Esas Çizgi (Base Lines)

olan ilk mesele deniz ile kıyının birleştiği çizginin belirlenmesinde suların yükseldiği mi yoksa suların çekildiği mi kabul

Denizlerin yüksek da ise alçak d

Günümüzde, deniz alanlarının ölçümünde ile denizin alçak dalga durumunda

e ı devleti

esas alabilecek, bu da kıyı devletine d a

iliş olarak münhasır yetkiler kullandıkları alanlardır. Üçüncü grup deniz alanları ise “Açık Denizler” ve “Açık Deniz Tabanı” dır. Bunlar hiçbir devletin münhasır yetkisi altında olmayan deniz alanlarıdır.

3.2.1. Devletlerin Egemenliği Altındaki Deniz Alanları

Aşağıda ele alacağımız deniz alanlarının tümü “esas çizgi” olarak adlandırılan kıyı çizgisinden ölçülmektedir. Dolayıs

Deniz alanlarının ölçümüne esas teşkil edecek kıyı çizgisinin belirlenmesinde tartışma konusu

edileceği olmuştur. Bilindiği gibi belli dönemlerde deniz yükselmekte ya da alçalmaktadır ki buna gel-git (med-cezir) denmektedir. yükseldiği andaki durum

lga, alçaldığı andaki durum alga olarak adlandırılır.26

esas alınacak çizginin kıyı ki birleşme çizgisi olabileceği kabul

esas çizgi olarak alçak dalga çizgisini aha geniş deniz alanlarına sahip olm dilmektedir. Bu durumda kıy

Şekil 7 Med – Cezir Hattı.

imkânı yaratacaktır. Bu yönteme “Normal Esas Çizgi” yöntemi denmektedir.

veya kayalıklar olan bir ülke için normal esas çizgi yöntemi pratik

yöntem kabul etmektedir ki bu yönteme “düz esas çizgi” yöntemi

nme i

u

ten kıyı devletine daha geniş deniz in uygulanmasına ilişkin ilk sorun bu

lanaca idir.

ortaya çıkan adalar (alçak dalga unsurları), adalar ve koylar için bu yöntem

27

Bu kural, kıyıları fazlaca girintili çıkıntılı olmayan ya da kıyıya yakın adacıklar veya kayalıklar olmayan bir ülke için pratik bir anlam ifade eder. Ancak, kıyıları oldukça girintili ve çıkıntılı olan veya kıyıya yakın adacıklar

olmayacaktır. Zira, girintili çıkıntılı kıyılarda kıyı ile denizin birileştiği çizgi esas alındığında, bu çizgiden ölçülen deniz alanlarının dış sınırı da aynı şekilde girintili çıkıntılı olacaktır ki bu uygulamada sorunlar yaratan, takibi zor bir sınır olacaktır.

Bu sakıncayı gidermek için uluslararası hukuk bu tür kıyılar için başka bir

de kted r. Düz esas çizgi

yöntemine göre, kıyının belirli çıkıntıları ve kıyıya çok yakın konumlanmış adaları birer “esas nokta” olarak alınarak bu noktalar harita üzerinde düz çizgiler ile birleştirilmekte ve elde edilen ve belirli uzunluktaki çizgilerden oluşan kıyı çizgisine düz esas çizgi denmektedir. B yöntem normal esas çizgi yöntemine nispe alanları sağlayacaktır. Ancak bu yöntem yöntemin hangi kıyılar için ve nasıl uygu

1958 Cenevre Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi’nin ilgili maddelerine göre, derin bir şekilde girintili-çıkıntılı veya yakın adalarca çevrili bulunan kıyılar, körfezler, akarsu ağızları, liman girişleri, alçak dalgada

ğının tespit edilmes

Şekil 8 Esas Hat.

27 _{1958 Cenevre Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi Madde 3; 1982 BM Deniz Hukuku} Sözleşmesi Madde 5.

uygulanabilecektir. Adaların da kendilerine ait karasuları olduğundan, kıyıları girintili-çıkıntılı veya yakın adacıklar ya da kayalıklarla çevrili bulunan adalar etrafında da düz esas çizgi oluşturulabilecektir. Ayrıca takımadalar durumunda, takımadaların en kenarlarındaki adaları birleştiren düz esas çizgiler oluşturulabilir.

Girintili-çıkıntılı ve/veya yakın ada ya da adacıklarla çevirili bulunan kıyılarda düz esas çizgil n

n esas doğrultusundan önemli derecede ayrılamamalıdır. uygulanmaya uygun kıyılarda bu çizginin ne ş gösteren önemli bir prensiptir. Böylelikle kıy

n i veya hangi kıyı

bilir. Ancak takımadalar etrafında oluşturulacak düz esas çizgilerin her biri 100 deniz milini

kapatılmasına ilişkin bazı kısıtlamalar vardır. Bir kıyı girintisinin körfez sayılarak ağzının bir çizgi ile kapatılabilmesi için iki ölçütü sağlaması gerekir. İlk olarak, kıyının ağzını kapatan çizginin uzunluğunun en fazla 24 deniz mili

eri nasıl

çizileceğinin ayrıca

belirlenmesi gerek mektedir. Bu konuda ilk

sibe göre, oluşturulan düz çizgi kıyının genel Bu prensip düz esas çizgi

ekilde oluşturulabileceğini ıya yakın hangi adaların esas uzantılarının esas nokta olarak alınabileceği de belirlenmiş olmaktadır. Karasuları içerisinde bulunan alçak dalga unsurları, esas noktalar olarak kabul edilebilir.

İkinci prensibe göre ise, düze esas çizgiler için bir uzunluk sınırlandırması yoktur. Bir devletin kıyısında esas noktalar arasında oluşturulan her bir düz esas çizgi uzun ya da kısa ola

pre

okta olarak alınabileceğ

geçemez.28

Ancak, hangi girintilerin körfez sayılarak ağızlarının düz esas çizgi ile

28 _{Düz esas çizgileirn sadece %3’ü 125 mile kadar uzanabilir. B.M.D.H.S. madde 47(2).}

olması gerekir. Yani körfez ağzını kapatacak düz esas çizginin toplam uzunluğu 24 mili geçemez. İkinci olarak ise, körfezin toplam alanının, 24 mil ya da daha kısa olan bu çizgiyi çap olarak çizilecek bir dairenin yarı alanına

it ya

İçsular (Internal Waters)

çerçevede, körfezler, limanlar ve düz

deniz alanları bir kıyı ülkesinin iç arın

ylar o ülkenin

içsuları olarak kabul edilmektedir. Şekil 10 İç Sular.

eş da daha büyük olmalıdır. Bir başka ifade ile, körfezin alanı, ağzını kapatan çizgiyi çap alan dairenin yarı alanından daha küçük olmamalıdır. Ancak bir körfez tarihsel olarak körfez olarak kabul ediliyorsa bu körfezin bu iki kriteri sağlayıp sağlamadığına bakılmaksızın ağzı düz esas çizgi ile kapatılabilir.

Denize dökülen akarsular durumunda ise, akarsuyun düşük dalga durumunda iki ağız noktasının birleştirilmesi ile düz esas çizgi oluşturulur. Limanlar için ise, limanların ayrılmaz unsurları limanın parçaları sayılarak limanın en ucundaki iki unsur birleştirilerek düz esas çizgi oluşturulabilecektir.