4.11. Hipotez Testlerine İlişkin Bulgular
4.11.4. Etik Liderlik Algılarının Üretim Karşıtı İş Davranışları ile
İşgörenlerin etik liderlik algılarının üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde tükenmişlik algısının rolünü belirlemek maksadıyla “H4: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile üretim karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkide tükenmişlik algılarının aracı rolü vardır.” şeklinde üretilen hipotezi test etmek maksadıyla yapısal model oluşturulmuş ve yol analizi yapılmıştır.
Tükenmişlik algısının ve üretim karşıtı iş davranışları ölçeğinin üç boyutlu ilişkili birinci düzey çok faktörlü yapıları doğrulandığından ana hipotezden dokuz alt hipotez türetilmiştir.
H4: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile üretim karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkide tükenmişlik algılarının aracı rolü vardır.
H4a: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır.
H4b: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır.
H4c: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır.
H4d: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır.
H4e: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır.
H4f: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır.
H4g: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide düşük kişisel başarısı hissinin aracı rolü vardır.
H4h: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide düşük kişisel başarı hissinin aracı rolü vardır.
H4ı: İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide düşük kişisel başarı hissinin aracı rolü vardır.
Önceki analizler neticesinde tükenmişlik algısının üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin hırsızlık ve kişilere karşıt davranışlar üzerinde ve duyarsızlaşmanın örgüte karşıt davranışlar ve kişilere karşıt davranışlar üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Bu noktada; H4b, H4c, H4d ve H4f hipotezlerinin desteklenmediğini ifade etmek yerinde olacaktır. Bu nedenle aracılık rolünü test etmek maksadıyla oluşturulan yapısal modelde bu ilişkilere yer verilmemiştir.
Yapısal modele ilişkin uyum indeks değerleri Tablo-27’de gösterilmektedir. Uyum indeks değerleri incelendiğinde RMSEA ve ∆χ²/sd haricindeki diğer değerlerin kabul edilebilir sınır içerisinde yer almadığı görülmektedir. Bu nedenle, daha yüksek uyum değerinin varlığı araştırılmış ve modelde yapılan iyileştirmeler
sonucunda elde edilen uyum değerlerinin kabul edilebilir sınırlar içerisinde olduğu belirlenmiştir.
Tablo 27: Etik Liderlik-Tükenmişlik-ÜKİD Analiz Bulguları.
Model ∆χ² ∆χ²/sd RMR GFI CFI RMSEA
Yapısal Model 8339,132 4,301 0,080 0,717 0,811 0,091
Modifiye Edilmiş Yapısal Model 8198,720 4,237 0,080 0,866 0,915 0,081
RMSEA= Root Mean Square Error of Approximation; CFI= Comparative Fit Index; GFI= Goodness of Fit Index.
* p<0.05
Ana hipotezi ve alt hipotezleri test etmek maksadıyla oluşturulan modifiye edilmiş yapısal model Şekil-12’de yer almaktadır.
Etik liderlik algısının üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde tükenmişlik algısının rolünü tespit etmek için oluşturulan yapısal model kullanılarak AMOS paket programı yardımıyla yol analizi yapılmış ve sonuçları Tablo-28’de gösterilmiştir.
Tablo 28: Etik Liderlik-Tükenmişlik Algısı-ÜKİD Yol Analizi Sonuçları
Etik Liderlik-Tükenmişlik Algısı-ÜKİD β S.E. P
Etik Liderlik Duygusal Tükenme -0,485 0,046 0,000
Etik Liderlik Duyarsızlaşma -0,363 0,041 0,000
Etik Liderlik Düşük Kişisel Başarı Hissi 0,100 0,028 0,000
Duygusal Tükenme Örgüte Karşıt Davranışlar 0,102 0,026 0,000
Duygusal Tükenme Hırsızlık 0,174 0,242 0,078
Duygusal Tükenme Kişilere Karşıt Davranışlar 0,378 0,124 0,234 Duyarsızlaşma Örgüte Karşıt Davranışlar 0,024 0,078 0,096
Duyarsızlaşma Hırsızlık 0,097 0,026 0,000
Duyarsızlaşma Kişilere Karşıt Davranışlar 0,001 0,198 0,134
Düşük Kişisel Başarı Hissi Örgüte Karşıt Davranışlar -0,414 0,170 0,015
Düşük Kişisel Başarı Hissi Hırsızlık -0,290 0,192 0,028
Düşük Kişisel Başarı Hissi Kişilere Karşıt Davranışlar -0,720 0,265 0,007
Etik Liderlik Örgüte Karşıt Davranışlar -0,134 0,031 0,000
Etik Liderlik Hırsızlık -0,082 0,026 0,001
Etik Liderlik Kişilere Karşıt Davranışlar -0,126 0,045 0,005
* p<0.05
Tablo-28’de yer alan yol analizi bulguları incelendiğinde hipotezlere ilişkin aşağıdaki bulgulara ulaşmak mümkündür. Etik liderlik algısının üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde anlamlılık olarak herhangi bir değişiklik olmadığı için tam aracılık etkisinden bahsetmek mümkün görünmemektedir.
Diğer taraftan etik liderlik algısının üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisini gösteren regresyon katsayılarının değişmesi kısmi aracılık etkisini akla getirmektedir. Bu nedenle, kısmi aracılık etkisinin belirlenebilmesi maksadıyla Sobel testi yapılmıştır. Hazır yazılımlar aracılığıyla yapılan test sonucunun anlamlı çıkması (p<0,05) kısmi aracılık etkisinin varlığına işaret etmektedir.
Etik liderlik algısının örgüte karşıt davranışlar üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin kısmen aracı olup olmadığını belirlemek maksadıyla yapılan Sobel testi sonucunda kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir (Sobel testi: -3,67, p<0,05). Bu nedenle H4a desteklenmektedir.
Benzer şekilde etik liderlik algısının örgüte karşıt davranışlar üzerindeki etkisinde düşük kişisel başarı hissinin kısmen aracı olup olmadığını belirlemek maksadıyla yapılan Sobel testi sonucunda kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir (Sobel testi: -2,01, p<0,05). Bu nedenle H4g desteklenmektedir.
Etik liderlik algısının hırsızlık davranışı üzerindeki etkisinde duyarsızlaşma algısının kısmen aracı olup olmadığını belirlemek maksadıyla yapılan Sobel testi sonucunda kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir (Sobel testi: -3,43, p<0,05). Bu nedenle H4e desteklenmektedir.
Benzer şekilde etik liderlik algısının hırsızlık davranışı üzerindeki etkisinde düşük kişisel başarı hissinin kısmen aracı olup olmadığını belirlemek maksadıyla yapılan Sobel testi sonucunda kısmi aracılık etkisi olmadığı tespit edilmiştir (Sobel testi: -1,39, p>0,05). Bu nedenle H4h desteklenmemektedir.
Etik liderlik algısının kişilere karşıt davranışlar üzerindeki etkisinde düşük kişisel başarı hissinin kısmen aracı olup olmadığını belirlemek maksadıyla yapılan Sobel testi sonucunda kısmi aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir (Sobel testi: 2,16, p<0,05). Bu nedenle H4ı desteklenmektedir.
Etik liderlik algısının üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde tükenmişlik algısının aracılık rolüne ilişkin yapılan hipotez test sonuçları aşağıda Tablo-29’da özetlenmektedir.
Tablo 29: Etik Liderlik Algısının Üretim Karşıtı İş Davranışları Üzerindeki
Etkisinde Tükenmişlik Algısının Aracılık Rolüne İlişkin Hipotez Test Sonuçları
No. Hipotezler Sonuç
H4
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile üretim karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkide tükenmişlik algılarının aracı rolü vardır.
Kısmen
Desteklenmektedir.
H4a
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır.
Desteklenmektedir.
H4b
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır.
Desteklenmemektedir.
H4c
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duygusal tükenme
algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4d
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır.
Desteklenmemektedir.
H4e
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır.
Desteklenmektedir.
H4f
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının
aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4g
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide düşük kişisel başarısı hissinin aracı rolü vardır.
Desteklenmektedir.
H4h
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide düşük kişisel başarı hissinin aracı rolü vardır.
Desteklenmemektedir.
H4ı
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt
davranışlar arasındaki ilişkide düşük kişisel başarı hissinin
aracı rolü vardır. Desteklenmektedir.
Yapısal modellerle yapılan yol analizleri sonucunda elde edilen sonuçları bir bütün olarak Tablo-30’da görebilmek mümkündür. Genel olarak duygusal tükenmenin üretim karşıtı iş davranışları üzerinde bir etkisi bulunmadığı, etik liderliğin üretim karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde duyarsızlaşmanın ve düşük kişisel başarı hissinin kısmen aracılık ettiği sonucuna varılmıştır.
Tablo 30: Hipotez Test Sonuçları
No. Hipotezler Sonuç
H1 İşgörenlerin etik liderlik algılarının üretim karşıtı iş davranışları üzerinde negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H1a İşgörenlerin etik liderlik algılarının örgüte karşıt davranışlar
üzerinde negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H1b İşgörenlerin etik liderlik algılarının hırsızlık davranışı üzerinde
negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H1c İşgörenlerin etik liderlik algılarının kişilere karşıt davranışlar üzerinde negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H2 İşgörenlerin tükenmişlik algılarının üretim karşıtı iş
davranışları üzerinde pozitif bir etkisi vardır.
Kısmen
Desteklenmektedir.
H2a İşgörenlerin duygusal tükenme algılarının örgüte karşıt davranışlar üzerinde pozitif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H2b İşgörenlerin duygusal tükenme algılarının hırsızlık davranışı
üzerinde pozitif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmemektedir.
H2c İşgörenlerin duygusal tükenme algılarının kişilere karşıt
davranışlar üzerinde pozitif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmemektedir.
H2d İşgörenlerin duyarsızlaşma algılarının örgüte karşıt davranışlar
üzerinde negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmemektedir.
H2e İşgörenlerin duyarsızlaşma algılarının hırsızlık davranışı üzerinde
negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H2f İşgörenlerin duyarsızlaşma algılarının kişilere karşıt davranışlar üzerinde negatif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmemektedir.
H2g İşgörenlerin düşük kişisel başarı hissinin örgüte karşıt davranışlar üzerinde pozitif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H2h İşgörenlerin düşük kişisel başarı hissinin hırsızlık davranışı üzerinde pozitif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H2ı İşgörenlerin düşük kişisel başarı hissinin kişilere karşıt davranışlar üzerinde pozitif yönlü bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H3 İşgörenlerin etik liderlik algılarının tükenmişlik algıları
üzerinde negatif bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H3a İşgörenlerin etik liderlik algılarının duygusal tükenme algıları
üzerinde negatif bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
H3b İşgörenlerin etik liderlik algılarının duyarsızlaşma algıları üzerinde
negatif bir etkisi vardır. Desteklenmektedir.
Tablo 30: Hipotez Test Sonuçları (Devam).
No. Hipotezler Sonuç
H4
İşgörenlerin etik liderlik algıları ile üretim karşıtı iş
davranışları arasındaki ilişkide tükenmişlik algılarının aracı rolü vardır.
Kısmen
Desteklenmektedir.
H4a İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar
arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmektedir.
H4b İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki
ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4c İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duygusal tükenme algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4d İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4e İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmektedir.
H4f İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide duyarsızlaşma algılarının aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4g İşgörenlerin etik liderlik algıları ile örgüte karşıt davranışlar arasındaki ilişkide düşük kişisel başarısı hissinin aracı rolü vardır. Desteklenmektedir.
H4h İşgörenlerin etik liderlik algıları ile hırsızlık davranışları arasındaki ilişkide düşük kişisel başarı hissinin aracı rolü vardır. Desteklenmemektedir.
H4ı İşgörenlerin etik liderlik algıları ile kişilere karşıt davranışlar arasındaki ilişkide düşük kişisel başarı hissinin aracı rolü vardır. Desteklenmektedir.