapanlar için Beslenme. (4.Baskı). Ankara:
Nobel Yayın Dağıtım.
Eskici, Günay (2015). Takım sporlarında beslenme. International Journal of Human Sciences, 12, (2), 244-265.
Fink HH., Burgoon LA ve Mikesky AE. (2006). Practional Applications in Sports Nutrition. Jones and Bartlett Publishers, 332, 363-428.
Folasire, O. F., Akomolafe, A. A. and Sanusi, R. A. (2015). Does nutrition knowledge and practice of athletes translate to enhanced athletic performance? Cross-sectional study amongst Nigerian undergraduate athletes. Global Journal of Health Science, 7(5), 215-225.
Galeano, E. (2011). Gölgede ve Güneşte Futbol (Çeviren: Ertuğrul Önalp ve Mehmet Necati Kutlu), Ġstanbul: Can Yayınları.
Gomes, EC, Silva AN, de Oliveira MR. (2012). Oxidants, antioxidants, and the beneficial roles of exercise-induced production of reactive species. Oxid Med Cell Longev:756132.
Göral, Kemal (2008). Farklı Liglerde Oynayan Futbolcuların Beslenme Alışkanlıkları ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Egitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Muğla. 2008.
Göral, Kemal, Saygın, Özcan ve Karacabey, KürĢat (2010). Amatör futbolcuların beslenme alıĢkanlıklarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1).
GümüĢ, Aykut (2013). Ağırlık Sporu İle İlgilenen Sporcuların Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
Günay, Mehmet ve Cicilioğlu, Ġbrahim (2001). Spor Fizyolojisi (1. Baskı). Ankara: Baran Ofset.
Günay, Mehmet ve Yüce, Atilla Ġ. (2008). Futbol Antrenmanının Bilimsel Temelleri (3. Baskı) Ankara: Gazi Kitap Evi, 86.
Güner, RüĢtü (2000). Doping, TFF Dopingle Mücadele Kurulu, Yayın No:1 Ankara: AfĢaroğlu Matbaası.
GüneĢ, Ziyanur ( 2009). Spor ve Beslenme ( 5. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
GüneĢ, Ziyanur (2000). Spor ve beslenme ( 2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. GüneĢ, Ziyanur (2005). Spor ve Beslenme (4.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Günlü, Zafer; Derin, Didem Önay (2012). Televizyon reklamlarının okul çağı çocuklarının besin seçimi üzerine etkilerinin bir incelemesi. Selçuk Üniversitesi Dergisi, 7(3), 74.
GöktaĢ, Zeynep (2010). Aktif Milli Sporcuların Beslenme Alışkanlıkları ve Sıklıkla Kullandıkları Beslenme Destek Ürünlerinde Kontaminasyon ve Pozitif Doping Risk Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
HaĢıl Korkmaz, Nimet (2010). Uludağ üniversitesi öğrencilerinin spor yapma ve beslenme alıĢkanlıklarının incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 399- 413.
Haliloğlu, Vural (2001). Futbolda Eğitsel Oyunlar. Ankara: Bağırgan Yayınevi. Holway, FE and Spriet LL. (2011). Sport-specific nutrition: Practical Strategies For
Team Sports. Journal of Sports Sciences, 29(1), 115-125.
Houtkooper, L., Abbot, J.M., Nimmo, M. (2007). Nutrition for Throwers, Jumpers andcombined events athletes. J Sports Sci, 1, 39-47.
Howley, E. T. and Franks, B. D. (1986). Health/Fitness Instructor's Handbook. Human Kinetics Publishers, Inc.
Huskisson E, Maggini S. and Ruf M. (2007). The role of vitamins and minerals in energy metabolism and well-being. The Journal of International Medical Research, 35, 277-289.
Insel, P., Turner, RE., Ross, D.(2004). Nutrition. Secon edition, American Dietetic 1 Association, Canada, Jones and Bartlett Publishers, 317.
Ġnal, Ali N. (1998). Futbolda Eğitim ve Öğretim (4. Basım). Ankara: Nobel Yayınları Dağıtım.
Ġnal, Ali N. (2003). Beden Eğitimi ve Spor Bilimi (5. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Ġnce, Bahadır (2017). Profesyonel Basketbolcularda Beslenme Alışkanlıkları ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
Javandel, H. and Berahmandpour, F. (2007). Effects of nutrition patterns in soccer players. Journal Of Sports Science And Medicine, 10,158.
Jeukendrup, A. and Cronin, L. (2011) Nutrition and elite young athletes. In: Armstrong N MA, 56. Med Sport Science: Karger Publishers, 47-58.
Kahraman, Ahmet, Serteser, Mustafa ve Köken, Tülay (2002). Flavonoidler. Kocatepe Tıp Dergisi, 3, 1-8.
Kalyon, Tunç Alp (1997). Spor Hekimliği Sporcu Sağlığı ve Spor Sakatlıkları (1. Basım) Ankara: Gata Basımevi.
Kayatürk, Gökhan (2017). Yetişkin Grubundaki İleri Seviye Ve Daha Alt Seviyedeki Aikidocuların Beslenme Alışkanlıkları ve Bilgilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul GeliĢim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul
Khan Z, Bhadouria P and Bisen PS. (2005). Nutritional and therapeutic potential of Spirulina. Curr Pharm Biotechnol, 6(5), 373-9.
Kim, J, Lee J. A (2014). Review of nutritional intervention on delayed onset musce soreness. Part I. J Exerc Rehabil, 10(6), 349-56.
Koca, Nuray ve Karadeniz, Feryal. (2005). Gıdalardaki doğal antioksidan bileĢikler. Gıda Dergisi, 30, 4.
Koç, Mustafa C. (2014). Türkiye Süper Lig ve 1. Liginde Yer Alan Gençlik Geliştirme Takımlarındaki Futbolcuların Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
Konopka, Peter (2005). Spor Beslenme Randıman (8. Basım). Ġstanbul: Sandoz Kültür Yayınları.
KoĢar, Nazan, ġ. ve Demirel, Haydar A. (2004). Çocuk sporcuların fizyolojik özellikleri, ACTA Orthop Traumatol Turc 38 Suppl, 1,1-15.
Köse, Beril (2017). Farklı Liglerdeki Futbolcuların Vücut Kompozisyonu, Beslenme Ve Hidrasyon Durumlarının Sezon İçi Dönemde Değerlendirilmesi. BaĢkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
Krumbach, C.J., Ellis, D.R., and Driskel, J.A. (1999). A report of vitamin and mineral supplement use among univeristy athletes in a division ı institution. Int J Sport Nutr, 9(4),415-25.
Kutlu, RuhuĢen ve Çivi, Selma (2009). Özel bir ilköğretim okulu öğrencilerinde beslenme alıĢkanlıklarının ve beden kitle indekslerinin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 14(1), 18-24.
Larson-Meyer DE and Willis KS. (2010). Vitamin D and Athletes. Current Sports Medicine Reports, 9(4), 220-226.
Leblanc J.C.H., Le Gall, F., Grandjean, V., Verger, P. (2002). Nutritional intake of french soccer players at the clairefontaine training center. International Journal Of Sport Nutrition Exercise Metabolism, 12(3), 268–80.
Lukaski, HC.(1995). Micronutrients (Magnesium, Zinc And Copper): Are Mineral Supplemets Needed For Athletes? International Journal Of Sports Nutrition, 5: 74-83.
Lukaski, H.C. (1987). Methods For The Assessment of Human Body Composition: Traditional and New. Am J Clin Nutr, 46,537-556.
Maughan, RJ., Depiesse F, Geyer H. (2007). The use of dietary supplements by athletes. J Sports Sci., (25),103-13.
Maughan, RJ. (1999). Role Of Micronutrients in sport and physical activitiy. British
Medical Bulletin, 55(3), 683-690.
Maughan, J.R. (2000). Nutrition In Sport, Blakwell Science, Oxford.
McArdle, WD., Katch, FI, Katch, VL. (2009). Exercise physiology. Nutrition, Energy, and Human Performance. Lippincott Williams and Wilkins, Philadelphia, Pa, USA.
McGinley, C., Shafat A. and Donnelly, AE. (2009). Does antioxidant vitamin supplementation protect against muscle damage?. Sports Medicine 39(12), 1011-1032.
Mujika, I. and Burke, LM. (2010). Nutrition in Team Sports.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21346334, EriĢim Tarihi:09.05.2019. Muratlı, Sedat (2007). Antrenman Bilimi Yaklaşımıyla Çocuk ve Spor. Ankara: Nobel
Yayın Dağıtım.
Naderi, A, Oliveira, EP, Ziegenfuss, TN, Willems MET. (2016). Timing, Optimal Dose And Ġntake Duration Of Dietary Supplements With Evidence-Based Use Ġn Sports Nutrition. J Exerc Nutr Biochem. 20(4),1–12.
Neyzi, Olcay ve Ertuğrul, Türkan (2002). Pediatri (3. Baskı). Ġstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, (1), 210-220.
Oliveira, C., Ferreira, D., Caetano, C., Granja, D., Pinto, R., Mendes, B. (2017). Nutrition and supplementation in soccer. J Sports Med, 5(2),28.
OnbaĢı, Zeki Ç. (2017). Adölesan Voleybol Oyuncularının Beslenme Bilgi Düzeyleri, Beslenme Durumları İle Sıvı Tüketimlerine Beslenme Eğitiminin Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, BaĢkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Oral, Onur, Bakan, Kerim, Suza, Anna, Nomıkos, George, Boz, Berkcan, ÖztaĢan, Nuray (2016). Kakaolu sütün sporcu beslenmesinde takviye gıda olarak kullanımı. Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8(31), 183- 187.
Oral, Onur, Zusa, Anna, Akdogan, Ġsmail Ç., Alakoç, Fatih ve Tirpan, Meral S. (2015). Spor beslenmesinde astaksantin ve antioksidanlar. Educational Research Association, The International Journal of Educational Researchers, 6 (3), 63-71.
Önay Derin, Didem, Akaroğlu, Gülriz, ġahin, Sümeyra, AkbaĢ, Aynur (2016).13-15 YaĢ grubu öğrencilerin antropometrik ölçümleri ve beslenme alıĢkanlıklarının değerlendirilmesi. Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi, 1- 22.
Özdemir, Günay (2010). Spor dallarına göre beslenme. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8,1-6.
Özdemir, Ġlyas (2014). Genç Erkek Futbolcularda Hazırlık Döneminde Yapılan Alt Ekstremite Kuvvet Antrenmanlarının Bazı Fizyolojik Motorik ve Teknik Parametrelere Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Öztürk, Ayfer (2006). Profesyonel ve Amatör Futbolcuların Beslenme Alışkanlıkları ve Vücut Bileşimleri. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Unutmaz Duman, Emel, (2011). 10 – 18 Yaş Grubu Yüzücülerin Beslenme Bilgi Düzeyleri ile Bazı Parametrelerin İlişkisinin Saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul.
Parlak, Nazif (2008). Konya İlinde Aktif Spor Yapan 15–18 Yas Arası Sporcuların Sıvı Alımı İle İlgili Bilgi ve Alışkanlıklarının Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Pehlivan, Aysel (2005). Sporda beslenme. Ankara: Morpa Kültür Yayınları Ltd. ġ. Pekcan, Gülden, ġanlıer, Nevin, BaĢ, Murat, BaĢoğlu, Sevil ve Acar Tek, Nilüfer
(2015). Türkiye Beslenme Rehberi 2015. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı. Pekcan, Gülden (2008). Beslenme Durumunun Saptanması (1. Baskı). Ankara:
Sağlık Bakanlığı, Klasmat Matbaacılık, (1), 50.
Polat, Yahya, Çınar, Vedat, ġahin, Mustafa, Yalçın, Rahmi (2003). Futbolcu Çocukların Fiziksel Uygunluk Düzeylerinin Ġncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilim Dergisi, 11:3, 196-199.
Popowski, LA, Oppliger RA, Patrick Lambert G, Johnson RF, Kim Johnson A, Gisolf CV. (2001). Blood And Urinary Measures Of Hydration Status During Progressive Acute Dehydration. Medicine and Science in Sports and Exercise 33(5), 747-753.
Potgieter, Sunita (2013). Sport Nutrition: A Review Of The Latest Guidelines For Exercise And Sport Nutrition From The American College Of Sport Nutrition, The International Olympic Committee and The International Society For Sports Nutrition. South African J Clin Nutr, 26(1),6–16.
Pryor, WA. (2000). Vitamin E and heart disease: basic science to clinical intervention trials. Free Radic Biol Med, 28(1), 141-64.
Publishers, Inc., Marketing Director, Box 5076, Champaign, IL.Canada.
Purcell Laura, K. (2013). Canadian Paediatric Society, Paediatric Sports and Exercise Medicine Section. Sport Nutrition For Young Athletes. Paediatr
Child Health, 18(4), 200-202.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3805623/
Roy, B. D., and Tarnopolsky, M. A. (1998). Influence of differing macronutrient intakes on muscle glycogen resynthesis after resistance exercise. Journal of Applied Physiology, 84(3), 890-896.
Saltin, B and Costill DL (1988). Fluids and electrolyte balance during prolonged exercise, 150–158, Macmillan, New York.
Samur, Gülhan ve Mercanlıgil, Seyit M. (2008). Diyet Posası ve Beslenme. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
Saygın, Özcan, Göral, Kemal ve Gelen, Ertuğrul (2009). Amatör ve profesyonel futbolcuların beslenme alıĢkanlıklarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilim Dergisi. 6(2):177–96.
Sawka, MN, Burke LM, Eichner, ER, Maughan, RJ, Montain, SJ, Stachenfeld NS.