Finansal Bilgi

Finans veya Türkçede daha yaygın kullanıldığı şekliyle finansman, işletmeler açısından, kısaca; işletmelerin gereksinim duyduğu fonların planlanması, sağlanması, yatırılması ve kontrolü olarak tanımlanabilir.250 Finansman; fon, sermaye, kapital olarak da ifade edilmektedir.

Finans, işletmenin en önemli fonksiyonlarından biridir. Tüm işletme faaliyetlerinin para cinsinden ifade edilmesi ve tüm parasal işlemlerin de kurallara ve işletmenin ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi yönetim açısından son derece önemlidir. Her işletme bankada ne kadar para bulundurduğunu, müşterilerinin ona ne kadar borçlandığını veya kendisinin satıcılara ne kadar borcu olduğunu her zaman bilmek zorundadır251. Bu nedenle yöneticilerin işletmeye hakim olabilmeleri için, işletme faaliyetlerinin ve özellikle muhasebe rakamlarıyla parasal işlemlerin ne şekilde gerçekleştiğini çok iyi bilmelidirler.

Đktisadi amaçla kurulan her işletmenin hedefi, hissedarlarının refahını maksimize etmektir. Hisse senetlerinin piyasa değerinin yükselmesi, firmada yapılan yatırımların tahsis edilen kaynakların maliyetlerinin üzerinde kazanması, hissedarlara dağıtılan kar paylarındaki artışlar bu hedefin ne ölçüde tutturulduğunun işaretleridir. Bunun yanında firmanın başarılı olabilmesi için büyümesi de şarttır. Hisse başına karları yıldan yıla artmayan işletmeler büyümeyen işletmelerdir, eğer gelecek için büyüme plan ve

250

Ali Akdemir, Temel Đşletmecilik Bilgileri, Đstanbul: Türkmen, 2003, s.217.

146

beklentileri yoksa piyasadan silinecekleri kesindir252. Ancak burada özellikle büyümeyi yaratmanın maliyetini değerlendirmenin ve yönetmenin, onu oluşturmak kadar önemli olduğunu belirtmek gerekir253.

Đşletme faaliyetlerinde kaydedilen gelişmeler mutlaka finansal performansta gelişme elde etmelidir. Bu fiziki bir görünümde olabileceği gibi, zihinsel bir süreci destekleyerek de gerçekleşebilir. Dolayısıyla operasyonel performansta büyük çapta gelişme kaydeden işletmeler, mevcut müşterilerine yapılan satışların ne şekilde arttırılacağını, yeni ürünlerin nasıl pazarlanacağını, işletmenin ürün ve hizmetlerinin müşteri ve pazar kesimlerine nasıl pazarlanacağını belirlemek zorundadır.

Geniş kapsamlı bir ölçüm ve yönetim sistemi; operasyonlar, müşteri hizmetleri, yeni ürün ve hizmetlerde kaydedilen gelişmelerin daha yüksek satış hacmi, daha yüksek işletme oranları, daha hızlı aktif dönüşü ve daha düşük işletme masrafları gibi sonuçlar vasıtasıyla finansal performansı ne şekilde etkilediğini belirtmelidir254. Finansal performans ölçütleri, bir işletmenin stratejisinin ve bu stratejiye yönelik yürütme ve uygulamaların işletmeyi geliştirmeye katkıda bulunup bulunmadığını ortaya çıkarır. Finansal amaçlar, genellikle işletme geliri, sermayenin karlılık oranı, ekonomik katma değer gibi ölçülebilen karlılıkla ilgilidir.

Fon sağlama görevine ek olarak, varlık elde edilmesi veya elden çıkarılması kararları verildiğinde, finansal yönetim, başta üretim ve pazarlama olmak üzere diğer işletme fonksiyonları ile doğrudan doğruya ilişkili olmaktadır.

Bir işletmenin değeri, gelecekte sağlayacağı gelir akışı ile bu gelir akışının elde edilmesindeki risk derecesine bağlıdır. Finansal analiz yolu ile sağlanan bilgiler, işletme yönetimi ile ilgili çeşitli konularda alınan kararların

252

R. Metin Türko, Finansal Yönetim, Đstanbul: Alfa, 1999, s.583.

253

G. William Dauphinais vd., CEO’ların Bilgeliği, 3.b., Đstanbul: Sistem, 2003, s.63.

147

temelini oluşturduğu gibi sağlıklı bir planlama için de gerekli görülmektedir255. Nitekim yatırılmış sermayenin karlılığını arttırmak, finansal açıdan bir işletmenin uzun dönemli hedefini temsil ettiğinden finansal sonuçlar üzerinde önemle durulmalıdır.

Belirli zaman aralıklarında; işletmenin finansal bakımdan faaliyetlerini ve etkinliğini ölçmek, işletmenin faaliyetlerindeki aksaklıkları tespit etmek, potansiyel kapasitesi ve yönetim amaçlarının gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan finansman türü ve miktarını gösteren veriler sağlamak amacıyla finansal analizler yapılır256. Bütünüyle olmasa da yöneticiyi emin olma hususunda rahatlatacak en önemli fonksiyon finansal analizdir.

Finansal analiz için, oranlar da dâhil olmak üzere dört yöntemden yararlanılır257:

• Karşılaştırmalı Analiz. Bu yöntem, bir işletmenin birbirini izleyen iki veya daha fazla dönemine ait finansal tabloların karşılaştırmalı olarak düzenlenip incelenmesine dayanır. Çeşitli kalemlerin zaman içinde göstermiş oldukları değişme ve gelişmeler karşılaştırıldığından, yöntem dinamik bir yapıya sahiptir.

• Yüzde Metodu ile Analiz. Bu yöntemde, aktif ve pasif toplamlar 100 kabul edilerek; aktif ve pasif kalemlerin yüzde payları belirlenir. Aynı şekilde; gelir tablosundaki kalemlerin yüzde payları, birbirini izleyen birkaç yıl için hesaplanarak, sonuçların karşılaştırılması yoluna gidilir.

• Eğilim (Trend) Yüzdeleri. Đşletmenin gösterdiği gelişmelerin yıllar itibariyle izlendiği bu yöntemde, birbirini izleyen dönemlere ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin temel alınan finansal tablo kalemlerine göre gösterdiği artış veya azalışlar yüzde olarak hesaplanır. Bu şekilde işletmenin finansal tablolarında yer alan her bir kalemin temel kabul edilen yıla göre yüzde olarak genişleme trendi bulunur.

255

Öztin Akgüç, Finansal Yönetim, Yenilenmiş 7.b., Đstanbul: Avcıol, 1998, s.19.

256

Đsmet Mucuk, Modern Đşletmecilik, 12.b., Đstanbul: Türkmen, 2000, s.328.

148

• Oranlar. Bu yöntem de finansal analizin temel araçları olan çeşitli finansal oranların kullanılması yöntemidir. Đşletmelerde en çok kullanılan yöntemdir. Oran analizi ile finansal tablolarda yer alan tutarların nispi ilişkileri incelenerek, işletmenin finansal durumu konusunda bilgi elde edinilir.

Bu analizler yoluyla, finansal dengenin ne ölçüde sağlandığı belirlenir ve bu duruma göre rasyonel kararların alınması sağlanır. Böylece işletme ile ilgili üçüncü şahıslara ve işletmenin sahiplerine işletmenin durumu hakkında bilgi ve güven verilmiş olur.

BSC’ın finansal boyutu, işletme pay sahiplerine nasıl görünmektedir ve finansal olarak nasıl başarılı olunacaktır soruları ile şekillenmektedir. Finansal ölçütler, geçmişte yapılan işlerin ölçülebilen ekonomik sonuçlarını özetlemede oldukça faydalı bilgiler sunduğundan BSC’ın finansal boyutunda da aynı şekilde kullanılmıştır.

Finansal ölçütler, bir işletmenin stratejisinin ve bu stratejiye yönelik yürütme ve uygulamaların işletmeyi geliştirmeye katkıda bulunup bulunmadığını ortaya koyar. Periyodik finansal raporlar ve finansal ölçütlerin, yöneticilere kalite artışı, tepki süresinin kısaltılması ve yeni ürünler gibi gelişmelerin birer sonuç değil, sonuca ulaşmak için kullanılacak araçlar olduğunu hatırlatmadaki önemli rolünü sürdürmeye devam etmesi gerekir.

BSC’ın hedef ve ölçütleri, işletmenin vizyon ve stratejisi göz önüne alınarak belirlenir. BSC, geçmişte kaydedilen mali ölçütleri işletmelerin gelecekteki performansını etkileyecek konulara ait ölçütlerle bütünleştirir. BSC sayesinde yöneticiler, işletmedeki her bir departmanın mevcut ve potansiyel müşteriler için yaratacağı değerleri ölçebilir; işletme içi kaynakları arttırmak, gelecekteki performansı olumlu bir şekilde etkilemek için insana, sisteme ve yöntemlere yapılması gereken yatırımları belirleyebilir.

Geniş kapsamlı bir ölçüm ve yönetim sistemi; operasyonlar, müşteri hizmetleri, yeni ürün ve hizmetlerde kaydedilen gelişmelerin daha yüksek

149

satış hacmi, daha yüksek işletme oranları, daha hızlı aktif dönüşü ve daha düşük işletme masrafları gibi sonuçlar vasıtasıyla finansal performansı ne şekilde etkilediğini belirtmelidir. BSC’da yer alan tüm ölçütler finansal amaçlara bağlanmalıdır258. Bu bağlantı işletmenin uzun dönemli amacının yatırımcılara kar sağlamak olduğunu ve uygulanan tüm strateji, program ve girişimlerin işletmenin finansal hedefini yakalamasına yardımcı olması gerektiğini açıkça kabul etmektir.