Fransa’da Ar-Ge Faaliyetlerine Yönelik Vergisel Teşvikler

Fransa’da Ar-Ge faaliyetlerine yönelik oldukça çok sayıda kurum bulunmaktadır. Ar-Ge faaliyetlerinin değerlendirilmesi ve innovasyon politikalarına nasıl yön verileceği konusunda belli tanımlamalar yapmak oldukça zorlaşmaktadır. Sektörler itibariyle farklı eğilimler gösteren çabalar bulunsa bile bilim politikaları ve Ar-Ge faaliyetleri büyük ölçüde Üniversiteler ve iş dünyası arasında odaklanmakta, kamu araştırma kurumları da innovasyon politikalarında oldukça büyük öneme sahip bulunmaktadır. Yakın dönemde kamu araştırma bütçelerininin 2/3’si biyoteknoloji konusunda yoğunlaşmıştır. İnnovasyon politikalarının yerel ve ulusal destekler şeklinde geliştiği ülkede, bu alanda- ki çalışmalara büyük ölçüde destekler sağlanmaktadır. Özellikle yapılan çalışmaların bölgesel politikalar çerçevesinde geliştirilmesi bilginin dağılımı açısından büyük önem taşımaktadır.

Ar-Ge faaliyetlerine yönelik sağlanan mali destekler ve diğer devlet destekleri doğrudan düşük faizli kredi destekleri şeklinde olduğu gibi, aynı zamanda vergi teşvik- leri biçiminde de sağlanabilmektedir. Sağlanan teşvikler Fransız hükümeti tarafından

finanse edilen Bölgesel Gelişme Kredisi ve bölgesel kuruluşlarca finanse edilen Bölge- sel İstihdam Kredisi biçimindedir. Genel olarak Fransa’da sağlanan devlet destekleri;

• Sermaye yardımları,

• Ar-Ge yardımları,

• Yeni oluşturulan istihdam için devlet yardımları,

• Bina ve kira sübvansiyonu

• Vergi kolaylıkları,

• Düşük faizli kredi şeklindedir.

Ar-Ge projeleri için Paris bölgesi dışında Fransa’nın her yerinde 3 yıllık süreler i- çinde yeni oluşturulan iş sayısına ve şehirlerin büyüklüğüne bağlı olarak, her oluşturu- lan ek iş başına 50.000 ve 35.000 FF değerinde yardım verilmekteydi. Sınai projeler için oluşturulan her yeni iş imkanlarına bağlı olarak nakit yardımı da yapılmaktadır. Fransa’da 1988-1990 döneminde imalat sanayine verilen devlet yardımlarının % 28’i nakit yardım, % 16’sı vergi indirimi, % 11’i öz kaynak katılımı, % 14’ü uygun koşullu kredi, % 3’ü vergi ertelemesi, % 28’i garantiler biçimindedir. Öz kaynak katılımında Kobi’ler uygun koşullu krediler ise daha çok Ar-Ge için kullanılmıştır108.

Fransa’nın Alsace bölgesinde açılan ya da büyüyen firmalar bölge genelinde ya da bir kısmında bölgesel ve ulusal kamu yardımlarından yararlanabilmektedir. Buna göre sağlanan yardımlar;

• Endüstri firmaları, endüstri hizmet firmaları ve araştırma ve geliştirme projeleri- ne bölge yardımları,

• Düzenleme Teşviki (PAT),

• En fazla 5 yıl için % 100 oranında meslek vergisinden geçici muafiyet,

• Kurumlar Vergisinden geçici muafiyet (IS),

• İstihdam ve formasyon için verilen ulusal yardımlar,

• Araştırma ve Geliştirmeye verilen yardımlar,

108 _{Barboros İNECİ; Avrupa Topluluğu ve Türkiye’de Sübvansiyonlar, İSO-MÜ ATE Yayını, İstanbul 1993,} s.191.

• Araştırma-vergi kredisi,

• Sanayi ve Araştırma Bakanlığı’nın yardımları,

• ANVAR yardımları (Fransa Yenilik -İnovasyon Ajansı),

Başlıca bölgesel yardımlar;

• Alsace bölgesi, özellikle KOBI’leri desteklemek üzere bölgesel araçlar geliştir- miştir: www.region- alsace.fr ("Alsace’ta yatırım")

• Firma Kuruluşuna Bölgesel Teşvik (PRCE)

• İstihdama Bölgesel Teşvik (PRE)

• Başlangıç Finansmanı için Bölgesel Fonlar (FRFI)

• Teknoloji Transferine Bölgesel Fon Yardımı (FRATT)

• KOBI’leri Geliştirme Fonu (FDPMI

• İhracat için Bölgesel Fon (FREX)

• İdari Kadro İstihdamı için Yardım (ARC)

• Riskli Sermaye Firması (Alsace Creation)

Diğer yardımlar

• Maden ve Kimya Şirketlerinin Çeşitlendirilmesi Şirketi SODIV’in Yardımları

• Avrupa Bölgesel Gelişme Fonu: www.europa.eu.int

Söz konusu fonlardan yararlanma hakkı, ilgili makamların inceleme ve onayına tabidir. Alsace’ın avantajları, bu bölgeyi diğer Avrupa bölgelerinden farklı kılmakta ve burayı yabancı yatırımlar için en cazip bölge konumuna dönüştürmektedir. Uluslarara- sına açık bir ruh, ortam, Alsace tarihi nedeniyle doğal olarak uluslararasına açık bir böl- gedir. Örnek olarak bölgede iki dilin konuşulması (Fransızca- Almanca) ayrıca komşu ülkeler Almanya ve İsviçre ile yapılan çeşitli turistik ve kültürel alış verişler bunun birer somut örneğidir. Alsace’ın barındırdığı çeşitli Avrupa Kurumları da buna bir örnektir. (Avrupa Konseyi, Avrupa Parlamentosu, Avrupa İnsan HaklarıMahkemesi...) Alsace, Paris bölgesinden sonra Fransa’da en çok yabancı diplomatik temsilciliklerin bulunduğu bölgedir. Yüzün üstünde uluslararası kurum; merkezlerini Strasbourg’ta açmıştır.

Fransa’da son dönemde bilimsel araştırmalar konusunda nasıl bir reform yapılaca- ğına dair tartışmalar sürüp gitmektedir. Özellikle innovasyon politikaları konusunda Birleşik Devletler ve İngiltere ile biyoteknoloji konusunda ciddi açılmaların olduğuna dikkat çekilmektedir. Özellikle yeni gelişen genç teknoloji şirketlerine daha geniş ölçü- de vergisel teşvikler sağlanması oldukça dikkat çekilen konu olmaktadır. Fransa’da 6 alanda biyoteknoloji konusunda çalışma yapılırken, Birleşik Krallıkta 46 alanda, Birle- şik Devletlerde ise bu sayı 310’a ulaşmaktadır. Bu nedenle Ar-Ge faaliyetlerine yönelik her tür vergisel teşviğin sağlanması gerektiği konusu oldukça yoğun tartışılmaktadır109. Fransa Bioteknoloji başkan yardımcısı Alain Guedon vergi teşvikleri planının Fransız sanayisi için yeterli bir teşvik unsuru taşımadığını özellikle yatırımcı ve risk sermayesi yatırımlarına olan vergisel desteklerin her geçen gün artırılması gerektiğini söylemiştir. Öte yandan gelişen daha büyük bir sorun da derin bir kültürel bozulma yaşanmakta, birçok Fransız bilim adamı ve yatırımcısı Birleşik Devletler’e nazaran daha az destek bulabilmektedir110.

Fransa OECD ülkeleri arasında Ar-Ge harcamaları konusunda 4. sıraya sahiptir. Avrupa ortalaması GSYİH’ya oran olarak 1.81 iken, Fransa’da bu oran % 2.17’ye u- laşmaktadır. Özellikle son dönemde yeni ekonomi, elektrik, elektronik, kimya ve ilaç sanayi sektörlerindeki Ar-Ge harcamaları oldukça dikkat çekici bir biçimde büyümüş- tür. Yakın dönem bütçe tahsislerine bakıldığında bilim, endüstri, kamu ve özel sektör çalışmalarına bakıldığında bilim ve teknoloji ve innovasyon konusundaki çalışmalar her geçen gün artmaktadır. Özellikle software, görselbilişim, telekom, sağlık ürünleri teknloojileri ciddi anlamda gelişme göstermiştir. Bu gelişmede yatırmlar için sağlanan vergisel teşvikler oldukça önemli etkiler yaratmıştır.

2000 Haziran’ında Feira’da yapılan Avrupa Konsey toplantısında benimsenmiş olan e-Avrupa Aksiyon Planı, Fransa’nın bu alandaki çalışmalarının yoğunlaşmasını sağlamıştır. Nitekim topluluk direktifleri doğrultusunda benimsenen metin yoluyla bilgi toplumunun geliştirilmesine yönelik yasal düzenlemelerin arttırılması ve harmonize edilmesinin büyük önemi vardır.