Fidanların pazarlanması

İmha ediyorum 81.58 100.00 40.00 80.00

Geri dikim yapıyorum 44.74 14.29 40.00 40.00

Fidanları sökmüyorum 13.16 0.00 80.00 18.00

* Birden fazla seçenek işaretlenmiştir.

5.6.2. Fidanların pazarlanması

Pazarlama, ürün ve hizmetlerin üreticiden tüketiciye veya kullanıcıya akışını sağlayan işletme faaliyetlerinin yerine getirilmesidir (Sabuncuoğlu ve Tokol, 2001). Tarımsal pazarlama ise tarım ürünlerinin üreticiden tüketiciye hareketini ve bu harekette yer olayları inceleyen bir bilim dalıdır. Malların üreticiden tüketiciye ulaştırılmasında arz, talep, fiyat ve masraf gibi faktörler önemli rol oynamaktadır. Ürünlerin üretimlerinden itibaren başlayan ve toplama, işleme, dereceleme, sınıflandırma, taşıma, depolama ve paketleme gibi çeşitli işlemleri, tarımsal pazarlama incelemektedir (Güneş, 1996).

Genellikle, tarım ürünleri üreticiler tarafından doğrudan doğruya en son tüketiciye satılamazlar. Ürünler üretimden sonra çeşitli kanallardan geçerek ve bu kanallarda değişik olaylarla karşılaşarak son tüketiciye ulaşırlar.

Pazarlama veya dağıtım kanalları; komisyoncu, aracı, tüccar, dağıtıcı,

90

toptancı, perakendeci, simsar gibi farklı isimler adı altında faaliyet gösteren aracılardan oluşmaktadır (İnan, 2006).

Üretilen fidanlar, çeşitli kanallar ile pazarlanmaktadır. İncelenen işletmelerin tümü fidanların pazarlamasını doğrudan müşteriye yapmaktadır. Ayrıca işletmelerin 28’i kooperatif aracılığıyla, 8’i firmalar aracılığıyla, 4’ü e-pazarlamayla ve 3’ü bayiler aracılığıyla ürünlerini pazarlamaktadırlar (Çizelge 5.59).

Çizelge 5.59. Fidanların pazarlama kanalları

Pazarlama kanalları

* Birden fazla seçenek işaretlenmiştir.

Saydam (2010) çalışmasında, kooperatif ortağı üreticilerin %48.28’sinin fidanlarını kooperatif aracılığı ile %46.55’i müşterilerin talepleri doğrultusunda, %5.17’i ise bayiler aracılığıyla pazarlama fonksiyonlarını yerine getirdiklerini belirlemiştir. Kooperatif ortağı olmayan üreticiler ise

%44’ü tüccarlara, %28’i şehir pazarlarında, %28’i de müşterilerinin talepleri doğrultusunda bu fonksiyonu yerine getirdiklerini tespit etmiştir.

5.6.2.1. Fidanların satış fiyatını belirlemedeki kriterler

Araştırma sahasında anket uygulanan işletmelerde üretilen fidanların satış fiyatını belirlemedeki kriterler önem derecelerine göre Çizelge 5.60’ta verilmiştir. Buna göre; I. grupta, piyasanın arz ve talebi, II. grupta fidan üretim maliyeti, III. grupta ise üretim maliyeti ile piyasanın arz ve talebinin fidan satış fiyatını belirlemede, çok önemli kriterler olduğunu işletmeler ifade etmiştir.

İşletmeler geneli itibariyle incelediğinde; en önemli kriterlerin, üretim maliyeti (4.62), piyasanın arz ve talebi (4.62), az önemli olan kriterin ise sertifikasyon (2.36) olduğu saptanmıştır.

91

Çizelge 5.60. Üretilen fidanların satış fiyatının belirlemedeki kriterler

Kriterler I. grup II. grup III. grup Ortalama

İşletmelerde üretilen fidanların satış fiyatının belirlemedeki kriterlerden;

üretim maliyeti (p=0.863), piyasanın arz ve talebi (p=0.730), çoğaltım tekniği (p=0.661), sertifikasyon (p=0.123) ve yeni çeşit olması (p= 0.354) ile işletme grupları arasında istatistikî olarak fark yoktur.

5.6.2.2. Fidan satışının yoğun olarak yapıldığı aylar

Ele alınan işletmelerde, fidan satışı mevsimlere dayalı olarak değişkenlik gösterme ve genellikle kış aylarında yapılmaktadır. İşletmeler genelinde fidan satışının yoğun olarak yapıldığı ay Aralık’tır (%38.00). Bunu sırasıyla; Kasım (%32.00), Ocak (%18.00) ve Şubat (%12.00) ayı takip etmektedir (Çizelge 5.61).

Çizelge 5.61. Fidan satışının yoğun olarak yapıldığı aylar

Aylar I. grup II. grup III. grup Toplam

92

5.6.2.3. İşletmelerin fidan satışında müşterileri yönlendirme durumu

İncelenen işletmelerin %96.00’sı fidan satışında müşteriyi yönlendirmekte olduklarını belirtmişlerdir (Çizelge 5.62).

Çizelge 5.62. İşletmelerin müşterisini satın alacağı fidan çeşidinde yönlendirme durumu

Müşterinin satın alacağı fidan çeşidine

yönlendirme durumu I. grup II. grup III. grup Toplam

Yönlendiriyorum 94.74 100.00 100.00 96.00

Yönlendirmiyorum 5.26 0.00 0.00 4.00

Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00

5.6.2.4. İşletmelere göre müşterilerin satın aldıkları fidanları seçimindeki kriterler

Müşterilerin fidan üreticilerinden satın aldıkları fidanlarda, önemsediği kriterler; fidanın fiyatını (4.18) önemli bulmaktayken, fidanının yeni çeşit olmasında (2.62) ise kararsız oldukları tespit edilmiştir (Çizelge 5.63).

Çizelge 5.63. İşletmelere göre müşterilerin satın aldıkları fidanı seçerken tercih ettiği kriterler

İşletmelerde müşteriler satın alacakları fidanları seçerken tercih ettikleri kriterlerden; ürüne destekleme verilmesi (p=0.025) ve ürünün satış fiyatı (p=0.000) ile işletme grupları arasında (p<0.05 değerine göre) istatistikî olarak farklılık söz konusudur. Sertifikalı olması (p=0.703), yeni çeşit olması

93

(p=0.058), iklim ve toprak yapısına uygunluğu (p=0.221) ile işletme grupları arasında istatistikî olarak farklılık yoktur.

5.6.2.5. İşletmelere göre müşterilerin satın aldıkları fidanlardaki anaç tercih etme durumları

Ele alınan fidan üretici işletmecilerin %88.00’i, müşterilerinin satın aldıkların fidanların anaçlarını, kendilerinin tercih ettiklerini ifade etmişlerdir (Çizelge 5.64).

Çizelge 5.64. İşletmecilere göre müşterilerin satın aldıkları fidanların anaçlarını tercih etme durumu

Müşterilerin anaç tercih etme durumu I. grup II. grup III. grup Toplam N

Görüşülen işletmecilerin %84.00’ü, müşterilerinin yarı boduru, %42.00’sinin tam boduru ve %34.00’ünün ise klasik anaçları tercih ettiklerini belirtmişlerdir (Çizelge 5.65).

Çizelge 5.65. İşletmecilere göre müşterilerin satın aldıkları fidanlarda tercih ettikleri anaç türleri

94

5.6.2.6. İşletmecilere göre müşterilerin satın aldıkları fidan tür ve çeşitlerine gerekli olan tozlayıcıdan haberdar olma durumları

Fidan üreticisi işletmecilere %64.00’ü, müşterilerin satın aldıkları fidan tür ve çeşitlerine gerekli olan tozlayıcıdan haberdar olduklarını ifade etmişlerdir (Çizelge 5.66).

Çizelge 5.66. İşletmecilere göre müşterilerin satın aldıkları fidan tür ve çeşitlerine gerekli olan tozlayıcıdan haberdar olma durumları

Tozlayıcıdan haberdar olma durumları I. grup II. grup III. grup Toplam N

Haberdar 26 2 4 32

Haberdar değil 12 5 1 18

Toplam 38 7 5 50

Oran (%)

Haberdar 68.42 28.57 80.00 64.00

Haberdar değil 31.58 71.43 20.00 36.00

Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00

Müşteriler satın aldıkları fidan çeşit ve türlerinde gerekli olan tozlayıcı ihtiyacından haberdar olmaması durumunda, işletmelerin %90.00’ının müşterilerini yönlendirildikleri tespit edilmiştir (Çizelge 5.67).

Çizelge 5.67. İşletmecilere göre müşterilerin satın aldıkları fidan tür ve çeşitlerine gerekli olan tozlayıcıya yönlendirilme durumları

Tozlayıcıya yönlendirme durumu I. grup II. grup III. grup Toplam N

Yönlendiriyorum 33 7 5 45

Yönlendirmiyorum 5 0 0 5

Toplam 38 7 5 50

Oran (%)

Yönlendiriyorum 86.84 100.00 100.00 90.00

Yönlendirmiyorum 13.16 0.00 0.00 10.00

Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00

95

5.6.2.7. İşletmelerin satış sonrasında müşterilerine teknik destek verme durumu

Meyve üreticilerinin iklime ve coğrafi koşullara uygun, kaliteli meyve üretimi yapabilmeleri için bazı teknik bilgilere sahip olmaları gerekmektedir. Tesis edilecek bahçenin yer aldığı bölgedeki iklim özellikleri, toprak ve arazi yapısı ile sulama olanaklarının durumu, meyve üretimi, kalitesini, dolayısıyla üretimde kullanılan çeşit ve anacın seçimini de önemli kılmaktadır.

Fidan üreticilerinin büyük bir kısmı müşterilerine; kullanılan anaç ve çeşidin teknik özellikleri, meyve verimi, ekonomik özellikler, iklim istekleri, toprak istekleri, dikim aralığı, budama, terbiye sistemleri, hastalık, zararlılarla mücadele, gübreleme, sulama yöntemleri hakkında satış sonrası teknik destek vermektedirler.

İncelenen işletmelerin %74.00’ü fidan satışı sonrasında müşterilerine teknik destek verdiklerini belirtmişlerdir (Çizelge 5.68).

Çizelge 5.68. İşletmelerin satış sonrasında müşterilerine teknik destek verme durumu

İşletmelerin müşterilerine teknik destek verme durumu

I. grup II. grup III. grup Toplam N

Teknik destek veriyorum 27 6 4 37

Teknik destek vermiyorum 11 1 1 13

Toplam 38 7 5 50

Oran (%)

Teknik destek veriyorum 71.05 85.71 80.00 74.00 Teknik destek vermiyorum 28.95 14.29 20.00 26.00

Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00