Fıkıh DıĢındaki Konularla Ġlgili Rivayetleri

محمد ًْٙ ٛذأ حٍٔرنأ ٌْٚح٘ ٓذ محمد حٔ الله ىرع ٓذ ٍفعؾ حٔأ ٓٓكٌج ٓذ ىّقأ ٓذ ّٓقٌٍج ىرع حٔأ ٗ٠ٚىعْ ٓذ ُ١٘جٍذئ ٓذ الله ى١رع ٓذ صذحغ ٓع ٍ١ٙظ ٓذ ُىكٌج حٔ ْحّ١ٍْ ٓذ ى١عْ حٔ قحكْئ ٓذ محمد حٔ ٟٔح٠ٌٍٚج ٟذأ ٓع ٗ١ذأ ٓع زٍىذ ٟذأ ٓذ ٟـ ٟٔآٌ ِٓ يحل ) صلى الله عليه وسلم ( ٟرٌٕج ٓع زٍىذ ٟٔآٌ ىمـ َحٌّٕج ٜأٌ ِٓٚ زٍطفٌج ٟٙـ حٕرٌ خٍٗ٠ ٗٔأ ٜأٌ ِٓٚ سُم١ٌج ٟـ ٍّٗع٠ ًّع ٟـ ٛٙـ حٔح١ٕذ ٟٕر٠ ٗٔأ ٜأٌ ِٓٚ ٗٔحٛقئ ٛٙـ ى٠ىق عٌو ٗ١ٍع Sehl b. Muhammed b. Ġbrahim b. Sa„duyeh  Abdurrahman b. Ahmed b. Hasan  Cafer b. Abdullah  Muhammed b. Harun  Muhammed b. Ġshak  Said b. Süleyman  Hakem b. Zahîr  Sabit b. Ubeydullah  Ġbn Ebû Bekra  Ebû Bekra isnadıyla gelen habere göre Resulullah (sav) Ģöyle der: Beni rüyasında gören uyanıkken görmüĢ gibidir. Kim süt içtiğini görürse o fıtrattır. Üzerinde demirden bir zırh gören kimse için o takva ve korumadır. Kim de bir yapı inĢa ettiğini görürse bir iĢ üzeredir.357

ِْٓذ ِى١ِعَْ َْٓع ، ٍدَٖ َْٛق ُْٓذ َُج ََّٛعٌْج حَٔ : َيحَل َْٚ ٌُحَ٘ ُْٓذ ُى٠ َُِ٠ حَٔ : َيحَل ٍ ٍَِّٟع ُْٓذ ٚ ٍَُّْع حََٕغَّىَق َٚ َْٓع ، َْحَُّْٙؾ ِالله ِىْ١َرُع َأ ٍَََُّْ َٚ ِْٗ١ٍََع ُالله ٍََّٝٚ ِالله ُيُْٛ ٌَ ٍََوَي " : َيحَل َُْٕٗع ُالله َٟ ِٞ ٌَ ِٗ١ِذَأ َْٓع ، َز ٍَْىَذ ِٟذَأ ِْٓذ ُز ٍََْٛرٌْج حٌََٙ ُيحَمُ٠ حاٞ ٌْ ، ٌَُُٗٔٛ َُِْٕ٠ ُسٍَْؾِو ٌَُٗ ُيحَمُ٠ ٌع ِٞ َِْٛ حَِٙرَْٕؾ ٌَِٝئ َْٚأ حَِٙذ ٍُْمِذ َىَع ِِٗذ ٍُُػْىَ٠ َٚ : ٍق ٍَِـ َظ َلََغ ُِحٌَّٕج ُق ٍَِطْفَ١َـ َءج ٌَُٛطَْٕل َُٕٛذ ُِْٙ١ِضْأَ١َـ ُُُْ٘و ِٙ١ٌِّ َُٛض ٌسَل ٍِْـ َٚ ، ُُُْٙعَرْطَض ٌسَل ٍِْـ جُٛىٍََ٘ ْىَل َٚ ُُْ٘ ٌَُُٛٙظ ُْ ُِِْٙطَّ١ِمَذ ٍََٝع ُالله ُفَطْفَ٠ َٚ ٍَُُُِْٙٔٛضحَمُ٠ ٌسَػٌِحَغ ٌسَل ٍِْـ َٚ ، . 356

ġâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ġdris, el-Ümm, Beyrut: Dâru‟l Marife, V, 212.

357

76

َلَ ُع٠ِىَكٌْج جًََ٘ َٚ ُْٓذ ُى١ِعَْ َٚ ، َُٖىْق َٚ َز ٍَْىَذ حَذَأ َّلَِئ ٍَََُّْ َٚ ِْٗ١ٍََع ُالله ٍََّٝٚ ِالله ِيُْٛ ٌَ َْٓع ِٗ٠ِٚ ٍَْ٠ جاىَقَأ ٍَُُْعَٔ

ٞ ٍَِْٛذ َْحَُّْٙؾ

ٌٌَُِْٛٙٗ Amr b. Ali  Yezid b. Harun  Avvâm b. HavĢeb  Said b. Cühmân  Ubeydullah b. Ebî Bekra  Ebû Bekra  isnadıyla nakledilen rivayete göre Resulullah (s.a.v) Ģöyle dedi: “Ümmetimden bir kısım insanlar Dicle denen bir nehir yanında, Basra denen geniĢ bir düzlüğe inerler. Oranın halkı zamanla çoğalır ve Müslümanların beldelerinden biri olur. Sonra Benî Kantûra gelip nehir kenarına inerler. Bundan sonra halk üç fırkaya ayrılır: Bir fırka onları takip eder, diğer fırka ise onlara arkalarını dönerek helak olur. Üçüncü fırka ise onlarla savaĢır ve Allah onların kalanları için hayırlar açar.”358

Bezzâr bu hadisi zikrettikten sonra rivayetin Ebû Bekra‟dan baĢka bir sahabî tarafından rivayet edilmediğini söyler.

ٓذ ُ٠ُعٌج ىرع ٓذ ٌحىذ ٓع ُٚحع ٛذأ حٕغىق لَحل . ٌٍّٟٓج ؿْٛ٠ ٓذ ىّقأٚ ٟعجُهٌج الله ىرع ٓذ زىرع حٕغو زٍىذ ٟذأ ٓع ٗ١ذأ ٓع زٍىذ ٟذأ ٓذ الله ىرع : - الله ٍٝٚ ٟرٌٕج ْأ ٍن ٗذ ٍٓ٠ ٚأ ٍٖٓ٠ ٍِأ ٖحضأ جيئ ْحو ٍُْ ٚ ٗ١ٍع .ٌٝحعضٚ نٌحرض لله جٍىٖ جىؾحْ Abde b. Abdullah el-Huzâi ve Ahmed b. Yusuf  Ebû Asım  Bekkâr b. Abdülaziz b. Abdullah b. Ebî Bekra  Ubeydullah b. Ebî Bekra  Ebû Bekra isnadıyla nakledilen rivayete göre Resulullah (s.a.v) kendisine kolay bir iĢ geldiği yahut iĢi kolaylaĢtırıldığı zaman secdeye kapanır ve Allah‟a Ģükrederdi.359

ًُُؾ ٌٍَّج ًََنَو جَيِئ : ُيحَمُ٠ َْحَو : َيحَل َز ٍَْىَذ ِٟذَأ ِْٓذ ِىْ١َرُع َْٓع ، َسَْٕ١َ١ُع ِْٓذج َِٓع ، ِقج ََّ ٌٍَّج ُىْرَع ِسَعُُّؿٌْج ََ َْٛ٠ َى ِؿٌَّْْٓج َْ َِْٓ َفَؿَْٔأ َٚ ، َهْ١ٌَِئ َخ ٍََّمَض َِْٓ َخ ٍَْلَأ َٚ ، َهْ١ٌَِئ ََّٗؾ ََٛض َِْٓ ًََْٟـَأ ٍَِْٟٕعْؾج ٌٍََُُّّٙج : ًُِمَ١ٍَْـ : ُيحَمُ٠ َْحَو َٚ : َيحَل َهْ١ٌَِئ َدٍََ٠ َٚ َهٌََأ ٍَُػْوَأ ِسَعُُّؿٌْج َِ َْٛ٠ ِٟـ ِِحٌَّٕج ًَُْٟـَأ ٍَََُّْ َٚ ِْٗ١ٍََع ُالله ٍََّٝٚ ِِّٟرٌَّٕج ٍََٝع از َلََٚ ُُْ٘

Abdürrezzâk  Ġbn Uyeyne isnadıyla nakledilen rivayete göre Ubeydullah b. Ebî Bekra Ģöyle derdi: Bir kiĢi Cuma günü mescide girdiği zaman Ģöyle desin: “Allah‟ım beni sana yönelenlerin en hayırlısı, kalbi sana yakın olanların en yakını, senden isteyenlerin en baĢarılısı eyle.” Aynı zamanda o “ Cuma günü insanların en hayırlısının Peygamber‟e (s.a.v) en çok salavat getiren olduğunu belirtirdi.360

358

Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, IX, 4717, 4730, Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâliḳ, el-

Müsned, Medine: Mektebetü Ulûm ve‟l Hikem, 2009, IX, 118.

359

Ġbn Mâce, “Ġkâmetü‟s-Salât, 192.

360

77

2.3.3.3. Cerh-Tadil Durumu

Ubeydullah b. Ebî Bekra rical kitaplarında güvenilir görülen raviler arasında yer almaktadır. Ġclî ve Ġbn Sa„d onun güvenilir (

ةقث

onu güvenilir es-Sikat‟ında zikrederken362 Ġbn Asâkîr, az hadisinin olduğunu dile getirir.363

Bununla beraber Ġbn Hacer‟in ifadelerinden onun bazı âlimler tarafından meçhul olarak görüldüğü sonucu çıkarılabilir. Çünkü o Ubeydullah için meçhul (يٛٙؿِ) ifadesinin zikredilmesine karĢı çıkarak bu ifadenin Ebû Bekra‟nın çocukları için söylenmesinin uygun olmayacağını aksine onların meĢhur ve Basra‟nın önemli devlet adamlarından olduğunu belirtir.364

Ancak yapılan taramalar neticesinde Ubeydullah b. Ebî Bekra‟nın kim tarafından meçhul görüldüğüne ulaĢılamamıĢtır.

2.3.4. Kadılığı

Ubeydullah b. Ebî Bekra‟nın Basra kadılığına atanması Halid b. Abdullah‟ın Basra valiliğine atanması ile gerçekleĢir.365

Bir süre Hâlid valilikten azledilerek yerine BeĢir b. Mervan getirilir. O da Ubeydullah‟ın kadılığını onaylayarak görevine devam etmesini ister. Haccac, Irak valiliğine atandığında Hakem b. Eyüb‟ü Basra idareciliği ile görevlendirir. Hakem de Ubeydullah‟ı azlederek bir önceki kadı olan HiĢam b. Hübeyra‟yı görevine iade eder.366

Ġbn Ebî Bekra‟nın Basra kadılığına sonra Sicistan valiliği ve kadılığına atandığı görülmektedir. Elli yılında Kufe ve Basra valisi olan Ziyad onu Sicistan valisi olarak Herabeze‟yi öldürmesini ve aralarındaki savaĢa son vermesini ister. 53 yılında Ziyad

361

Ġclî, Ebü‟l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Sâlih, Marifetü‟s Sikât min ricâli ehli‟l ilmi ve‟l hadîs ve min

duafâ ve zikri mezâhibihim ve ahbârihim, Medine: Mektebetü Dâr, 1985, II, 108.

362

Ġbn Hibbân, es-Sikât, V, 64.

363

Ġbn Asâkîr, Tarih-u Dimeşk, XXXVIII, 131.

364

Ġbn Hacer, Ebû‟l Fazl ġehâbeddin Ahmed, Ta‟cilü‟l menfa„ bi zevâidi ricali eimmeti‟l erbaa, (thk. Ġkramullah Ġmdâd), Beyrut: Dâru‟l BeĢâir, 1996, I, 722.

365

Veki„, Kudât, 191.

366

78

ölür ve Muaviye onu Sicistan valiliğinden azleder. Hicri yetmiĢ sekiz yılında Haccac onu tekrar Sicistan valiliği ile görevlendirir.367

2.3.4.1. Fıkhî Yetkinliği ve Verdiği Hükümler

Ubeydullah b. Ebî Bekra daha önce de bahsi geçtiği üzere daha çok siyasi görevleri ile tanınmaktadır. Onun fıkhî bilgisine ya da derinliğine iĢaret edilen herhangi bir rivayete yer verilmemiĢtir. Bununla beraber az sayıda da olsa onun verdiği hükümlerden birkaç tanesi nakledilmiĢtir. Bu rivayetler Ģunlardır:

Sağâni  Affân  Hemmâm  Katâde  Hilâs  Ubeydullah b. Abdullah b. Ma„mer isnadıyla nakledilen rivayete göre Ubeydullah halvette –Ģahitsiz- hükmetmiĢtir.368

Sâğâni  ĠĢkâb  Yezid b. Rebi„ Rebi„ Ġbn Sîrîn  Ubeydullah isnadıyla nakledilen rivayete göre Ubeydullah Ģöyle der: Bir kimse benim malımı/mirasımı Allah‟ın emrettiği Ģekilde taksim edin derse miras öncelikli olarak mirasçılarından en yakınlarına sonra mirasçı olmayanlardan en yakınları arasında pay edilir. Eğer biri ya da bir Ģey için tahsis de bulunmuĢsa bu isteğine riayet edilir.369

Temim kabilesinden Ġbn Nahzâ es-Sekafî Ma„kıl nehrine altmıĢ metre yakınlıkta olan arazisi hakkında biriyle husumet yaĢadı ve Abdullah‟a geldiler. Abdullah ona “geçmiĢte bu arazi için husumet etmediğin halde Ģimdi ben kadı olduğumda da mı davacı oluyorsun!” dedi ve yüz değnek vurdurdu. O da husumetinden vazgeçti. Sonra “arkadaĢına faydası olmayıp, düĢmanına zararı olmayan velayetin/yakınlığın Allah yüzünü karartsın” dedi.370

367

Ġbn Asâkîr, Tarihu Dimeşk, XXXVIII, 132,

368 Veki„, Kudât, 192. 369 Vekî„, Kudât, 192. 370 Vekî, Kudât, 191.

79