Alt Ekstremite Biyomekanisinin Değerlendirilmesi ile ilgili Bulgular 1 Q Açısı, Naviküler Düşme Testi ve Kalkaneo-Tibial Açı

Tedavi öncesi, gruplar arasında sağ ve sol diz Q açısının yatarken ve ayakta yapılan ölçüm değerleri açısından fark bulunamadı (p>0,05). Tedavi sonrası değerlerin gruplar arası karşılaştırılması yapıldığında sol diz Q açısının ayaktayken yapılan ölçümü hariç (p=0,065) diğer tüm Q açısı değerlerinde (yatarken sağ ve sol, ayaktayken sağ diz) gözlemlenen azalmalar istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05) (Tablo.4.3.).

Sağ diz yatarken Q açısı ölçüm değerleri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim her iki grupta da anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05). Genel anlamda gruplardaki değişim anlamlı olarak azalma yönündeydi (p<0,001). Bu durum dizin valgusa yöneliminin azaldığının göstergesi olarak yorumlandı. Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olmadığı görüldü (p=0,710). Bu durum SEEP grubunun açı değerindeki ortalama 3,55 derecelik azalmanın, AKEP grubunun açı değerindeki ortalama 4,09 derecelik azalması ile benzer olduğunu işaret etmektedir (Tablo.4.3.).

Sol diz yatarken Q açısı ölçüm değerleri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim her iki grupta da anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05).Genel anlamda gruplardaki değişim anlamlı olarak azalma yönündeydi (p<0,001). Bu durum dizin valgusa yöneliminin azaldığının göstergesi olarak yorumlandı. Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olmadığı görüldü (p=0,945). Bu durum SEEP grubunun açı değerindeki ortalama 2,64 derecelik azalmanın, AKEP grubunun açı değerindeki ortalama 2,72 derecelik azalma ile benzer olduğunu işaret etmketdir (Tablo.4.3.).

Sağ diz ayakta durma pozisyonunda Q açısı ölçüm değerleri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05). Genel anlamda gruplardaki değişim anlamlı olarak azalma yönündeydi (p=0,003). Bu durum dizin valgusa yöneliminin azaldığının göstergesi olarak yorumlandı. Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olmadığı görüldü (p=0,359). Bu durum SEEP grubunda açı değerindeki ortalama

Tablo.4.3. Q Açısı Ölçümleri ve Naviküler Düşme Testi bulgularının tedavi önce ve sonrası grup içi ve gruplar arası karşılaştırılması. SEEP (n=11) P1 AKEP (n=11) P1 P2 X±SS M (Q1-Q3) X±SS M (Q1-Q3) Q açısı (o ) (yatarken) Sağ TÖ 23,18±3,65 22,00 (20,00-27,00) 0,024* 19,18±4,81 21,00 (15,00-22,00) 0,003* 0,133 TS 19,63±3,29 20,00 (19,00-21,00) 15,09±4,52 16,00 (10,00-18,00) 0,013* Sol TÖ 22,36±3,23 21,00 (20,00-26,00) 0,049* 17,81±4,99 19,00 (14,00-22,00) 0,011* 0,101 TS 19,72±3,31 20,00 (18,00-22,00) 15,09±4,50 16,00 (12,00-19,00) 0,016* Q açısı (o ) (ayakta) Sağ TÖ 24,81±2,96 24,00 (22,00-28,00) 0,245 22,18±4,11 23,00 (18,00-25,00) 0,003* 0,193 TS 22,54±4,05 24,00 (20,00-26,00) 18,18±3,73 18,00 (16,00-22,00) 0,028* Sol TÖ 24,81±3,37 25,00 (22,00-27,00) 0,191 22,09±4,90 24,00 (19,00-26,00) 0,008* 0,270 TS 22,36±4,69 23,00 (20,00-25,00) 18,90±4,41 19,00 (16,00-24,00) 0,065 NDT (mm) Sağ TÖ 8,17±3,15 7,83 (5,97-10,89) 0,047* 11,42±3,72 11,31 (9,23-13,56) 0,003* 0,065 TS 9,82±2,47 9,21 (7,38-11,57) 7,53±2,93 7,40 (4,76-9,07) 0,047* Sol TÖ 8,57±4,21 7,78 (6,44-11,08) 0,022* 12,31±3,28 12,37 (11,01-15,00) 0,004* 0,056 TS 11,13±3,15 10,76 (9,43-12,17) 8,46±3,58 7,96 (6,80-9,63) 0,040*

NDT: Naviküler Düşme Testi, TÖ: Tedavi öncesi, TS: Tedavi sonrası. X ± SS: Ortalama±Standart sapma, M: Ortanca, Q1: 1. Çeyreklik(%25), Q3: 3. Çeyreklik

(%75), SEEP: Seçilmiş egzersizlerden oluşturulmuşeğitim programı grubu, AKEP: Ayak kısaltma egzersiz programı grubu, (o): derece, mm: milimetre, P1: Grup

2,27 derecelik azalmanın, AKEP grubunun açı değerindeki ortalama 4,00 derecelik azalma ile benzer olduğunu işaret etmektedir (Tablo.4.3.).

Sol diz ayakta durma pozisyonunda Q açısı ölçüm değerleri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05).Genel anlamda gruplardaki değişim anlamlı olarak azalma yönündeydi (p=0,004). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olmadığı görüldü (p=0,679). Bu durum SEEP grubunda açı değerindeki ortalama 2,45 derecelik azalmanın, AKEP grubunun açı değerindeki ortalama 3,19 derecelik azalma ile benzer olduğunu işaret etmektedir (Tablo.4.3.).

Tedavi öncesi, gruplar arasında sağ ve sol ayak NDT değerleri açısından farkbulunmadı (p>0,05). Tedavi sonrası değerlerin gruplar arası karşılaştırılması yapıldığında, sağ ve sol ayak NDT değerlerinde SEEP grubunda gözlemlenen artış ve AKEP grubunda gözlemlenen azalma istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05) (Tablo.4.3.).

Sağ ayak NDT ölçüm değeri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim SEEP grubunda anlamlı olarak artmış ve AKEP grubunda anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05). Bu durum ayak arkının AKEP grubunda daha yüksek olduğu şeklinde yorumlandı. Genel anlamda gruplardaki değişim SEEP grubunda anlamlı olarak artma, AKEP grubunda ise anlamlı olarak azalma yönündeydi (p=0,021). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olduğu görüldü (p<0,001). Bu durum AKEP grubunda NDT ölçüm değerinde ortalama 3,89 mm’lik azalma ve SEEP grubunda NDT ölçüm değerinde ortalama 1,65 mm’lik artış ile değişim yönleri birbirinden farklı olacak şekilde ortaya çıktı (Tablo.4.3.).

Sol ayak NDT ölçüm değeri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim SEEP grubunda anlamlı olarak artmış ve AKEP grubunda anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05). Bu durum ayak arkının AKEP grubunda daha yüksek olduğu şeklinde yorumlandı. Genel anlamda gruplardaki değişim anlamlı değildi (p=0,262). Ancak zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olduğu görüldü (p<0,001). Bu durum AKEP grubunda NDT ölçüm değerinde ortalama 3,85 mm’lik azalma ve SEEP grubunda NDT ölçüm değerinde ortalama 2,56 mm’lik artış ile değişim yönleri birbirinden farklı olacak şekilde ortaya çıktı (Tablo.4.3.).

Tedavi öncesi, gruplar arasında sağ ve sol ayak oturma pozisyonunda KTA değerleri açısından farkbulunamadı (p>0,05). Tedavi sonrası değerlerin gruplar arası karşılaştırılması yapıldığında, sağ ayak oturma pozisyonunda KTA değerlerinde SEEP grubunda gözlemlenen valgus yönünde artış ve AKEP grubunda gözlemlenen valgustaki azalma istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05).Sol ayak için ise benzer şekilde SEEP grubunda gözlemlenen valgus yönünde artış ve AKEP grubunda gözlemlenen valgustaki azalma istatistiksel olarak sınırda anlamlı şeklinde yorumlandı (p=0,056) (Tablo.4).

Tedavi öncesi, gruplar arasında sağ ve sol ayak ayakta durma pozisyonunda KTA ölçüm değerleri açısından fark bulunamadı (p>0,05). Tedavi sonrası değerlerin gruplar arası karşılaştırılması yapıldığında, sağ ayak ayakta durma KTA değerlerinde her iki grupta gözlemlenen valgus yönündeki azalma ve sol ayak KTA değerlerindeki SEEP grubunda gözlemlenen valgus yönündeki artış ile beraber AKEP grubunda gözlemlenen valgustaki azalma istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05). (Tablo.4).

Sağ ayak oturma pozisyonunda KTA ölçüm değeri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda valgus anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05). Genel anlamda gruplardaki değişim SEEP grubunda anlamlı olarak valgus yönünde artma, AKEP grubunda ise valgusta anlamlı olarak azalma yönündeydi (p=0,003). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olduğu görüldü (p=0,001). Bu durum AKEP grubunda KTA ölçüm değerinde ortalama 3,55 derecelik azalma ve SEEP grubunda KTA ölçüm değerinde ortalama 0,45 derecelik artış ile değişim yönleri birbirinden farklı olacak şekilde ortaya çıktı (Tablo.4).

Sol ayak oturma pozisyonunda KTA ölçüm değeri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda valgus anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05).Genel anlamda gruplardaki değişim SEEP grubunda anlamlı olarak valgus yönünde artma, AKEP grubunda ise anlamlı olarak valgusta azalma yönündeydi (p=0,011). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olduğu görüldü (p=0,003). Bu durum AKEP grubunda KTA ölçüm değerinde ortalama 2,64 derecelik azalma ve SEEP grubunda KTA ölçüm değerinde ortalama

0,27 derecelik artış ile değişim yönleri birbirinden farklı olacak şekilde ortaya çıktı (Tablo.4).

Sağ ayak ayakta durma pozisyonunda KTA ölçüm değeri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda anlamlı olarak valgus yönünde azalmış bulundu (p<0,05). Genel anlamda gruplardaki değişim anlamlı olarak valgusta azalma yönündeydi (p=0,002). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında yani AKEP grubunun KTA ölçüm değerindeki ortalama 3,09 derecelik azalmanın SEEP grubunun KTA ölçüm değerindeki ortalama 0,55 derecelik azalmadan istatistiksel anlamda farklı olduğu görüldü (p=0,023) (Tablo.4.4.).

Sol ayak ayakta durma pozisyonunda KTA ölçüm değeri için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda anlamlı olarak valgus yönünde azalmış bulundu (p<0,05). Genel anlamda gruplardaki değişim SEEP grubunda anlamlı olarak valgus yönünde artma, AKEP grubunda ise valgusta anlamlı olarak azalma yönündeydi (p=0,003). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında farklı olduğu görüldü (p<0,001). Bu durumAKEP grubunun KTA ölçüm değerindeki ortalama 4,09 derecelik azalmanın SEEP grubunun KTA ölçüm değerindeki ortalama 0,55 derecelik artış ile değişim yönleri birbirinden farklı olacak şekilde ortaya çıktı (Tablo.4.4.).

Tablo.4.4. Kalkaneo-Tibial Açıve Ayak Postür İndeksi bulgularının tedavi önce ve sonrası grup içi ve gruplar arası karşılaştırılması. SEEP (n=11) P1 AKEP (n=11) P1 P2 X±SS M (Q1-Q3) X±SS M (Q1-Q3) KTA (o) (oturma) Sağ TÖ 4,36±3,93 4,00 (4,00-7,00) 0,258 4,09±4,82 4,00 (2,00-8,00) 0,007* 1,000 TS 4,81±3,84 6,00 (4,00-6,00) 0,54±4,39 0,00 (-4,00-4,00) 0,016* Sol TÖ 3,63±4,75 5,00 (2,00-8,00) 0,396 5,00±4,64 6,00 (5,00-8,00) 0,012* 0,193 TS 3,90±4,22 5,00 (4,00-6,00) 2,36±2,33 4,00 (2,00-4,00) 0,056* KTA (o) (ayakta) Sağ TÖ 8,27±1,95 8,00 (6,00-10,00) 0,288 7,27±4,02 6,00 (4,00-10,00) 0,011* 0,478 TS 7,72±2,00 8,00 (6,00-10,00) 4,18±3,02 4,00 (2,00-6,00) 0,004* Sol TÖ 6,81±3,12 7,00 (4,00-10,00) 0,416 9,18±3,42 8,00 (6,00-12,00) 0,003* 0,133 TS 7,36±1,91 8,00 (6,00-8,00) 5,09±2,91 4,00 (2,00-7,00) 0,047* APİ Sağ TÖ 6,27±2,41 6,00 (4,00-9,00) 1,000 6,73±1,84 8,00 (5,00-8,00) 0,003* 0,652 TS 6,27±2,41 6,00 (4,00-9,00) 4,09±1,92 5,00 (2,00-6,00) 0,040* Sol TÖ 6,54±2,65 7,00 (4,00-8,00) 1,000 7,09±2,21 7,00 (5,00-9,00) 0,003* 0,652 TS 6,54±2,65 7,00 (4,00-8,00) 4,09±2,21 3,00 (2,00-6,00) 0,028*

KTA: Kalkeno-tibial Açı, APİ: Ayak Postür İndeksi, TÖ: Tedavi öncesi, TS: Tedavi sonrası. X ± SS: Ortalama±Standart sapma, M: Ortanca, Q1: 1. Çeyreklik

(%25), Q3: 3. Çeyreklik (%75), SEEP: Seçilmiş egzersizlerden oluşturulmuşeğitim programı grubu, AKEP: Ayak kısaltma egzersiz programı grubu, (o): derece,

mm: milimetre, P1: Grup içi karşılaştırma Wicoxan testi istatistiksel anlamlılık düzeyi, P2: Gruplar arası karşılaştırma Mann Whitney U testi istatistiksel anlamlılık

4.3.2. Ayak Postür İndeksi

Tedavi öncesi, gruplar arasında sağ ve sol ayak ayakta APİ puanları açısından farkbulunamadı (p>0,05). Tedavi sonrası puanların gruplar arası karşılaştırılması yapıldığında her iki ayak için APİ puanlarında gözlemlenen pronasyondaki (APİ için ‘+’ olan değerlerde) azalma istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05) (Tablo.4.4.).

Her iki ayak APİ puanları için grup içinde tedavi önce ve sonrası değişim sadece AKEP grubunda pronasyonda anlamlı olarak azalmış bulundu (p<0,05).Genel anlamda gruplardaki değişim her iki ayak içinde pronasyonda anlamlı olarak azalma yönündeydi (p<0,001). Zaman içinde gözlenen değişimin gruplar arasında, yani AKEP grubunun APİ puanlarındaki sağ ayak için ortalama 2,64 ve sol ayak için ortalama 3,00 puanlık azalmadan dolayı istatistiksel olarak farklı olduğu görüldü (p<0,001). SEEP grubunun her iki ayak için APİ puanları değişmeden kaldı (Tablo.4.4).

4.4. Kas Kuvvet (Maksimum İzometrik Kas Kuvveti) Ölçümleri ile ilgili